تا به حال صدکیلو مرغ سوخاری را یکجا خوردهاید؟ هشتپا خوردهاید یا کنجکاوید که بدانید چطور خورده میشود؟ این روزها میتوانید با یک جستوجوی ساده در اینترنت، به کنجکاویهای تغذیهای خود پاسخ دهید.
چندسالی است که تماشای غذا خوردن دیگران در اینترنت، عادتی جذاب بین مردم شده است. چه بخواهید از یک غذای خاص اطلاعات به دست آورید یا کنجکاو باشید که غذاهای عجیب و ناآشنا چه مزهای دارند، میتوانید بهسادگی، چندین و چند ویدئو مربوط به همان موضوع در اینترنت پیدا کنید.
ویدئوهای غذاخوردن در اینترنت بهحدی گسترش یافتهاند که با تماشای بسیاری از آنها، انگشت به دهان میمانیم. ممکن است با تماشای این ویدئوها از خود بپرسیم: «واقعاً کسی این غذا را میخورد؟» یا «بعد از این میخواهد چه چالش غذایی اجرا کند؟» اما تمام ماجرا فقط از روی کنجکاوی نیست. ظاهراً دلایلی روانشناختی و عمیق نیز پشت تماشای بیش از حد غذا خوردن دیگران بهصورت آنلاین، وجود دارد. در این مطلب از «چطور» قصد داریم شما را با مفهوم تماشای آنلاین غذاخوردن دیگران در اینترنت آشنا کنیم و دلایل جذابیت عجیب این دسته محتوا را در اینترنت بیان کنیم.
اوایل دهه ۲۰۱۰ میلادی، ویدئوهای غذاخوردن در کره جنوبی، با استقبال عمومی مواجه شد. محبوبیت این نوع محتوا خیلی زود به عرصه جهانی رسید. تا جایی که امروزه، برخی ویدئوهای غذا خوردن در پلتفرم یوتیوب، بیش از ۵۰۰ میلیون بار بازدید را ثبت میکنند. این ویدئوها، به «موکبانگ» معروف شدند. موکبانگ از دو کلمه کرهای، به معنی «خوردن» و «پخش زنده» گرفته شده است.
بهطور کلی، غذا خوردن در کره جنوبی، یک مفهوم جمعی است. این موضوع بهحدی اهمیت دارد که تنها غذا خوردن در رستورانهای کره جنوبی، کار عادی و پسندیدهای نیست. پس عجیب نیست که قصد کرهایها از خلق موکبانگ، ایجاد یک نوع دورهمی به قصد غذا خوردن بوده باشد.
در ویدئوهای موکبانگ، معمولاً یک یا چند نفر دارند در مدت زمان کم، مقدار زیادی غذا میخورند. در حین غذا خوردن، این افراد با هم درباره مزه غذا و سایر مسائل اجتماعی گفتوگو میکنند. ممکن است از تکنیک ASMR نیز در زمان ضبط ویدئو استفاده شود تا جذابیت آن را دوچندان کند. نوع ارتباطی که میزبان برنامه با بینندهها برقرار میکند نیز باعث ایجاد حس نزدیکی و خاصبودن در آنها میشود.
ممکن است ویدئوهای موکبانگ درباره معرفی غذایی محلی باشد یا صرفاً حجم زیادی غذاهای ناسالم و بیارزش را به نمایش بگذارد. همین موضوع باعث میشود که نقدهای زیادی به موکبانگ وارد باشد. برخی میگویند موکبانگ باعث افزایش تنهایی، ایجاد اعتیاد، رفتارهای ناسالم تغذیهای و چاقی میشود. این حرفها چقدر صحت دارد؟ تأثیرات تماشای موکبانگ چیست؟ آیا موکبانگ تأثیر مثبتی هم دارد؟
پژوهش منتشرشده در ژورنال عملی Culture, Medicine and Psychiatry نشان میدهد ویدئوهای موکبانگ تأثیرات روانشناختی مثبت و منفی بر تماشاگران دارند. پژوهشی دیگر در دانشگاه ناتینگهام ترنت نیز، دلایل محبوبیت عظیم ویدئوهای موکبانگ را از منظر روانشناختی بررسی کرده است. این دلایل، بسیار متنوع است. این ویدئوها هم سرگرمکننده است و هم استرس را در آدمها کمرنگ میکند. آدمها برای فرار از زندگی واقعی به موکبانگ پناه میبرند. دلایل جدیتر این موضوع، مواردی مانند جایگزینکردن موکبانگ با نیازهای اجتماعی است. در ادامه، این موضوع را بیشتر بررسی میکنیم:
موکبانگ میتواند بسیار سرگرمکننده باشد. تولیدکننده ویدئوی موکبانگ ممکن است در زمان صرف غذا، داستانها و شوخیهای بامزهای تعریف کند. البته برای بسیاری از بینندگان موکبانگ، صداها و تصاویر مربوط به غذا خوردن هم لذتبخش است.
در بعضی ویدئوهای موکبانگ، از میکروفنهای خاص برای ضبط صدا بهصورت ASMR استفاده میکنند. ASMR، اسمر یا «واکنش درونی اوج حسی»، به حس لذتبخشی اشاره دارد که بعضی آدمها در واکنش به صداهایی خاص تجربه میکنند. این حس شبیه زمانی است که هیجانزده میشویم یا بهطور ناگهانی، سطح زیادی شادی را تجربه میکنیم. به اصطلاح، مو به تنمان سیخ میشود.
تولیدکننده ویدئوهای موکبانگ، از ASMR برای ضبط صداهایی مانند جویدن، هورتکشیدن یا تکهکردن غذا استفاده میکند تا احساسی خوب یا حتی آرامبخش در تماشاگران ایجاد کند. محرکهای دیداری و شنیداری در ایاسامآر، حس سوزن سوزنی یا گزگزی ایجاد میکنند که تأثیر ترشح اندورفین است. گروهی از هورمونها که در اثر دریافت محرکهای بدون خطر و ایمن ترشح میشوند، باعث ترشح دوپامین و اکسیتوسین میشوند.
دوپامین یک انتقالدهنده عصبی است که با تمایل و انگیزه ارتباط دارد. دوپامین باعث تمرکز روی چیزهایی میشود که باعث ترشح اندورفین میشوند. دوپامین همان عامل انگیزه بالا در صبحهنگام است که باعث میشود بتوانید از خواب برخیزید و به پیادهروی روزانه بروید.
اکسیتوسین که به داروی عشق یا هورمون پیونددهنده معروف است، عموماً بین افرادی ترشح میشود که ارتباط عمیق و صمیمی با هم دارند. ممکن است این افراد، شریک عاطفی، والدین یا نوزاد ما باشد. ترشح این هورمون منجر به افزایش حس رضایت، اعتماد و کاهش ترس میشود. از نظر علمی، ثابت شده که ASMR استرس را نیز کاهش و جریان خون را افزایش میدهد.
آشنایی با غذاهای متنوع سرتاسر دنیا، یکی از مزیتهای ویدئوهای موکبانگ است. اگر کنجکاوید که غذاهای کرهای را بشناسید، بفهمید که غذاهای عجیب (مانند ماهی مرکب خام) چه حسی دارد، یا اصلاً میخواهید غذاهای ملل مختلف را بشناسید، موکبانگ به تمام پرسشهای شما در این زمینهها پاسخ میدهد.
یکی از اهداف موکبانگ، ایجاد این تصور در تماشاگر است که گویی خودش در حال خوردن غذاهایی است که در ویدئوها میبیند. بهعلاوه، برای ساخت این ویدئوها، نکات زیادی رعایت شده تا بیننده، بهترین تجربه را سپری کند. برای مثال، خوراکیها و مکان زیباست، لوازم غذاخوردن مهیاست و صدای خوردن مواد غذایی، به ما حس یک تجربه واقعی را میدهد. برخی اینفلوئنسرها، حتی روند پخت غذا را نشون میدهند و اطلاعات فرهنگی درباره آن خوراکی یا غذا را در اختیار بینندگان میگذارند.
تماشای ویدئوهای موکبانگ میتواند تا حدی به شما حس سیری بدهد. یک پژوهش نشان داد که بینندگان پس از تماشای ویدئوی کسی که یک خوراکی خاص را میخورد، اشتهای کمتری به خوردن آن خوراکی پیدا میکنند.
تماشای ویدئوهای موکبانگ میتواند به کسانی که استرس دارند، کمک کند. این ویدئوها، همچنین میتواند به بینندگان کمک کند تا از احساس گناه و استرس مرتبط با چاقی فرار کنند. افراد کمسنوسال زیادی هستند که والدینشان اجازه نمیدهند غذاها و خوراکیهای موردعلاقهشان را بخورند و آنها برای فرار از این واقعیت ناخوشایند، به تماشای موکبانگ مینشینند.
اینترنت فقط جایی برای سرگرمی نیست. اینترنت برای آدمهای زیادی، محلی برای دستیابی به چیزهایی است که از زندگی روزمره خود انتظار دارند اما از آنها محروم هستند. اینترنت، با محتواهای متنوع و غنی خود، بهخصوص در شبکههای اجتماعی، به آدمها کمک میکند تا اجتماع مدنظر خود را پیدا کنند.
در ادبیات روانشناختی، به این مفهوم، «مدل استفاده جبرانی از اینترنت» میگویند. این مفهوم بیان میکند که افرادی که نیازهای برآوردهنشده در دنیای واقعی دارند، میتوانند از شبکههای اجتماعی آنلاین برای جبران این فقدان کمک بگیرند.
غذا خوردن معمولاً تجربهای جمعی است و وقتی آدمها بخواهند تنها غذا بخورند، تماشای موکبانگ به آنها این حس را میدهد که گویی با دیگران همسفره شدهاند. سبک خاص روایتگری ویدئوهای موکبانگ هم میتواند نوعی صمیمت آنلاین ایجاد کند. بینندگان این ویدئوها، معمولاً ارتباطی عاطفی و همدردی با سازنده آن ویدئو حس میکنند. برای مثال، ممکن است در یک ویدئو، سازنده موکبانگ در اتاقی غذا بخورد که لوازم و تجهیزات ارتشی مانند مجسمههای جنگی و تفنگهای اسباببازی قرار دارد. او با این کار میتواند با کهنهسربازهای بازنشسته ارتباط برقرار کند تا تنهایی کمتری حس کنند یا نیازهای اجتماعی آنها، حتی بهمدت خیلی کوتاه، برآورده شود.
در هرم مازلو، اهمیت برقراری ارتباط با دیگران بهخوبی نمایش داده شده است. هرم مازلو، یک نمودار سلسلهمراتب نیازهای انسانی است. در این نمودار، نیازهایی که در ردیف پایینتر قرار میگیرند، نیازهای ابتداییتر هستند. به این معنا که این نیازها باید پیش از نیازهای ردیفهای بالایی (که پیچیدهتر هستند) ارضا شوند. در این نمودار، جایگاه نیاز به عشق و تعلقداشتن، نشاندهنده میزان اهمیت ارتباطات اجتماعی است.
آدمهای زیادی به ویدئوهای موکبانگ، حس انزجار دارند. تماشای خودویرانگری یک انسان جلوی دوربین یا اسراف غذایی سازنده ویدئو، چندان خوشایند به نظر نمیرسد. بیشتر انتقادهایی هم که به ویدئوهای موکبانگ میشود، زیادهروی در تماشای آنها و ایجاد رفتارهای تخریبگر شخصی است. پژوهشگران نیز، علل روانشناسی پشت تماشای ویدئوهای موکبانگ را بررسی کردهاند. در ادامه، خطرات تماشای ویدئوهای موکبانگ را بررسی میکنیم.
میزبانهای ویدئوهای موکبانگ، همیشه جلوی دوربین، حجم زیادی غذا میخورند. با این حال، اکثر آنها وزن پایین و تناسب اندام دارند. همین موضوع باعث شده که یکی از سؤالهای رایج در اینترنت این باشد: «تولیدکنندههای ویدئوهای موکبانگ، چطور اینقد لاغر هستند؟» و برخی مردم از اینفلوئنسرهای غذا درخواست کنند که وزنشان را بهطور عمومی اعلام کنند.
بینندگان چندان از پشت صحنه ساخت این ویدئوها خبر ندارند و نمیدانند که بعضی از تولیدکنندههای ویدئوهای موکبانگ قبل از خوردن حجم عظیمی از غذا، مدتی هیچ چیز نمیخورند تا وزن اضافه نکنند. به علاوه، یک ویدئو ممکن است در چند نوبت ضبط شود و همه غذا به یکباره خورده نشود.
پس چندان عجیب نیست که تماشاگران با دیدن این ویدئوها، تصور منفی نسبت به وزن و شکل بدن خود پیدا کنند. چرا که آنها کمتر یا حتی به اندازه ویدئوها غذا میخورند اما اضافهوزن دارند.
یک پژوهش در همین باره نشان داد که شرکتکنندگانی که نارضایتی زیادی از تصویر بدنی خود دارند، بیشتر ویدئوهای موکبانگ تماشا میکنند و احتمالا در زمان تماشای آن، خودشان هم غذا میخورند.
یک پژوهش نشان میدهد که عادتهای تغذیهای بیش از ۳۲ درصد از تماشاگران پروپاقرص موکبانگ، تحت تأثیر قرار میگیرند. پژوهشگران میگویند موکبانگ برای نمایش به مخاطبان در شبکههای اجتماعی، صحنهسازی و اجرا میشود. پس، اگر ویدئویی با هدف خوردن حجم زیادی غذا یا خوردن غذاهای ناسالم ساخته شود، میتواند سابقه پرخوری یا رفتارهای تغذیهای غیرقابل کنترل در میان برخی تماشاگران را افزایش دهد. بهخصوص اگر بینندگان، این رفتار تولیدکننده ویدئو را مطلوب یا درست تعبیر کنند.
با ادامه تماشای چنین ویدئوهایی و عادت به این کار، درک بیننده از حجم درست یا سالم غذا خوردن دچار تغییر میشود و موکبانگ میتواند باعث پرخوری یا افراط در خوردن شود.
در یک پژوهش دیگر، عوامل موفقیت ویدئوهای موکبانگ بررسی شد. دانشمندان در این پژوهش دریافتند که در میان ویدئوهای موکبانگ، آن مواردی که پرخوری را به نمایش میگذاشتند، در مقایسه با آنهایی که پرخوری نمیکردند، بازدید بهشدت بالاتری میگرفتند. علاوهبر این، ویدئوهایی که در آنها میزان زیادی غذا در مدت زمان کم خورده میشد، بیش از ویدئوهایی دیده میشد که غذا خوردن در آنها با محدودیت زمانی روبرو نبود.
بیشترین تأثیر ویدئوهای موکبانگ مربوط به خوردن غذاهای تند و پر ادویه، یا غذاهای آزاردهنده برای معده بود. این دسته ویدئوها، چهار برابر بیشتر از دیگر ویدئوهای غذاخوردن دیده میشدند. به نظر میرسد که بینندگان موکبانگ، از تماشای رفتارهای ناسالم در غذا خوردن بیشتر استقبال میکنند.
برخی افراد که میخواهند از زیادهروی در خوردن جلوگیری کنند، این ویدئوها را نگاه میکنند تا میل آنها به خوردن ارضا شود اما متحمل عواقب خوردن غذا و خوراکی هم نشوند. حتی برخی میگویند که تماشای موکبانگ را بهعمد در برنامه روزانه خود قرار دادهاند تا بهجای خوردن خوراکیهای ناسالم و هوسهای غذایی، از این طریق، وزن کم کنند! این موضوع، زمانی خطرناک میشود که بهجای خوردن غذا به میزان مطلوب یا خوردن تمام وعدههای غذایی، آدمها بخواهند حجم غذای مصرفی خود را محدود کنند. این کار بسیار خطرناک است. برخی دیگر از رفتارهای تغذیهای ناسالم یا اختلالهای تغذیهای شامل استفراغ غذا پس از صرف آن و سوءمصرف داروهای ملین، با هدف کاهش وزن است.
دریافت توجه زیاد از سمت مخاطبان ویدئوهای موکبانگ، ممکن است حتی تولیدکننده این ویدئوها را در جستجوی توجه و ثروت بیشتر، به کارهای عجیبتر ترغیب کند. پاسخ به درخواستها و چالشهایی که از سمت بینندگان این ویدئوها مطرح میشود، ممکن است باعث شود تا تولیدکننده ویدئوهای موکبانگ به سلامت خود بهشدت آسیب بزند.
چگونه مانند حرفه ای ها تولید محتوا کنیم؟
برای مثال، میزبان ممکن است در یک ویدئو، به اندازه وزنش کالری مصرف کند یا ۱۰هزار کالری در یک وعده مصرف کند تا توجه بیشتری بگیرد. گاهی اوقات ممکن است این رفتارهای عجیب، نوعی مکانیزم مقابلهای باشد. در واقع، سازنده ویدئو ممکن است با چنین رفتارهایی بخواهد به اختلالهای روانی خود در ارتباط با تغذیه واکنش نشان دهد. یک پژوهش در دانشگاه چستر آمریکا، بر این موضوع مهر تأیید میزند. این پژوهش نشان داد که بین اختلالهای تغذیه و خودآزاری، ارتباط وجود دارد.
سبک بعضی از ویدئوهای موکبانگ، داستانسرایی است. سازنده در این ویدئوها، ممکن است مسائلی نادرست را مطرح کند و بهخاطر تأثیر زیاد خود بر مخاطب، اخلاقیات ناپسند را عادیسازی کند. برای مثال، ممکن است او در رفتار با حیوانات خشونت نشان دهد، از قاتلهای سریالی بگوید یا حتی اسرافکاری را ترویج کند.
حتماً با خودتان میگویید که «کدام آدم احمقی، تحت تأثیر این چرندیات قرار میگیرد؟» ماجرا از این قرار است که این ویدئوها در فضایی صمیمی و دوستداشتنی گرفته میشوند و از محرکهای لذتبخش، مانند ASMR نیز در خوردن غذا استفاده میشود. وقتی مخاطب، صمیمیت نسبت به تولیدکننده ویدئو حس میکند یا حسی خوب از دیدن ویدئو میگیرد، احساسات او تحت تأثیر قرار میگیرند و ممکن است جهتگیری نادرستی پیدا کند یا حتی احساسات غیر انسانی در او به وجود بیاید.
تماشای ویدئوهای موکبانگ ممکن است منجر به اعتیاد شود و علائمی دقیقاً مانند اعتیاد به مواد مخدر ایجاد کند. موکبانگ هم میتواند مانند برخی سرگرمیهای دیگر، حس نیاز به ادامه تماشای این ویدئوها ایجاد کند. برخی تماشاگران ممکن است با تماشای بیش از حد ویدئوهای موکبانگ بهدنبال راهی تخریبکننده برای کاهش احساس تنهایی، بیحوصلگی یا عدم تعامل اجتماعی باشند.
در یک پژوهش، تماشای ویدئوهای موکبانگ که شامل خوردن خوراکیهای ناسالم میشدند، بررسی شد. طبق نتایج این تحقیق، اگر فردی وقت زیادی را به تماشای ویدئوهای موکبانگ بگذراند، نوعی اعتیاد پیدا کرده است. دانشمندان در این پژوهش، از تعداد ۶۰۴ نفر طرفداران ترکتبار ویدئوهای موکبانگ خواستند تا یک مدل سنجش اعتیاد به موکبانگ و چند پرسشنامه را تکمیل کنند. پاسخهای دو درصد از شرکتکنندگان نشان میداد که آنها ویدئوهای موکبانگ را به مدت چهار ساعت یا بیشتر در طول روز تماشا میکنند.
پژوهشگران این تحقیق دریافتند که بهطور کلی، تماشای بیش از حد موکبانگ با تماشای اعتیادوار یوتیوب در ارتباط است. این نوع تماشای اعتیادگونه، با احساس تنهایی ارتباط دارد. پژوهشگران از این تحقیق نتیجه گرفتند که تماشای بیش از حد ویدئوهای موکبانگ در افرادی که حس تنهایی میکنند و دوست دارند در کنار دیگران غذا بخورند، احتمالاً یک رفتار مقابلهای ناکارآمد است. در واقع، بینندهها قصد دارند تماشای این ویدئوها را جایگزین ارتباط و تعامل مستقیم کنند.
پژوهشی که در کره جنوبی، یعنی زادگاه موکبانگ، روی بیش از ۱۲۰هزار نفر دانشآموز و دانشجو انجام شد. این پژوهش، ارتباط میان تماشای ویدئوهای موکبانگ را با شاخص توده بدنی (BMI) اندازه گرفت و دریافت که تماشای موکبانگ باعث چاقی در پسرها شده است.
با توجه به خطرات و معایب تماشای موکبانگ که در بخش قبلی بررسی شد، بهتر است در تماشای ویدئوهای غذا خوردن، چند نکته را در نظر بگیرید:
کسی نمیتواند ادعا کند که موکبانگ دوست ندارد! چون حالا، برای هر کسی و با هر سلیقهای، ویدئوهای جذاب غذا خوردن وجود دارد. برخی از این ویدئوها حاوی اطلاعات فرهنگی و تغذیهای مفیدی نیز هستند.
اما در نهایت، هر آدمی این ویدئوها را با دلایل شخصی خودش تماشا میکند. پس دفعه بعدی که دیدید کسی ساعتهای طولانی به تماشای موکبانگ نشسته، تعجب نکنید! شاید او دارد با احساس تنهایی مبارزه میکند، شاید بهدنبال ایجاد حس تعلق به دیگران، تجربه احساسات خوشایند، یا فرار از چیزی است که از آن وحشت دارد. موکبانگ برای ذهن، بدن و روح شما حس دریافت پاداش به وجود میآورد. شما بیشتر به کدام دلیل ویدئوی غذا خوردن تماشا میکنید؟ لطفاً نظرات و تجربیات ارزشمند خود را با ما و دیگر خوانندگان «چطور» در میان بگذارید.
منبع: psychologytoday , scienceabc , verywellhealth , tastingtable
پاسخ ها