ثروتمندترین مرد آسیا چطور به دنبال تاسیس غول تکنولوژی بعدی در ابعاد جهانی است؟

موکش آمبانی می‌خواهد کمپانی تکنولوژی جهانی بعدی را بسازد. اگر او از منابعش درست استفاده کند، شرکت اپراتور و تکنولوژی موبایش که JioPlatforms نام داشته و دارد تبدیل به یک غول می‌شود، خیلی زود هم‌رده با امثال گوگل، آمازون، علی‌بابا و تنسنت خواهد بود.

JioPlatforms همین حالا اکوسیستمی کامل از اپلیکیشن‌های مختلف دارد -که هرچیزی از خرید سوپر مارکتی آنلاین تا استریم محتویات ویدیویی را شامل می‌شود- و ۳۸۸ میلیون نفر در هند از طریق شبکه موبایل Reliance Jio مشترک سرویس‌های آن شده‌اند.

حالا ثروتمندترین مرد آسیا دارد جاه‌طلب‌تر می‌شود. در یک بازه چند هفته‌ای، او توانسته از سوی فیسبوک و برخی از سرمایه‌گذاران درجه یک آمریکایی ۹ میلیارد دلار دریافت کند تا فاز بعدی تصاحب اینترنت در هند را کلید بزند، کشوری که سریع‌ترین رشد را در تمام جهان دارد.

وایلی فرنیو، یکی از تحلیلگران موسسه PitchBook درباره او می‌گوید: «آمبانی قطعا می‌خواهد JioPlatforms چیزی فراتر از یک کمپانی مخابراتی باشد. ‌آن‌ها می‌خواهند به گوگل بعدی یا تنست هند تبدیل شوند. تارون پاتاک، تحلیلگر موسسه Counterpoint Research هم عقیده دارد که «هدف غایی»، تبدیل شدن به تمام چیزهاییست که هر هندی نیاز دارد و همینطور فراهم آوردن پلتفرمی یکپارچه برای صدها میلیون مشترک اینترنت در این کشور.

ساخت شکلی تازه از غول‌های تکنولوژی

تحت مدیریت آمبانی، شرکت Reliance Industries که مالک JioPlatforms است، از یک کمپانی فعال در زمینه نفت و انرژی تغییر ماهیت داده و حالا تبدیل به شرکتی با فعالیت‌های ترکیبی و گسترده شده که خرده‌فروشی آنلاین، اپراتور موبایل و پهن‌باند، پلتفرم‌های دیجیتال و چیزهایی از این دست را شامل می‌شود.

اما برای اینکه بتواند برنامه‌هایش را به مرحله بعدی ببرد، آمبانی نیازمند جذب سرمایه از سوی سیلیکون ولی بود و بنابراین وارد یک همکاری ۵.۷ میلیارد دلاری با فیسبوک و سرویس پیام‌رسان زیر نظرش، یعنی واتس اپ شد. وقتی اخبار مربوط به این قرارداد طی ماه گذشته میلادی به گوش رسیدند، میزان جاه‌طلبی کاملا واضح بود.

آمبانی در آن زمان گفت: «دستورالعمل موفقیت گسترش خواهد یافت تا در خدمت تمام سهام‌داران کلیدی در جامعه هند باشد. [منظورم] کارگران کشاورزمان است. شرکت‌های کوچک و متوسط‌مان. دانشجویان و معلمان‌مان. افرادی که از سلامت ما محافظت می‌کنند.»

این قرارداد که البته هنوز منتظر تایید رگولاتوری‌هاست، این سیگنال را داد که آمبانی و فیسبوک می‌خواهند چیزی بسازند که «یک‌جور پلتفرم است که در آن قادر به انجام هرکاری از کارهای بانکی موبایل و پیام‌رسانی گرفته تا رسدگی به شبکه‌های اجتماعی» خواهید بود و خلاصه همه‌چیز درون پلتفرمی واحد قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، ورژنی متفاوت از اپلیکیشن شدیدا محبوب WeChat تنست. اما برخلاف تنسنت، JioPlatforms یک شبکه موبایل عظیم دارد که می‌تواند به آن در جذب مشتریان تازه اتکا کند.

پاتاک می‌گوید قبلا هم دیده‌ایم که شرکت‌های مخابراتی سنتی کار خود را به سمت تجارت الکترونیک، محتویات ویدیویی و فضای ابری سوق بدهند. او به عنوان مثال به Rakuten Japan اشاره می‌کند که یک شرکت تجارت الکترونیک است و حالا شبکه 5G می‌سازد. از سوی دیگر، اپراتورهای آمریکایی هم دارند به «خانه محتویات» تبدیل می‌شوند و این مسیر به صورت موازی با کاهش ارتباطات سیمی در میان آمریکایی‌ها دنبال می‌شود.

او می گوید «در نهایت شما نمی‌توانید صرفا دیتا بفروشید، باید چیزهای بسیار بیشتری روی این بستر داشته باشید».

فیسبوک این ایده را جا انداخته که در حال کمک به آمبانی است تا قادر به ساخت یک «ابر اپلیکیشن» باشد و می‌گوید که دو شرکت فعالیت‌هایی مجزا را با سرویس‌های خود در هند دنبال می‌کنند. به این ترتیب، دو شرکت مورد اشاره گذشته از فعالیت‌های مرسوم خود، مشغول «فراهم آوردن بلوک‌های لازم برای آنلاین شدن کسب‌وکارهای کوچک و بعد این فرصت که بسیاری از کمپانی‌ها از این موقعیت استفاده کنند» خواهند بود.

اما حتی همین شکل محدود از همکاری به آمبانی اجازه می‌دهد دست به کارهای بزرگ در هند زده و با ارائه سرویس‌های آنلاین و ابزارهای دیجیتالی که هندی‌ها برایشان سر و دست می‌شکنند، مشتریان خود را افزایش دهد.

خواربار فروشی، گامی به سوی تصاحب بازار

فروش آنلاین خواربار، نخستین هدف همکاری فیسبوک و Reliance است. خواربار ۷۰ درصد از بازار خرده‌فروشی هند را مال خود کرده و بیش از ۹۰ درصد بازار در تصاحب فروشگاه‌های کوچک و غیر سازمان‌یافته‌ایست که توسط مادران و پدران مدیریت می‌شوند. به این فروشگاه‌ها در هند، کیرانا گفته می‌شود. انتظار می‌رود این بازار خرده‌فروشی که در سال ۲۰۱۸ ارزشی معادل ۶۷۶ میلیارد دلار داشت، تا سال ۲۰۲۵ به رقم ۱.۳ تریلیارد دلار برسد.

بازار خواربار فروشی آنلاین در قیاس با بازار سنتی کوچک‌تر است و سالانه ۳ میلیارد دلار درآمدزایی می‌کند. اما تحلیلگران می‌گویند آمار و ارقام این بازار به سرعت در حال رشد است و همه‌گیری ویروس کرونا هم در حال تغییر دادن عادات خرید مردم است.

وقتی سرویس JioMart اواخر سال گذشته میلادی شروع به کار کرد، این هدف را برای خود ترسیم نموده بود که ۳۰ میلیون کسب‌وکار کوچک را به فعالیت روی پلتفرم خود ترغیب کند.

پاندمی کووید-۱۹ در کنار قرنطینه سراسری باعث شده نیاز به آنلاین شدن کیراناها سرعت بگیرد. واتس اپ نقشی اساسی در رسیدن به این هدف ایفا خواهد کرد و دلیلش اینست که بیش از ۴۰۰ میلیون هندی از همین حالا آن را به عنوان اصلی‌ترین اپلیکیشن پیام‌رسان خود استفاده کرده‌اند و گاهی هم برای خرید محصولات مد نظرشان یا پرس‌وجو درباره آن‌ها، با پشتیبانی کسب‌وکارها ارتباط مستقیم برقرار می‌کنند.

ساتیش مینا، تحلیلگر موسسه Forrester در این باره می‌گوید: «JioMart و واتس اپ قرار است زندگی را برای آمازون و FlipKart (که متعلق به والمارت است) سخت کنند. چون قرنطینه فعلی یک چیز را اثبات کرده: آمازون و فلیپ‌کارت در فرمت فعلی خود به منابع لازم برای دلیوری خواربار در سراسر هند دسترسی ندارند.».

این دقیقا همان تجربه‌ای بود که سامبیت موهانتی، یک مدیر ۴۰ ساله در زمینه فروش و مارکتینگ به دست آورد. موهانتی که نگران والدین کهنسال خود بود، کالاهایی اساسی مانند بزرگ چای و سوپ را برای آن‌ها از آمازون سفارش داد. اما دلیواری این محصولات ۱۰ روز طول کشید. او ضمنا نتوانست برای دخترش اسباب بازی بخرد چون آمارون سفارش‌گیری محصولات غیر ضروری را متوقف کرده بود.

موهانتی می‌گوید حالا دوباره به سراغ فروشگاه‌های محلی رفته که بسیاری از آن‌ها در واتس اپ فعالیت دارند.

او توضیح می‌دهد که: «کافیست دولت یک اشاره کند و آمازون این اخطار آنلاین را می‌دهد که قادر به دلیوری [محصولات غیر ضروری] نیست. اما کیراناهای محلی همواره در دسترس هستند».

البته که اتکا به این فروشگاه‌ها مشکلات خودش را هم دارد: کیراناها به سختی قادر به پایش موجودی خود هستند و بنابراین بسیاری از صاحبان این کسب‌وکارها موجودی خود را با نوشتن محصولات در یک دفترچه و بعد خط زدن محصولاتی که به پایان رسیده‌اند پایش می‌کنند.»

اگر JioMart بتواند میلیون‌ها کیرانایی که به دنبال‌شان است را با خود همراه کند و در عین حال قادر به نظم‌بخشی به آن‌ها و پایش موجودی‌هایشان باشد، واقعا دست به حرکتی بازی‌عوض‌کن زده است. Reliance ضمنا به بیشترین فروشگاه‌های خواربار خشت و ملات در هند دسترسی دارد که می‌توانند نقش شرکای تامین‌کننده را ایفا کنند.

در نهایت، خوش به حال آمبانی

تلاش مداوم برای جذب سرمایه از سوی آمبانی، موضوعی فراتر از سوخت‌رسانی به رشد دیجیتال هند است. او در کنار تمام این‌ها نیاز دارد بدهی‌های تلنبار شده Reliance Industries را هم پرداخت کند.

مدت کوتاهی بعد از اعلام رسمی قرارداد امضا شده با فیسبوک، JioPlatforms خبر از سه سرمایه‌گذاری بزرگ دیگر داد: ۷۴۰ میلیون دلار از سوی Silver Lake بعد ۱.۵ میلیارد دلار از سوی Vista و در نهایت ۸۷۰ میلیون دلار از سوی General Atlantic.

در مجموع، آمبانی توانسته در کمتر از چهار هفته، سرمایه‌ای بالغ بر ۹ میلیارد دلار جذب کند. تحلیلگران می‌گویند او تحت فشار است که بدهی‌هایش را بپردازد و تنها وقتی که کاهش درآمد در زمینه نفت و بدهی‌ها را از معادله حذف کنیم، قادر به پی بردن به ارزش واقعی JioPlatforms خواهیم بود.

میلیاردر هندی در جریان آخرین جلسه‌اش با سهامداران طی سال گذشته میلادی گفت که می‌خواهد تا ماه مارس ۲۰۲۱، Reliance Industries را به شرکتی تبدیل کند که به هیچکس بدهکار نیست. تا ماه مارس ۲۰۲۰، این کمپانی هنوز ۴۴ میلیارد دلار بدهی داشت.

Reliance ضمنا به تکنولوژی‌های لازم برای تغییر مسیر از تجارت نفت خام به سمت نرم‌افزار نیاز دارد. پاندمی تاثیری بزرگ روی تجارت نفت گذاشته و کاهش حمل و نقل و فعالیت‌های تجاری و صنعتی به کاهش تقاضا برای نفت منجر شده. اما این‌طور نیست که آمبانی قادر به یافتن راه‌های دیگر برای کسب درآمد نباشد.