مقایسه اوزون و اکسیژن؛ هر آنچه که باید بدانید!

یکی از سوالات رایج شیمی که همه ما با آن برخورد داشتیم، تفاوت اوزون و اکسیژن بود! اغلب ما از همان دوران راهنمایی و دبیرستان به دنبال پیدا کردن تفاوت‎ های میان این دو گاز بودیم.

گاز اوزون و اکسیژن دو گاز حیاتی برای بقا و حیات تمامی موجودات زنده روی زمین هستند که ساختار مولکولی، خواص شیمیایی و فیزیکی متفاوتی از یکدیگر دارند. اوزون یک مولکول ساخته شده از سه اتم اکسیژن با پیوندی V شکل است اما اکسیژن، گازی حاوی دو اتم اکسیژن با پیوندی خطی است. هرکدام از این گازها در صنایع مختلف و پزشکی کاربرد دارند و هر یک، از تفاوت ‎هایی برخوردار هستند که در ادامه بیشتر به آن‎ها می‎ پردازیم.

گاز اوزون و اکسیژن را بیشتر بشناسید.

قبل از اینکه به بررسی تفاوت ‎های میان گاز اوزون و اکسیژن بپردازیم، به سراغ معرفی هر یک از این دو گاز ارزشمند می ‏رویم.

اوزون (ازن یا Ozone) یک مولکول با سه اتم اکسیژن بوده و به عبارتی، آلوتروپی از اکسیژن به شمار می‎رود! این گاز در مقایسه با اکسیژن، خاصیت دیاتومیک، یا پایداری کمتری دارد و در جلوگیری از ورود اشعه ماورا بنفش خورشیدی به زمین، نقشی حیاتی دارد.

اکسیژن یا Oxygen (با نماد اختصاری O)، عنصری شیمیایی و غیر فلزی در جدول تناوبی است که بی‌بو و فاقد رنگ بوده و برای نفس کشیدن بسیار حیاتی می‎ باشد. اکسیژن علاوه بر اینکه گازی مهم برای حیات و بقای موجودات زنده است، در صنعت و به خصوص پزشکی، کاربرد دارد.

تفاوت اکسیژن و اوزون چیست؟

اولین و مهم‎ترین تفاوت اوزون و اکسیژن در نوع ساختار مولکولی آن‎ها می‎ باشد. گاز اوزون دارای پیوند V شکل و سه اتم اوزون بوده و گاز اکسیژن دارای پیوندی خطی و دو اتم اکسیژن می‎ باشد. از دیگر تفاوت‎ های میان این دو گاز حیاتی می‎ توان به موارد زیر اشاره داشت:

تفاوت در خواص فیزیکی

تفاوت در خواص شیمیایی

در مورد تفاوت اوزون و اکسیژن در ساختار شیمیایی آن دو، می‏توان به خاصیت انحلال‌پذیری و واکنش ‎پذیری این دو گاز اشاره کرد. گاز اکسیژن در مقایسه با اوزون از خاصیت انحلال‌پذیری بیشتری برخوردار می‎ باشد؛ اما اگر قرار باشد انحلال‎ پذیری اوزون را بالا ببریم، نیاز به حوضچه ‎های venturis داریم. در غیر اینصورت گاز اوزون انحلال‌پذیر نخواهد بود.

تفاوت‌ها کاربردهای اوزون و اکسیژن در چیست؟

اگر بخواهیم نوع کاربرد گاز اوزون و اکسیژن را با یکدیگر مقایسه کنیم، می‏توانیم به کاربردهای هر یک از این دو گاز به صورت جداگانه بپردازیم. در ابتدا کاربردهای اکسیژن در صنعت و پزشکی را مورد بررسی قرار خواهیم داد و سپس به سراغ اوزون می رویم.

کاربردهای اکسیژن

منبع عکس: https://daveasprey.com/ozone-therapy-benefits-safety/

• تامین اکسیژن برای حیات: اکسیژن در هوایی که نفس می‏ کشیم وجود دارد و برای ادامه بقای موجودات زنده روی زمین بسیار حیاتی می ‏باشد.

• استفاده در صنعت: از اکسیژن در صنایع مختلفی مانند صنایع شیمیایی و تولید فولاد استفاده می ‏شود تا بتوان فرآیندهای احتراق و اکسایش را به درستی اجرا کرد.

• درمان پزشکی: کاربرد اکسیژن در پزشکی برای بهبود تنفس بیماران ریوی و بیمارانی است که مشکلات تنفسی دارند. همچنین در عمل‎ های جراحی قلب و عمل‎ های دارای بیهوشی کامل، از اکسیژن استفاده می شود.

• تولید مواد شیمیایی: از گاز اکسیژن برای تولید برخی مواد شیمیایی مانند کلر، نیتریک اسید و یا سولفوریک اسید استفاده می ‏شود.

• تصفیه آب و هوا: گاز اکسیژن در تصفیه آب و هوا استفاده می‌شود. در تصفیه آب، اکسیژن به حذف مواد آلی و معدنی مضر از آب کمک می‌کند. همچنین در تصفیه هوا، اکسیژن در حذف آلاینده‌های هوا مانند دود و گازهای سمی موثر خواهد بود.

کاربردهای اوزون

• حفاظت از لایه اوزون: لایه اوزون در 15 الی 30 کیلومتری از زمین قرار گرفته و به عنوان یک لایه محافظتی، می‏تواند از ورود اشعه‏ های ماورابنفش خورشیدی به سطح زمین جلوگیری کند.

• تصفیه آب و هوا: گاز اوزون می‌تواند آلاینده‌های هوا مانند دود، گازهای سمی و بوهای نامطبوع را از بین ببرد. همچنین می‎تواند برای تصفیه هوای محیط‌های بسته مانند بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها و کشتارگاه‌ها نیز استفاده شود.

• استفاده در پزشکی: اگر فردی اختلال پوستی داشته باشد، در فرآیند درمانی او از اوزون برای بهبود استفاده می ‎شود.

• مصارف صنعتی: اوزون در برخی از فرآیندهای صنعتی می‏تواند به عنوان یک ماده اکسایش دهنده مورد استفاده قرار گیرد.

• تولید مواد شیمیایی: گاز اوزون می‏ تواند برای تولید موادی مانند کلرید هیپوکلروز، دی اکسید گوگرد و یا اسید سولفوریک مورد استفاده قرار گیرد.

جدول زیر به شما کمک می‏ کند تا بتوانید یک مقایسه خوب از کاربردهای گاز اوزون و اکسیژن داشته باشید:

خلاصه کلام

همانطور که اشاره کردیم، بر خلاف اینکه گاز اوزون و اکسیژن هر دو از اتم اکسیژن ساخته شدند، اما در نوع ساختار فیزیکی، خواص شیمیایی و حتی نوع کاربردشان از یکدیگر متفاوت هستند. هر کدام نیاز خاصی را برطرف می‌کنند و اگر روزی به پایان برسند، ادامه‎ حیات جانداران روی کره زمین به خطر خواهد افتاد!