اکثر افراد هنگام مواجهه با سوختگی برخی اقداماتی انجام میدهند که نه تنها سوختگی را درمان نمیکند بلکه آن را بدتر هم میکند.
بزرزگترین بافت بدن انسان ، پوست است که از دو لایه اپیدرم و درم تشکیل می شود. پوست عملکردهای ضروری برای بقاء انسان را فراهم می کند. سوختگی یکی از آسیب هایی است که موجب از دست دادن یا تخریب بافت پوست می شود . آسیبی که به پوست وارد می شود، می تواند به دلیل تماس با منابع الکتریکی، حرارتی، شیمیایی و یا تابشی ایجاد شود. میزان صدمات بافت پوست با طول مدت تماس پوست با منبع سوختگی و درجه حرارت یا شدت سوزاندگی عامل سوختگی ارتباط مستقیم دارد. بیماری که دچار سوختگی می شوند به بازتوانی، بازسازی و پشتیبانیهای جسمی و روحی برای سالهای متمادی نیاز دارند .
1- سوختگی های حرارتی
این نوع سوختگی ، در اثر تماس پوست با حرارت بالا به وجود می آید که رایج ترین نوع سوختگی نیز است .این سوختگی ممکن است با آب جوش، آب باتری ماشین یا هر مایع داغ دیگری ایجاد شود .برای پیشگیری از پیشرفت سوختگی حتما ، موضع آسیب دیده را با آب سرد شستشو دهید .
2- سوختگی های تابشی
این سوختگی بر اثر تماس پوست با اشعه ایجاد می شود . مانند تماس پوست با قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید ، اشعه بیمارستانی و دستگاه های صنعتی که منجر به سوختگی می شود .
3- سوختگی های شیمیایی
تماس مواد شیمایی بازی یا اسیدی با پوست ، موجب سوختگی می شود و البته میزان آسیب مواد بازی بیشتر از مواد اسیدی است. این نوع سوختگی می تواند در اثر تماس پوست با شوینده های خانگی یا مواد صنعتی رخ بدهد. در این سوختگی باید تمام لباس های مصدوم را از بدن خارج کرده و محل سوختگی را با آب 15 تا 30 دقیقه شستشو دهید .
4- سوختگی های الکتریکی
برق گرفتگی های خفیف یا شدید نیز می توانند منجر به سوختگی شوند . مثلا برق کاری یا هر فرد دیگری که می تواند با لوازم برقی یا زدن پریز به برق یا هر علت دیگری دچار سوختگی با برق گرفتگی شود. در این موارد باید فرد برق گرفته را از نظر ایست قلبی چک کنید ، همچنین باید به علت امکان پرت شدن مهره های گردن و کمر از نظر شکستگی بررسی شوند.
سوختگی ها بر اثر میزان آسیب به بافت پوست ، درجه بندی می شوند و نیاز به درمانهای متفاوتی دارند :
سوختگی درجه اول :
سوختگی های سطحی که تنها بر سطح پوست اثر می گذارند .
سوختگی درجه دوم :
سوختگی با ضخامت نسبی که لایه های زیرین پوست آسیب می بینند.
سوختگی درجه سوم :
در سوختگی با ضخامت کامل به همه لایه های پوست آسیب می رسد.
سوختگی درجه چهارم :
در این سوختگی،بافت های عمیق تر مانند عضلات یا استخوان آسیب می بینند.
درمان زخم سوختگی ، اِسکار
24 ساعت اولیه پس از سوختگی ، زمان طلایی برای آغاز درمان است که در این مدت با شروع اقدامات درمانی مناسب می توان از ایجاد بافت مرده ویا عفونت زخم سوختگی جلوگیری کرد. نوع دران سوختگی به میزان آسیب بافتی وعمق آن درمان بستگی دارد .
بهترین روش برای درمان زخم در سوختگی های درجه 2 و 3 ، استفاده از پانسمان های مرطوب حاوی آنتی بیوتیک های موضعی است؛ این پانسمان ها میزان عفونت و همچنین نیاز به جراحی در مراحل بعدی را به حداقل می رسانند در نتیجه در در انتهای پروسه درمان ، فرد بیمار کمتر دچار اسکارهای ناشی از سوختگی خواهد شد.استفاده از ، پانسمان های مناسب و استاندارد در درمان سوختگی نقشی مهم و کاربردی دارند.
اقدامات اولیه پس از بروز سوختگی
اگر ناحیه ای که دچار سوختگی شده است در زیر لباس می باشد باید در اولین گام ، اقدام به بیرون آوردن لباس کنید، اما اگر سوختگی به اندازه ای شدید باشد که لباس به پوست چسبیده است ، هرگز لباس را به طور کامل خارج نکنی ، در این شرایط باید دور تا دور موضع آسیب دیده را قیچی کنید و یا با همان لباس مرحله پایین آوردن دما با آب سرد را انجام داده و در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
برای کاهش ضایعات سوختگی ، هرگز از روغن و یا کره برای مالیدن بر ری موضع استفاده نکنید ، زیرا چربی، گرمای سوختگی را در پوست نگه داشته و شدت سوختگی را بیشتر می کند.
تنها در سوختگی درجه اول پماد و لوسیون های مخصوص می تواند مفید باشد .
تاولهای روی زخم مانند یک پانسمان بیولوژیک از منطقه سوخته محافظت می کنند و نباید ب آنها دست زده و ترکانده شوند . اما در در برخی موارد که تاول خونی شو، عامل سوختگی، مواد شیمیایی باشند و یا روی مفاصل بزرگ باشد، بهتر است تاول ها ترکانده شوند و پوست سوخته پانسمان شود.
تمیز کردن زخم
در پاسخ به سوالات رایج شما از بخش سلامت فان باید بگوییم برای تمیز کردن زخم سوختگی روشهایی همچون مصرف سرم شستشو یا استفاده از آب لوله کشی وجود دارد . برای بررسی روند پیشرفت درمان و بروز عفونت موضعی ،تعویض روزانه پانسمان و مشاهده زخم و پوست بدون سوختگی اهمیت دارد. انجام پانسمان به یک یا دوبار در روز در پیشگیری از کاهش دمای بدن و کاهش تماس با باکتریها در طول مراقبت از زخم محدود می شود.برای تمیز کردن زخم از غوطه ورسازی کامل بدن در آب بپرهیزید زیرا خطر بروز عفونت افزایش می یابد .
فشار آب به خارج سازی عوامل موضعی و دبریدمان زخم ( برداشتن بافت مرده و آلوده پوست ) کمک می کند.
درمان موضع با آنتی بیوتیک
معمولا مبنای وضیعت زخم سوختگی در تصمیم گیری برای مصرف عوامل ضد میکروبی موثر است. صدمات سوختگی عملکرد مکانیسم های حفاظتی پوست شامل غدد ترشح سبوم که در حالت عادی سبوم ترشح می کنند که علاوه بر چرب نگه داشتن پوست در تخریب بعضی موجودات زنده ذره بینی مثل استرپتوکوک وبعضی گونه های استافیلوکوک کمک می کند را از بین می برد.
آنتی بیوتیک های موضعی مورد مصرف عبارتند از:سولفادیازین نقره (SSD)، کرم استات مافناید(سولفامیلون)، پماد باسیتراسین و سیلور.
مراقبت از زخم سوختگی
هدف اصلی فرآیند مراقبت از زخم ،حفظ رطوبت موضع به منظور تسریع در التیام زخم و پیشگیری از بروز عفونت در آن است .
برداشتن بافت اسکار در التیام زخم سوختگی های عمیق و خفیف جلدی ،بسیار ضرورت دارد. اِسکار بافت غیر زنده ای است که بعد از صدمه سوختگی روی پوست ایجاد می شود و هیچ جریان خونی ندارد.بنابراین امکان نفوذ گلبول های سفید و پادتن ها به موضع وجود ندارد.
اهداف اصلی دبریدمان :
1. برداشتن بافت آلوده به اجسام خارجی و باکتری ها که موجب حفاظت بیمار در برابر عفونت های تهاجمی می شود
2. برداشتن بافت مرده
1. جراحی:
در این روش بافت مرده از طریق درماتوم الکتریکی یا چاقوی جراحی تا زمانی که به بافت زنده خونریزی دهنده منتهی گردد، برداشته می شود.
2. مکانیکی:
استفاده از قیچی و فورسپس برای برداشتن بافت نکروزی و شل
3. آنزیمی:
مصرف موضعی مواد تجزیه کننده پروتئین در بستر زخم که موجب نرم کردن بافت اسکار و حل شدن بافت می شود .
پیشگیری از سندرم کمپارتمان:
سندرم کمپارتمان ، عدم پاسخ طبیعی بافت پوست در مقابل تروما و جراحی و تورم آن است. نارسایی عروقی و فشار روی اعصاب به دلیل عدم درمان می تواند منجر به بروز سندرم کمپارتمان گردد.زمانی که فشار داخل بافتی در یک فضای بسته افزایش یابد، موجب سندرم کمپارتمان شود ،در نتیجه باعث اختلال در جریان خون و عملکرد بافت می شود .
درد مهم ترین علامت سندرم کمپارتمان است.
خصوصیات این درد عبارتست از :
علائم دیگر سندرم کمپارتمان :
برای کاهش فشار باید باند ها را باز کنید و عضو آسیب دیده را کمی بالاتر قرار دهید اما نباید بالاتر از سح قلب باشد . با انجام این اقدامات اگر خون رسانی و فشار داخل بافت طبیعی نشود احتمالا انجام فاشیوتومی ضرورت خواهد یافت .
فیزیوتراپی
بیمارانی که دچار سوختگی شده اند باید روزانه یا یک روز در میان به بخش فیزیوتراپی ویژه بیماران سوختگی ، پس از ترخیص مراجعه نمایند .
اهمیت فیزیوتراپی:
آیا عوارض ترکاندن تاول پس از سوختگی را می دانید ؟
بیشتر سوختگی ها باعث ایجاد تاول روی پوست می شوند . هرگز به این تاول ها دست نزنید زیرا تاول مانند پانسمان از ورود میکروب به زخم جلوگیری می کند . اما در در برخی موارد که تاول خونی شو، عامل سوختگی، مواد شیمیایی باشند و یا روی مفاصل بزرگ باشد، بهتر است تاول ها ترکانده شوند و پوست سوخته پانسمان شود.
نریختن آب سرد روی سوختگی
آب آشامیدنی استریل نیست و دستگاه گوارش توانایی از بین بردن برخی از میکروبهای آن را دارد ، اما پوست سوخته این توانایی را ندارد و میکروبهای آب ، روی سوختگی نشسته و موجب بروز عفونت می شود.
کاهش خارش محل سوختگی:
هنگام سوختگی به علت شوک شدید باعث منفی شدن تعادل الکترو لیت ها و مایعات می شود ، به عبارتی پروتئین ها؛ نمک و مایعات بدن به هدر می روند و وزن بدن کاهش می یابد . نقش تغذیه در این بیماران در درجه اول برای پیشگیری از ایجاد سوء تغذیه ، کمک به برقراری تعادل آب و الکترولیت ها برای جلوگیری از شوک ،و تسریع درمان و التیام زخم ها و همچنین کنترل قند خون افزایش یافته به علت استرس وارد شده به بدن است.
تنظیم انرژی مورد نیاز باید به گونه ای باشد که نیاز بیمار را در این دوره فراهم کند. در رژیم روزانه باید از منابع پروتئینی با کیفیت خوب ، دریافت مقدار کافی اسید های چرب ضروری به جهت نوسازی بافت های بدن ، ویتامین ها و املاح معدنی مطابق با نیاز بیمار از طریق رژیم غذایی و یا دریافت مکمل ها تامین شود .
1. گوشت و حبوبات :
مصرف روزانه 200 گرم انواع گوشت و حبوبات مانند لوبیا، نخود ، عدس.
2. لبنیات :
شیر، ماست ، دوغ ؛ مصرف روزانه 4-3 لیوان شیر
3. میوه جات:
همه میوه ها مخصوصا موز ، انجیر و مرکبات
4. سبزیجات :
سبزیجات ضد عفونی شده و تازه
در رژیم غذایی افراد مبتلا به سوختگی، حساسیت خاصی بر میزان مصرف مواد پروتئینی در مرحله اول و سپس نشاسته ای در مرحله بعد می باشد بنابراین می توان این گروه مواد غذایی را تا حدودی تغییر داد.
سوختگی های سطحی و درجه اول را با کمک مواد طبیعی می توان درمان و ترمیم نمود ، یا از پیشرفت آن جلوگیری کرد. اولین اقدام پس از سوختگی ، گرفتن زخم سوختگی زیر آب ولرم به مدت 15 تا 20 دقیقه می باشد.
روشهای دیگر برای کاهش درد سوختگی و ترمیم آن وجود دارد که از بروز تاول و عفونت جلوگیری می کند، عبارتند از :
1- درمان سوختگی با ژل آلوئه ورا
ژل آلوئه ورا برای کاهش درد استفاده می شود و خاصیت ضد التهاب دارد. کی از برگ های بزرگ را به صورت طولی برش بزنید ، سپس ژل خارج شده از آن را سرد کرده و بر روی زخم بمالید.
2- درمان سوختگی با سیب زمینی خام
آب سیب زمینی رنده شده را روی زخم بریزید. این اقدام برای درمان و کاهش درد سوختگی خیلی مفید است .
3- درمان سوختگی با چای کیسه ای
چای کیسه ای را چند بار در لیوان آب سرد فرو برده و سپس بر روی زخم قرار دهید. چای کیسه ای موجب تسکین درد سوختگی می شود. برای درمان آفتاب سوختگی نیز می توان همین روش را استفاده نمود .
4- درمان سوختگی با جوش شیرین
از ترکیب جوش شیرین و آب خمیری تهیه کنید و بر روی زخم قرار دهید. این خمیر به بهبود و ترمیم زخم کمک می کند . می توانید این روش را چند بار تا بهبودی زخم استفاده نمایید .
5- درمان سوختگی با سرکه
سرکه سفید و یا سرکه سیب برای تسکین درد سوختگی موثر هستند . سرکه را به طور مستقیم بر روی زخم بریزید و یا از یک پارچه آغشته به سرکه برای بستن زخم استفاده کنید . سرکه با دار بودن خاصیت ضدعفونی کننده ، از ایجاد عفونت جلوگیری می کند.
تا کنون از دیگران راجع به استفاده از روشهای درمانی مختلف برای درمان زخم سوختگی شنیده اید . لزوما هر چیزی از روشهای درمن خانگی که می شنوید را نباید به کار گیرید . مثلا از روشهای خانگی زیر ، اجتناب کنید :
1. سفیده ی تخم مرغ
باید توجه داشت که تخم مرغ، آنتی میکروبیال نیست و حتی می تواند نوعی از میکرو ارگانسیم ها را وارد بدن کند . همچنین تخم مرغ ممکن است واکنش آلرژیک ایجاد کند.
2. کره
به هنگام سوختگی از قرار دادن کره بر روی سوختگی اجتناب کنید . هیچ شواهدی وجود ندارد که از اثربخشی کره به عنوان یک درمان سوختگی حمایت کند.همچنین ممکن است کره باعث بدتر شدن زخم شود ، چرا که گرما را در خود نگه می دارد و ممکن است دارای باکتری های مضری باشد که پوست سوخته را آلوده می کنند.
3. یخ
یخ و آب بسیار سرد باعث تحریک بیشتر سوختگی می شوند . به علاوه استفاده ی نادرست از یخ می تواند باعث سوختگی سرد ،سوختگی ناشی از تماس پوست با یخ نیز شود.
4. خمیردندان
هرگز از خمیر دندان برای کاهش درد و درمان سوختگی استفاده نکنید .خمیر دندان با تحریک سوختگی ، محیط مناسب تری برای عفونت ایجاد می کند.
5. روغن ها
روغن نارگیل برخلاف تصور برخی از مردم برای هر موردی مناسب نیست . بنابراین نباید بر روی زخم سوختگی نیز مالیده شود . روغن هایی مانند روغن نارگیل، روغن زیتون ، روغن اسطوخدوس و روغن های پخت وپز، گرما را در خود نگه می دارند و حتی می توانند باعث پیشرفت سوختگی شوند .
زمان تشخیص اینکه سوختگی در خانه درمان می شود و یا توسط دکتر ، بر عهده شما است .اگر موارد زیر را مشاهده نمودید هرچه سریعتر باید به پزشک مراجعه نمایید:
آیا در سوختگی با آب جوش، باید زخم را با آب سرد شستشو داد؟
در سوختگی با آب جوش یا بخار آب، شستشوی محل سوختگی با آب فراوان و سپس کمپرس سرد توصیه می شود.
برای درمان عفونت ناشی از سوختگی چه کاری باید انجام داد؟
در سوختگی های کوچک مراقبت های اولیه توسط پزشکان معالج مدیریت شوند، اما در سوختگی های وسیع نیاز به مصرف آنتی بیوتیک و همچنین استفاده همزمان از پانسمان نقره یا عسل و همچنین هیدروژل ورقه ای می باشد .البته در سوختگی های سطحی نیز مصرف آنتی بیوتیک بصورت پیشگیرانه توصیه می شود.
پانسمان صحیح زخم سوختگی چگونه است؟
شرایط نامطلوب زخم های سوختگی باعث از بین رفتن تعادل الکترو لیت ها و مایعات ، رشد بی رویه و خطر ابتلا به عفونت زخم می شود. موفقیت در درمان به اندازه زخم و عمق سوختگی و نیز انتخاب روش مناسب برای درمان ، بستگی دارد . در سوختگی های درجه 1 و 2 از پانسمان هیدروژل ورقه ای که سرعت ترمیم بالایی دارد می توان به کار برد . در سوختگی های عمیق بعد از دبریدمان جراحی نیاز به پانسمان هایی از نوع مرطوب همراه با آنتی بیوتیک موضعی است .
آیا شستشوی زخم سوختگی کار درستی است ؟
اگر شستشوی زخم به طور صحیح انجام شود باعث تسریع روند درمان می شود .
آیا در زمان سوختگی های سطحی، استفاده از آنتی بیوتیک ضرورت دارد ؟
بهترین روش برای درمان سوختگی های درجه 1 و 2 ، تمییز نگه داشتن محل سوختگی می باشد که می توان به وسیله شستشوی روزانه با سایلین و شامپو بچه محل سوختگی را تمیز نگه داشت . آنتی بیوتیک ها بخصوص آنتی بیوتیک های موجود در پمادهای سوختگی باعث به تعویق افتادن بهبود و درمان زخم می شوند.
برای جلوگیری از چروکیدگی پوست پس از سوختگی ، چه کار باید بکنیم؟
برای به حداقل رساندن عوارض سوختگی ، باید از لباس های مخصوص سوختگی و پماد (چسب) سیلیکون استفاده نمود؛ زیرا پوشیدن لباس سوختگی مانع از آوردن گوشت اضافی می شود.
آیا استفاده از آنتی بیوتیک قبل از جراحی نهایی زخم های سوختگی عمیق که نیاز به دیریدمان جراحی دارند، ضرورت دارد؟
در سوختگی های عمیق که نیاز به دیریدمان جراحی وجود دارد اگر جراحی قبل از عفونی شدن بافت ها انجام شود نیاز به مصرف آنتی بیوتیک نیست . زیرا به طور طبیعی آنتی بیوتیک به صورت پیشگیرانه منجر به افزایش تولید باکتریهای مقاوم می شود .
آیا می توان از عسل برای درمان زخم سوختگی استفاده کرد ؟
پانسمان عسل برای درمان زخم سوختگی بسیار موثر است . البته عسل خوراکی مد نظر نیست ، پانسمان عسل تمامی فاکتورهای لازم از نظر علمی را دارا می باشد . در درمان سوختگی می توان زیر نظر پزشک معالج از آن استفاده نمود .
برای درمان تاول سوختگی در کودکان چه کاری می توان انجام داد؟
در ابتدا باید با احتیاط محل زخم را تمیز نمود . سپس چنانچه بخش سلامت فان عنوان می کند بدون هیچ گونه وقفه ای از پانسمان هیدروژل ورقه ای استفاده کنید زیرا این پانسمان خاصیت خنک کنندگی و آرام بخشی دارد که می تواند در کنترل درد و سوزش نیز تاثیر بسزایی داشته باشد .
برای زخم های سوختگی ، می توان از پماد سوختگی استفاده کرد ؟
در سوختگی های سطحی می توان از پمادهای سوختگی مانند سیلور سولفازیدین استفاده کرد. امروزه به جای پمادهای سوختگی می توان از ژل عسل (مانیوکا)برای درمان سریع سوختگی ها با مشورت پزشک استفاده کنیم.
برای درمان تاول های سوختگی چه پانسمانی پیشنهاد می کنید؟
برای درمان تاول های ناشی از سوختگی می توان از پانسمان هیدروژل ورقه ای (هیدروتک ترانسپرنت) استفاده کرد . زیرا این پانسمان بدون نیاز به برداشتن پوست تاول به سرعت تاول را ترمیم می کند.
آیا برای درمان نیاز به تخت های بیمارستانی خاص می باشد ؟
خیر نیاز به تهیه تخت بیمارستانی نیست
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است . برای مقابله با سوختگی ها در اولین قدم باید از وقوع آنها جلوگیری کنید. برخی از مشاغل، احتمال سوختگی را افزایش می دهند اما بیشتر موارد سوختگی در منزل اتفاق می افتن. نوزادان و بچه های کوچک، بیشتر از بقیه در برابر سوختگی ها آسیب پذیر هستند.
اقدامات پیشگیرانه در منزل عبارت اند از:
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها