تابه‌حال این احساس به شما دست داده که همیشه تنها، بی‌پناه یا ناراحت هستید؟ یا حس کرده‌اید که هیچکس شما را درک نمی‌کند و احساستان را نمی‌فهمد؟
درصد زیادی از آدم‌ها کم و بیش این احساسات را تجربه می‌کنند و در درون یک حال غم و ناراحتی یا افسردگی درونشان ایجاد می‌شود. شاید وجود این حس در برخی موقعیت‌های زندگی طبیعی باشد و برای هر فردی اتفاق بیفتد. اما زیاد شدن این احساس و تجربیات افراطی ناشی از آن می‌تواند زندگی فرد را به سمت نابودی ببرد.
شاید بتوان حس افراطی و بیش از حد برآورده نشدن نیاز از سوی دیگران را به عنوان محرومیت هیجانی شناخت. آیا با معنای محرومیت هیجانی و اتفاقی که در آن می‌افتد آشنا هستید؟
در این مطلب از وبلاگ افق سلامت قصد داریم شما را با طرحواره محرومیت هیجانی و علائم و نشانه‌ها و همچنین درمان طرحواره محرومیت هیجانی آشنا کنیم. اگر دوست دارید این طرحواره را بشناسید و درباره آن بیشتر بدانید، ما را در ادامه این مطلب همراهی کنید:
شاید بهتر باشد پیش از پرداختن به طرحواره محرومیت هیجانی درباره طرحواره ها صحبت کنیم و با مفهوم طرحواره آشنا شویم.
طرحواره‌ها یکی از مهم‌ترین مفاهیم در روانشناسی هستند که در کودکی شکل می‌گیرند و خودشان را در بزرگسالی نشان می‌دهند.
برای اینکه مفهوم طرحواره را بهتر متوجه شوید، به این مثال توجه کنید:
هر نوزادی که به دنیا می‌آید شبیه به یک صفحه سفید است که هیچ نقش و نگاری روی آن نیست. برخورد با محیط، خانواده، والدین و اطرافیان به مرور زمان نقش‌هایی را روی این صفحه سفید ایجاد می‌کند که تا سال‌ها ماندگار می‌مانند.
طرحواره‌ها قالب‌ها، چارچوب‌ها و مفاهیم شناختی هستند که تفسیر اطلاعات پیرامون را برای ما ممکن می‌کنند. ژان پیاژه اعتقاد دارد که طرحواره ها الگوهای ذهنی هستند که اگر وجود نداشتند، ما هیچ تصویر ذهنی‌ای نداشتیم و نمی‌توانستیم تجربیات خود را به کار ببریم یا برای آینده اقدام کنیم.
طرحواره‌های ذهنی در کودکی شکل می‌گیرند و با توجه به دریافت‌ها و واکنش‌هایی که دریافت کرده‌ایم، در دوران بزرگسالی بروز می‌کنند. ما فعالیت‌ها، روابط و ... خودمان را با همین الگوهای ذهنی پیش می‌بریم و به زبان ساده دنیای اطرافمان را با همین الگوهای ثابت و تکرارشونده می‌شناسیم.
گاهی این طرحواره‌ها مثبت و سازگارند و گاهی ناسازگار هستند و می‌توانند بخشی از زندگی ما را با اختلال روبه‌رو کنند.
طرحواره محرومیت هیجانی با حس عدم ارضای نیازهای عاطفی خودش را نشان می‌دهد. اگر بخواهیم این طرحواره را ساده بیان کنیم، باید بگوییم فردی که با این طرحواره روبه‌رو است، به طور دائم احساس می‌کند که فرد دوست داشتنی‌ای نیست و به اندازه‌ای که نیاز دارد از سوی دیگران مورد توجه قرار نگرفته است.
نکته جالب درباره این طرحواره این است که علی‌رغم شایع بودن، عده بسیار زیادی از وجود این طرحواره درون خود اطلاع ندارند و اغلب با احساسات مبهم و کلی مثل ناراحتی، غم و اندوه یا افسردگی به درمانگر مراجعه می‌کنند.
این طرحواره به صورتی خودش را بروز می‌دهد که انگار فرد گمشده‌ای دارد و در زندگی به دنبال آن می‌گردد. این تجربه مجموعه‌ای احساس غم، تنهایی و بی‌پناهی را به فرد می‌دهد.
محرومیت هیجانی به سه شکل بروز می‌کند و در واقع سه حوزه از محرومیت را در برمی‌گیرد:
محرومیت از محبت: مدلی از محرومیت هیجانی که با عدم توجه، مهربانی یا عطوفت همراه است.
محرومیت از همدلی: این نوع محرومیت با درک نشدن از سوی دیگران، عدم توجه به ندای درون و حرف دل و عدم خود افشایی یا در میان گذاشتن احساسات با دیگران بروز می‌کند.
محرومیت از حمایت: این محرومیت در جهت نبود راهنمایی و جهت‌دهی از سمت دیگران بروز می‌کند و فرد در این احساس به سر می‌برد که هیچ حامی مطمئنی ندارد.
هر طرحواره‌ای خودش را با ویژگی‌های مشخصی نمایان می‌کند. طرحواره محرومیت هیجانی نیز دقیقا با علائم و نشانه‌های خاصی مطرح می‌شود. از مهم‌ترین نشانه های طرحواره محرومیت هیجانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
همچنین بخوانید: اهمیت مشاوره روانشناسی در تهران برای زوجین
محرومیت هیجانی نیز مانند بسیاری از طرحواره‌ها به دلیل بازخوردها یا واکنش‌های محیطی و به خصوص والدین ایجاد می‌شود. اما نکته بسیار مهمی که درباره محرومیت هیجانی وجود دارد این است که به سختی می‌توان رد آن را در افکار فرد پیدا کرد. زیرا باور علمی درباره طرحواره محرمیت هیجانی این است که این طرحواره عمدتا زمانی شکل گرفته است که شما حتی قادر صحبت کردن هم نبودید.
بنابراین می‌توان ریشه های تحولی طرحواره محرومیت هیجانی را در موارد زیر جست‌وجو کرد:
اولین و مهم‌ترین دلیل شکل‌گیری طرحواره محرومیت هیجانی وجود یک مادر نامهربان و سرد است که به اندازه کافی به کودک خود محبت نمی‌کند، او را در آغوش نمی‌گیرد و نسبت به او سرد و بی‌عاطفه است.
این علت به دلیل وجود والدینی بروز می‌کند که نسبت به کودک بسیار بی‌توجه هستند و برای او وقت کافی اختصاص نمی‌دهند. در این حالت کودک از دریافت محبت و حمایت از سوی پدر و مار محروم می‌شود و زمینه برای بروز این طرحواره به وجود می‌آید.
بسیاری از والدی و به ویژه مادر، توانایی برقراری ارتباط با کودک خود را ندارند. از نیازهای او آگاه نیستند و نمی‌توانند به طور مناسب این نیازها را در او برطرف کنند.
در برخی موارد، این طرحواره به دلیل عدم حمایت مناسب والدین بروز می‌کند. در واقع یا والدین، کودک را از دریافت همراهی و حمایت محروم کرده‌اند و یا آنقدر قدرتمند نبوده‌اند که کودک احساس کند می‌تواند از آن‌ها طلب حمایت کند.
همانطور که اشاره کردیم، بسیاری از افرادی که با تله محرومیت هیجان روبه‌رو هستند، به عنوان افراد پرتوقع شناخته می‌شوند. به نظر شما علت این اتفاق چیست؟
این افراد در مواجهه با محرومیت‌های زندگی خود تلاش می‌کنند آن را با خصومت و توقع بالا جبران کنند. در واقع به سمتی از خودشیفتگی متمایل می‌شوند و انتظار دارند که دیگران در جهت رفع نیازهای آن‌ها قدم بردارند.
بنابراین می‌توان گفت افرادی که با توقع زیاد و خودشیفتگی در تلاش برای جبران محرومیت‌های خود هستند، با دو تله در زندگی خود مواجه‌اند. اول تله محرومیت هیجانی و دوم طرحواره استحقاق و بزرگ منشی. (مقاله طرحواره استحقاق و بزرگ منشی را در اینجا بخوانید.)
این افراد تصور می‌کنند که با پیش گرفتن توقع از دیگران به نیازهای خودشان دست می‌یابند و از این طریق می‌توانند محرومیتشان را جبران کنند. در حالیکه این پیش‌فرض کاملا اشتباه است. زیرا این رفتار پوششی بر نیازهای عمیق آن‌هاست.
بسیاری از از افراد به اشتباه طرحواره محرومیت هیجانی و طرحواره بازداری هیجانی را اشتباه می‌گیرند و قادر به تشخیص تفاوت میان این دو طرحواره نیستند. محرومیت هیجانی همانطور که گفتیم با این احساس در فرد بروز می‌کند که تنها و بی‌پناه است و از سوی دیگران دوست داشتنی و حمایت شده نیست.
در حالیکه در بازداری هیجانی، فرد به جای هیجانی و بیانگر بودن، از نظر عاطفی بسیار منفعل و بی‌تفاوت است. در این حالت فرد به جای برون ریزی عاطفی، در یک خویشتن‌داری افراطی گرفتار می‌شود که اجازه بروز عواطف و احساسات را به او نمی‌دهد. (مقاله کامل طرحواره بازداری هیجانی را می‌توانید در اینجا بخوانید.)
بر این اساس باید تاکید کرد که این دو طرحواره کاملا متفاوت هستند و به شکل‌های گوناگونی در افراد بروز می‌کنند.
طرحواره درمانی روش درمانی خاصی در روانشناسی است که می‌بایست به کمک یک طرحواره درمانگر متخصص و کارآزموده به کار گرفته شود. در این روش درمانی بهتر است به توصیه‌های درمانگر خود توجه کنید و براساس آنچه او در روند بهبود طرحواره شما ضروری می‌داند حرکت کنید.
در این روش، درمانگر به دنبال ریشه و علت‌های اصلی بروز این طرحواره است و نکته جالب اینجاست که افراد معمولا نمی‌دانند چه چیزهایی را از دست داده‌اند و از آن آگاه نیستند. این افراد با کمک روانشناس از تکنیک‌هایی مانند تصیرسازی ذهنی استفاده می‌کنند و از این طریق با کودک تنهای درونشان ارتباط برقرار می‌کنند. در جریان این تصویرسازی و ارتباط دادن آن با مشکل فعلی خود، خشم و ناراحتی خود را نسبت به والدینی که او را ازهیجانات محروم کرده‌اند بروز می‌دهد.
درمان طرحواره محرومیت هیجانی مانند بسیاری از طرحواره‌های دیگر، نیازمند استمرار، مداومت و نظم است. بنابراین به خاطر داشته باشید که شرکت منظم در جلسات درمان و صبور بودن برای رسیدن به نتیجه مطاوب در این مسیر بسیار مهم است.
برای پیش رفتن به سمت درمان نیاز به کلینیک و درمانگری دارید که در این زمینه تخصص کافی داشته باشد. بنابراین بهتر است به کلینیک‌های معتبر با نام و نشانی مشخص مراجعه کرده و پیش از انتخاب، پیشینه درمانگران و مرکز را بررسی کنید.
کلینیک مشاوره و روانشناسی افق سلامت با دارا بودن بهترین طرحواره درمانگران در زمینه فردی و زوج درمانی آماده ارائه خدمات به شماست.
همین حالا با ورود به سایت رسمی افق سلامت می‌توانید رزومه کاری و تحصیلی درمانگران و همچنین خدمات مرکز را بررسی کرده و مطابق با نیاز خود دست به انتخاب بزنید.
تله محرومیت هیجانی با تجربیاتی مانند بی‌پناهی، تنهایی و افسردگی همراه است که در بسیاری از موارد فرد منشا شکل‌گیری آن را نمی‌داند. این طرحواره به دنبال رفتارهای سرد و بی‌مهر مادری، عدم توجه، همراهی و حمایت والدین نسبت به فرزند و آگاه نبودن نسبت به نیازهای او اتفاق می‌افتد. در این مطلب سعی کردیم علائم و نشانه های طرحواره محرومیت هیجانی را به شما بگوییم و با بررسی روند درمان آن راهی برای زندگی سالم و موفقی باز کنیم.
با ورود به سایت کلینیک افق سلامت می‌توانید در مسیر سلامتی روان با درمانگران ما همراه شوید.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها