در جریان پاندمی کووید-۱۹، تکنولوژیهای مختلف نقشی اساسی در سر پا نگه داشتن جوامع، آن هم زمانی که بسیاری از شهرها و کشورها در قرنطینه کامل به سر میبردند ایفا کردند. و این تکنولوژیها احتمالا تاثیر طولانیمدتی داشته باشند که پا را فراتر از کووید-۱۹ و برهه کنونی میگذارند.
در این مطلب به بررسی ۱۰ ترند در حوزه تکنولوژی میپردازیم که میتوانند یاریرسان جامعه در چنین اوقاتی باشند و همینطور تاثیر آنها روی کسبوکارها، مبادلات تجاری، چگونگی کار کردن، تولید محصولات مختلف، روند یادگیری و سرگرمیها میپردازیم.
اواخر سال ۲۰۰۲، شیوع ویروس سارس باعث شد پلتفرمهای مارکتپلیس آنلاین (چه آنهایی که فرمت بیزنس به بیزنس داشتند و چه آنهایی که فرمت بیزنس به مصرفکننده) در چین رشدی عظیم را تجربه کنند.
به صورت مشابه، کووید-۱۹ هم باعث شد خرید آنلاین دیگر یک گزینه صرفا اضافه و خوشایند نباشد و در سراسر جهان به تنها گزینه تبدیل شود. خرید آنلاین نیازمند اینست که توسط یک سیستم لجستیک قدرتمند پشتیبانی شود. دلیوری از طریق انسانها نیز راهکاری مناسب برای جلوگیری از شیوع هرچه بیشتر ویروس نیست.
به این ترتیب، بسیاری از کمپانیها و رستورانهای چین و ایالات متحده در حال راهاندازی سرویسهای دلیوری بدون دخالت دست هستند. کار اینگونه انجام میشود که محصولات را میتوان در نقاط مشخصی قرار داد یا دریافت کرد و از طریق دست یک انسان جابهجا نمیشوند.
از سوی دیگر، خردهفروشیهای بزرگ چین هم در حال توسعه رباتهای دلیوری هستند. اما قبل از این که رباتهای مورد اشاره شروع به کار کنند، کمپانیهای دلیوری باید مطمئن شوند که پروتکلهای درستی را برای محافظت از محصولات در برابر ویروس به کار گرفتهاند.
پول نقد میتواند یکی از اصلیترین عوامل نشر ویروس باشد، بنابراین بانکهای مرکزی چین، ایالات متحده و کره جنوبی تدابیر مختلفی را به کار گرفتهاند تا مطمئن شوند اسکناسها پیش از ورود به جامعه، کاملا تمیز هستند. از سوی دیگر، پرداختهای دیجیتال و غیر قراردادی هم به اصلیترین متد پرداختی تبدیل شدهاند تا از شیوع کووید-۱۹ جلوگیری به عمل آید.
البته آنطور که بانک جهانی میگوید، در حال حاضر ۱.۷ میلیارد نفر در جهان از خدمات بانکی استفاده نکرده و احتمالا دسترسی آسان به پرداختهای دیجیتال ندارند. دسترسیپذیری پرداختهای دیجیتال، تا حد زیادی وابسته به دسترسیپذیری اینترنت، دیوایسهای هوشمند و شبکه است تا نیاز به استفاده از پول نقد به صورت کامل از بین برود.
بسیاری از کمپانیها اکنون از کارمندان خود خواستهاند که دورکاری کنند. دورکاری به کمک تکنولوژیهایی مانند شبکههای مجازی شخصی (VPN)، پروتکلهای اینترنتی صدا (VoIP)، جلسههای مجازی، تکنولوژی کلاد، ابزارهای کار مشارکتی و حتی تکنولوژیهای تشخیص چهره که اجازه میدهند شخص با یک پسزمینه مجازی در ملاقاتها حضور یابد و از حریم شخصی خود در منزل محافظت کند محقق شدهاند. علاوهبر جلوگیری از شیوع بیشتر بیماری، دورکاری باعث صرفهجویی در زمان شده و انعطافپذیری بیشتری برای کارمندان به ارمغان میآورد.
البته که دورکاری چالشهای خاص خودش را برای کارمندان و کارفرمایان نیز دارد. امنیت اطلاعات، حریم شخصی و پشتیبانی فنی میتوانند مشکلاتی بزرگ باشند. دورکاری ضمنا باعث پیچیدگی قوانین کار شده و میتواند امنیت محیط کار و مسائل مربوط به مالیات را نیز تحت تاثیر قرار دهد. کارمندان ممکن است از سوی دیگر با تنهایی و عدم تعادل میان زندگی و کار مواجه شوند.
اگر دورکاری بعد از پاندمی کووید-۱۹ رواج بیشتری بیابد، کارفرمایان ممکن است تصمیم به کاهش هزینهها گرفته و نیروهای مورد نیازشان را از مناطقی استخدام کنند که سرانه درآمد پایینتری نسبت به دیگر نقاط جهان دارند. اما قبل از اینکه به صورت فراگیر به سراغ دورکاری برویم، هم قوانین باید بروزرسانی شوند و هم روانشناسان باید بیش از پیش به بررسی تاثیر دورکاری روی مردم بپردازند.
و نکته آخر اینکه تمام کارها را نمیتوان از راه دور پیش برد و این موضوع باعث نابرابری در جامعه خواهد شد. بنابر آماری که سازمان آمار مشاغل ایالات متحده منتشر کرده، ۲۵ درصد از کارمندان قراردادی، طی سال ۲۰۱۷ الی ۲۰۱۸ گاه و بیگاه دورکاری کردهاند. کارگرانی که تحصیلات دانشگاهی دارند به احتمال ۵ برابر بیشتر نسبت به افرادی که تحصیلاتشان در حد دبیرستان است، به سراغ مشاغلی میروند که امکان دورکاری در آنها وجود دارد. برخی مشاغل مانند سرویسهای پزشکی و تولیدات نیز اصلا چنین گزینهای ندارند.
تا اواسط ماه آپریل سال جاری میلادی، ۱۹۱ کشور جهان اعلام کردند که مدارس و دانشگاههای خود را تعطیل کردهاند و این یعنی اکنون ۱.۵۷ میلیارد دانشآموز و دانشجو تحت تاثیر قرار گرفتهاند. بسیاری از انستیتوهای آموزشی به برگزاری کورسهای آنلاین روی آوردهاند تا مطمئن شوند روند آموزش به خاطر قرنطینه دچار اختلال نمیشود. تکنولوژیهای دخیل در یادگیری از راه دور شباهت زیادی به تکنولوژیهای دورکاری دارند و از جمله آنها میتوان به واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، پرینت سهبعدی و رباتهای معلم مبتنی بر هوش مصنوعی اشاره کرد.
این حوزه هم البته نگرانیهای خاص خود را به وجود آورده. برای مثال افرادی که سطح درآمد بالاتر و به تبع آن به امکانات بهتر دسترسی دارند، بیشترین نفع را از آموزش دیجیتال میبرند. یادگیری از راه دور ضمنا میتواند والدین را تحت فشار اقتصادی قرار دهد و والدینی که باید در خانه مانده و از کودکان مراقبت کنند، با کاهش بهرهوری در مشاغل خود مواجه میشوند.
Telehealth یا سلامت دیجیتال میتواند یکی از موثرترین راهها برای جلوگیری از ویروس کووید-۱۹ باشد که در عین حال، از سلامت افراد جامعه نیز اطمینان حاصل میکند. برای مثال دیوایسهای اینترنت اشیا و پوشیدنی میتوانند علائم حیاتی افراد را بسنجند. چتباتها نیز میتوانند براساس علائمی که بیماران در خود میبینند، یک تشخیص ابتدایی از بیماری داشته باشند.
در کشورهایی که هزینههای درمانی بالاست، سلامت دیجیتال باید مورد پوشش بیمه قرار بگیرد. سلامت دیجیتال ضمنا نیازمند آشنایی جامعه با تکنولوژی و همینطور دسترسی همگانی به اتصال اینترنت مناسب است. یک مشکل بزرگ هم اینکه قوانین بهداشت، با پیشبینی وقوع چنین شرایطی نوشته شدهاند. برای مثال در بسیاری از کشورها، پزشکان تنها مجاز به ارائه مشاوره درمانی به افرادی هستند که در حوزه اختیارات خودشان حضور داشته باشند.
اگرچه تدابیر قرنطینه به کاهش چشمگیر تعاملات حضوری میان انسانها منجر شدهاند، نوع بشر ترجیح داده که سرگرمیهای خود را به قلمروی آنلاین منتقل کند. استریم آنلاین کنسرتها یکی از اتفاقاتی بوده که در سراسر جهان با اقبال عمومی مواجه شده. کمپانیهای فیلمسازی حالا بسیاری از فیلمهای خود را در اینترنت منتشر میکنند و از خیر پردههای نقرهای سینما میگذرند. موزهها تورهای مجازی برگزار میکنند و گیمینگ هم بعد از شیوع ویروس با رشد چشمگیر چه از نظر میزان ترافیک اینترنت، چه فروش بازیها و کنسولها مواجه شده.
پاندمی کووید-۱۹ بدیهتا اختلال فراوانی در زنجیرههای تامینکنندگی سراسر جهان به وجود آورد. با قوانین سختگیرانه در زمینه قرنطینه و فاصلهگذاری اجتماعی، برخی کارخانهها به صورت کامل تعطیل شدند. درحالی که تقاضا برای مواد غذایی و تجهیزات محافظت شخصی سر به فلک میکشید، برخی کشورها شروع به تصویب قوانینی در زمینه ممنوعیت صادرات چنین اقلامی کردند. اتکای شدید بر مستندات کاغذی، نبود شفافیت اطلاعاتی و همینطور انعطافپذیری پایین نیز باعث شد زنجیرههای تامین در برابر پاندمی آسیبپذیر شوند.
تکنولوژیهای انقلاب صنعتی چهارم مانند Big Data، پردازش ابری، اینترنت اشیا و بلاکچین اما مدیریت سیستمهای تامینکنندگی را بهبود خواهند بخشید و این کار به کمک افزایش دقت اطلاعات و ترغیب عمومی به اشتراکگذاری اطلاعات انجام خواهد شد.
تکنولوژی پرینت سهبعدی اکنون به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته تا شوک ناشی از پاندمی بر زنجیره تامینکنندگی و ممنوعیت صادرات تجهیزات محافظت شخصی جبران شود. پرینت سهبعدی، انعطافپذیری را به روند تولید میآورد: چنین پرینتری میتواند گستره وسیعی از اقلام و محصولات مختلف را تولید کند و قطعات ساده نیز در کمترین زمان ممکن و بدون نیاز به صبر برای رسیدن محمولههای جدید چاپ میشوند.
البته تولید انبوه با استفاده از پرینت سهبعدی، چالشهای خاص خود را نیز دارد. از یک سو، مشکلات مالکیت معنوی را داریم که تولید قطعاتی که پتنتی رسمی دارند را دشوار میکند. از سوی دیگر هم محصولاتی مانند ماسکهای جراحی نیازمند تایید رگولاتوریها هستند که میتواند روندی زمانبر باشد.
کووید-۱۹ باعث شد به این حقیقت پی ببریم که برای پیش رفتن تمام کارها در جهان، چقدر متکی بر تعاملات انسانی هستیم. کسبوکارهایی که بیشترین اتکا را بر انسانها دارند، مانند خردهفروشیها، رستورانها، تولیدکنندگان و لجستیک بیشترین ضربه را از این پاندمی خوردند.
به این ترتیب، کووید-۱۹ بهانهای شد تا استفاده از رباتها و تحقیق روی آنها را به شکل چشمگیری افزایش دهیم. در هفتههای اخیر، از رباتها برای ضد عفونی کردن مناطق و دلیوری غذا در مناطق قرنطینه استفاده شده است. پهپادها هم حیوانات خانگی را برای پیادهروی بیرون میبرند یا محصولات خردهفروشیها را به دست مشتریان میرسانند.
اگرچه در برخی گزارشها آمده که رباتها در آینده بسیاری از مشاغل تولیدی را از بین خواهند برد، اما در عین حال با ظهور مشاغلی جدید روبهرو خواهیم بود. قوانین تازهای نیز باید وضع شوند تا نیروهای کاری از آموزشهای لازم برخوردار شده و به آسانی خود را با این تغییر بزرگ سازگار کند.
تمام ترندهای تکنولوژیکی که بالاتر به آنها اشاره شد، متکی بر اینترنت پرسرعت و مقرون به صرفه هستند. درحالی که 5G یکی از مهمترین تکنولوژیهای حال حاضر در زمینه پایش و مشاوره سلامتی به حساب میآید، عرضه آن در بسیاری از نقاط جهان با تاخیر همراه بوده. استفاده از 5G به افزایش هزینههای دیوایسهای سازگار و همینطور دیتای اینترنت منجر میشود. بنابراین حصول اطمینان از دسترسی همگانی و مقرون به صرفه به 5G کماکان مشکلی بزرگ برای جهان خواهد بود.
پاسخ ها