علل، علائم و درمان کم آبی هیپرتونیک؛ راهنمای کامل

در کم آبی هیپرتونیک بدن آب کافی ندارد و سطح سدیم خون بسیار بالا است

کم آبی هیپرتونیک وضعیتی است که در آن بدن آب بیشتری نسبت به نمک از دست می‌دهد. این امر باعث افزایش غلظت نمک در خون می‌شود. در این مقاله از به بررسی علل، علائم، عوارض و درمان این نوع کم آبی خواهیم پرداخت.

کم آبی زمانی رخ می‌دهد که از دست دادن مایعات بیش از مصرف مایعات باشد. اما این فقط در مورد آب نیست. بدن شما برای عملکرد صحیح به الکترولیت‌هایی مانند سدیم و پتاسیم نیاز دارد. زمانی که الکترولیت کافی دریافت نکنید یا دچار عدم تعادل الکترولیت‌ها و آب شوید، کم آبی رخ می‌دهد.

همه موارد کم آبی یکسان نیستند. در حالی که بسیاری از موارد کم آبی با کاهش سطح مایعات مرتبط است، برخی دیگر زمانی رخ می‌دهند که غلظت الکترولیت‌هایی مانند سدیم و پتاسیم به طور غیر طبیعی بالا یا پایین باشد.

در اینجا، ما به شما نشان خواهیم داد که کم آبی هیپرتونیک چیست. شما در مورد علل اصلی این بیماری اطلاعات کسب خواهید کرد و متوجه خواهید شد که چگونه علائم هشداردهنده را تشخیص دهید. 

تشنگی شدید، خشکی دهان و سرگیجه از علائم کم آبی هیپرتونیک است

کم آبی هیپرتونیک چیست؟

کم آبی هیپرتونیک زمانی رخ می‌دهد که سطح آب و نمک بدن شما به درستی متوازن نیست. پیشوند "هیپر" به معنای "فراتر" یا "بیش از حد" است. کم آبی هیپرتونیک به دلیل از دست دادن بیش از حد آب و حفظ نمک بیش از حد در مایع بین سلول‌های شما ایجاد می‌شود. در اصل، بدن شما نمک بیش از حد دارد اما آب کافی ندارد. نمک در بدن شما آب را جذب می‌کند و بالعکس.

اگر دچار اسهال، استفراغ یا تب بالا هستید، در معرض خطر بالای کم آبی هیپرتونیک قرار دارید. نوشیدن آب کافی، تعریق بیش از حد و مصرف داروهای دیورتیک نیز می‌تواند باعث عدم تعادل آب و نمک شود و منجر به کم آبی هیپرتونیک شود. اگر دیابت بی قید و بند یا دیابت قندی دارید، بیشتر احتمال دارد که دچار کم آبی هیپرتونیک شوید.

علائم کم آبی هیپرتونیک

هنگامی که کم آبی شما شدید نیست، ممکن است هیچ علامتی را متوجه نشوید. با این حال، هر چه بدتر شود، علائم بیشتری را نشان خواهید داد. علائم کم آبی هیپرتونیک عبارتند از:

• تشنگی، گاهی شدید

• تیره شدن ادرار

• خستگی

• بی قراری

• خشکی پوست

• سرگیجه

• گرفتگی عضلات

• فشار خون پایین

در حالی که موارد فوق مربوط به کم آبی هیپرتونیک است، بسیاری از علائم مشابه در کم آبی استاندارد نیز وجود دارد. سه سطح کم آبی وجود دارد که هر کدام می‌توانند علائم خاص خود را داشته باشند. هنگامی که دچار کم آبی هیپرتونیک هستید، ممکن است برخی یا همه این علائم را نیز داشته باشید:

• کم آبی خفیف می‌تواند باعث سردرد، خستگی، تشنگی، خشکی پوست، فرورفتگی چشم‌ها و ادرار غلیظ شود.

• کم آبی متوسط تا شدید می‌تواند باعث خستگی، گیجی، گرفتگی عضلات، عملکرد ضعیف کلیه، تولید کم یا بدون ادرار و ضربان قلب سریع شود.

• کم آبی شدید می‌تواند منجر به شوک، نبض ضعیف، پوست مایل به آبی، فشار خون بسیار پایین، عدم تولید ادرار و در موارد شدید، مرگ شود.

نوزادان مبتلا به کم آبی متوسط تا شدید یا کم آبی هیپرتونیک ممکن است:

• بدون اشک گریه کنند.

• پوشک کمتری خیس کنند.

• خسته باشند.

• قسمت نرم جمجمه فرو برود.

• دچار تشنج شوند.

شایع‌ترین علل کم آبی هیپرتونیک اسهال، استفراغ و تعریق زیاد است

علل کم آبی هیپرتونیک

شایع‌ترین علل کم آبی هیپرتونیک اسهال، تب بالا و استفراغ هستند. اینها می‌توانند منجر به کم آبی و عدم تعادل نمک-مایع شوند. نوزادان نیز ممکن است هنگام یادگیری نحوه شیردهی یا اگر زودتر از موعد به دنیا آمده‌اند و وزن کمی دارند، دچار این عارضه شوند. علاوه بر این، نوزادان می‌توانند بدون توانایی نوشیدن آب، بیماری روده‌ای را از اسهال و استفراغ دریافت کنند. گاهی اوقات کم آبی هیپرتونیک ناشی از دیابت بی قید و بند یا دیابت قندی است.

تشخیص کم آبی هیپرتونیک

اگر پزشک شما فکر می‌کند که ممکن است دچار کم آبی هیپرتونیک شده باشید، علائم و نشانه‌های شما را یادداشت می‌کند. آنها می‌توانند این بیماری را با اندازه‌گیری غلظت سدیم سرم تأیید کنند. آنها همچنین ممکن است به دنبال موارد زیر باشند:

• افزایش نیتروژن اوره خون

• افزایش جزئی گلوکز سرم

• سطح پایین‌تر کلسیم سرم اگر پتاسیم سرم پایین باشد.

درمان کم آبی هیپرتونیک

در حالی که کم آبی عمومی اغلب می‌تواند در خانه درمان شود، کم آبی هیپرتونیک معمولاً نیاز به درمان توسط یک پزشک دارد. ساده‌ترین درمان برای کم آبی هیپرتونیک، درمان بازسازی دهانی است. این جایگزینی مایع حاوی کمی شکر و نمک است. اگرچه نمک بیش از حد باعث کم آبی هیپرتونیک می‌شود، اما نمک به همراه آب مورد نیاز است، در غیر این صورت احتمال تورم در مغز وجود دارد.

اگر نمی‌توانید یک درمان خوراکی را تحمل کنید، پزشک شما ممکن است سالین 0.9 درصد را به صورت داخل وریدی توصیه کند. این درمان برای کاهش آهسته سدیم سرم شما در نظر گرفته شده است.

اگر کم آبی هیپرتونیک شما کمتر از یک روز طول کشیده است، ممکن است بتوانید درمان را در عرض 24 ساعت تکمیل کنید. برای شرایطی که بیش از یک روز طول کشیده است، درمانی به مدت 2 تا 3 روز ممکن است بهترین باشد. در طول درمان، پزشک شما ممکن است وزن شما، میزان ادرار و الکترولیت‌های سرم شما را برای اطمینان از دریافت مایعات با سرعت مناسب، کنترل کند. پس از بازگشت ادرار شما به حالت عادی، ممکن است پتاسیم در محلول بازسازی برای جایگزینی ادرار از دست رفته یا حفظ سطح مایعات دریافت کنید.

درمان کم آبی هیپرتونیک شامل جایگزینی مایعات از دست رفته است

سوالات متداول درباره کم آبی هیپرتونیک

1. چه عواملی باعث کم آبی هیپرتونیک در نوزادان می شود؟

مشکلات تغذیه ، بیماری‌های زمینه‌ای ، اسهال و استفراغ 

2. آیا ورزشکاران بیشتر در معرض خطر کم آبی هیپرتونیک هستند؟

بله، ورزشکارانی که در آب و هوای گرم تمرین می‌کنند و تعریق زیادی دارند، در معرض خطر بیشتری از کم آبی هیپرتونیک قرار دارند. همچنین، ورزشکارانی که از رژیم‌های غذایی کم سدیم پیروی می‌کنند یا از داروهای دیورتیک استفاده می‌کنند، بیشتر مستعد این مشکل هستند.

3. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر شما یا فرزندتان علائم کم آبی هیپرتونیک مانند تشنگی شدید، خشکی دهان، سرگیجه، خستگی، کاهش ادرار یا ادرار تیره رنگ را تجربه کردید، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر دچار اسهال، استفراغ یا تب شدید هستید و به درمان‌های خانگی پاسخ نمی‌دهید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

4. آیا کم آبی هیپرتونیک می‌تواند باعث آسیب مغزی شود؟

بله، کم آبی شدید و طولانی مدت می‌تواند باعث تورم مغز شود که یک عارضه جدی است. به همین دلیل، درمان سریع و مناسب کم آبی هیپرتونیک بسیار مهم است.

5. چه غذاهایی برای پیشگیری از کم آبی مفید هستند؟

برای پیشگیری از کم آبی، مصرف مایعات به خصوص آب کافی بسیار مهم است. همچنین، مصرف میوه‌ها و سبزیجات آبدار، سوپ‌ها و آبمیوه‌های طبیعی می‌تواند به حفظ تعادل آب و املاح در بدن کمک کند.

6. آیا مصرف نمک زیاد باعث کم آبی هیپرتونیک می‌شود؟

مصرف بیش از حد نمک می‌تواند منجر به احتباس آب در بدن شود، اما به طور مستقیم باعث کم آبی هیپرتونیک نمی‌شود. کم آبی هیپرتونیک زمانی رخ می‌دهد که بدن آب کافی از دست بدهد و سطح سدیم خون افزایش یابد.

سخن پایانی

کم آبی هیپرتونیک، اگرچه می‌تواند جدی باشد، اما با تشخیص به موقع و درمان مناسب قابل کنترل است. با آگاهی از علائم هشداردهنده و اقدامات پیشگیرانه، می‌توان از بروز عوارض جدی جلوگیری کرد. همواره به یاد داشته باشید که حفظ تعادل آب و املاح در بدن، به ویژه در شرایط خاص مانند ورزش سنگین، بیماری یا هوای گرم، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، حتما به پزشک مراجعه کنید. با مراقبت از خود و خانواده، می‌توان از یک زندگی سالم و شاداب لذت برد.

گردآوری:بخش سلامت