زخم سوختگی، یکی از آسیبهای شایع پوستی است که میتواند از یک قرمزی ساده تا صدمات عمیق و کشنده متغیر باشد. این نوع زخم نه تنها ظاهر پوست را تخریب میکند، بلکه در موارد شدید میتواند سیستمهای داخلی بدن را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت نوع سوختگی، سطح آسیب و اقدامات صحیح درمانی، نقش حیاتی در بهبود کامل بیمار دارد.در این مقاله، به بررسی انواع زخم سوختگی، عوامل ایجادکننده، راهکارهای خانگی و حرفهای درمان، و نکاتی برای مراقبت از زخم سوختگی میپردازیم.
زخم سوختگی چیست؟
زخم سوختگی زمانی ایجاد میشود که بافتهای بدن در اثر عواملی مانند گرما، برق، مواد شیمیایی یا اشعه آسیب ببینند. این آسیب میتواند به پوست، عضلات، اعصاب و حتی استخوانها نفوذ کند. شدت زخم به عمق سوختگی، سطح آسیبدیده و عامل سوختگی بستگی دارد.
انواع زخم سوختگی از نظر شدت
سوختگی درجه یک
- آسیب به لایه سطحی پوست (اپیدرم)
- علائم: قرمزی، درد خفیف، بدون تاول
- نمونه: آفتابسوختگی
سوختگی درجه دو
- درگیری اپیدرم و بخشی از درم (لایه دوم پوست)
- علائم: درد متوسط تا شدید، تاول، تورم، قرمزی شدید
- نیاز به مراقبت بیشتر و احتمال باقیماندن اسکار
سوختگی درجه سه
- درگیری تمام لایههای پوست و گاهی عضله و استخوان
- علائم: پوست خشک، سفید یا سیاهشده، بیدرد بهعلت تخریب اعصاب
- نیاز به درمان اورژانسی، بستری و گاهی جراحی در کلینیک زخم فردیس دارد.
علل شایع زخم سوختگی
- تماس با شعله یا اجسام داغ: مانند بخاری، قابلمه، بخار
- سوختگی شیمیایی: اسیدها یا قلیاهای قوی در محیطهای صنعتی یا خانگی
- سوختگی الکتریکی: جریان برق از بدن عبور کرده و بافت را میسوزاند
- اشعه: در اثر نور آفتاب، لیزر یا پرتو درمانی
- سوختگی ناشی از اصطکاک یا یخزدگی: کمتر رایج ولی مخرب
اولین اقدامات در مواجهه با زخم سوختگی
درمان صحیح در لحظات اولیه میتواند تأثیر زیادی بر کاهش آسیب داشته باشد:
- خاموش کردن عامل سوختگی: از بین بردن منبع گرما یا مواد شیمیایی
- خنکسازی محل آسیب: شستوشو با آب خنک (نه یخ!) به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه
- پرهیز از استفاده از خمیر دندان، کره یا یخ: این مواد میتوانند آسیب را بدتر کنند
- پوشاندن زخم با گاز استریل تمیز: برای جلوگیری از آلودگی
- مراجعه فوری به پزشک: در سوختگیهای شدید یا در صورت گسترش
درمان زخم سوختگی چگونه انجام میشود؟
درمان خانگی سوختگیهای خفیف
برای سوختگیهای سطحی، میتوان از درمانهای ساده استفاده کرد:
- استفاده از پمادهای مرطوبکننده مانند آلوئهورا
- مصرف مسکنهای خفیف (استامینوفن یا ایبوپروفن)
- پرهیز از ترکاندن تاولها
- مرطوب نگهداشتن زخم با گاز استریل
درمان تخصصی سوختگیهای شدید
در سوختگیهای عمقی یا وسیع، نیاز به مداخلات حرفهای وجود دارد:
- دبریدمان (برداشتن بافت مرده)
- پانسمانهای پیشرفته با خاصیت آنتیباکتریال و ترمیمی
- مصرف آنتیبیوتیک در موارد عفونت
- تزریق مایعات و الکترولیتها در سوختگیهای وسیع
- جراحی پیوند پوست در موارد شدید
پاسخ ها