ویروس اچ ام پی و (Human Metapneumovirus یا hMPV) یک ویروس تنفسی نسبتاً شایع است که می‌تواند از کودکان تا بزرگسالان را مبتلا کند و در برخی موارد، علائم شدید و قابل‌توجهی ایجاد کند. با اینکه این ویروس در مقایسه با ویروس‌هایی مانند آنفلوانزا یا سرماخوردگی کمتر شناخته شده است، اما آگاهی از علل، علائم و راه‌های پیشگیری از آن برای حفظ سلامتی خود و دیگران بسیار اهمیت دارد. در این بلاگ، نگاهی کلی به اچ‌ام‌پی‌وی، نحوهٔ انتقال، علائم بالینی، و روش‌های پیشگیری و کنترل آن خواهیم داشت. در ادامه، برای جامع‌تر شدن مطلب، توضیحات بیشتری نیز ارائه می‌دهیم.
اچ‌ام‌پی‌وی یک ویروس آر.ان.ای‌دار از خانوادهٔ پارامیکسوویروس‌ها (Paramyxoviridae) است. این ویروس نخستین بار در سال ۲۰۰۱ میلادی در کشور هلند شناسایی شد؛ اما بررسی‌های بعدی نشان داد که ردپای آن در انسان، بسیار قدیمی‌تر از این تاریخ است. ویروس اچ‌ام‌پی‌وی از لحاظ ساختار و عملکرد، شباهت زیادی به ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) دارد و اغلب دستگاه تنفسی فوقانی و گاهی دستگاه تنفسی تحتانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
گرچه افراد سالم معمولاً با ابتلا به اچ‌ام‌پی‌وی، علائم خفیفی را تجربه می‌کنند و پس از گذشت چند روز تا یک هفته بهبود می‌یابند، اما سالمندان، کودکان خردسال، افرادی با بیماری‌های زمینه‌ای تنفسی و یا افراد دارای نقص سیستم ایمنی، در معرض خطر ابتلا به علائم شدیدتر و عوارض جدی‌تر این ویروس قرار دارند.
اصلی‌ترین مسیر انتقال ویروس اچ ام پی و، قطرات تنفسی است که هنگام سرفه، عطسه یا حتی صحبت کردن فرد مبتلا در هوا پخش می‌شوند. علاوه بر این، تماس مستقیم با سطوح و اشیای آلوده به ذرات ویروس و سپس تماس دست با دهان، بینی یا چشم‌ها، می‌تواند منجر به انتقال ویروس شود.
علائم اچ‌ام‌پی‌وی می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و در موارد خفیف، شبیه سرماخوردگی معمولی است. شایع‌ترین نشانه‌ها شامل موارد زیر است:
۱. آبریزش بینی
۲. سرفه
۳. تب خفیف تا متوسط
۴. گلودرد یا گرفتگی صدا
۵. خستگی و ضعف عمومی
۶. عطسه
در برخی موارد، به‌ویژه در کودکان خردسال، سالمندان یا افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، اچ‌ام‌پی‌وی ممکن است باعث بروز عفونت‌های جدی‌تر دستگاه تنفسی شود، از جمله:
این علائم در صورت شدید بودن، ممکن است نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری داشته باشد.
۱. کودکان زیر ۵ سال: به‌دلیل کامل نشدن سیستم ایمنی و حساسیت بیشتر دستگاه تنفسی.
۲. سالمندان بالای ۶۵ سال: با افزایش سن، سیستم ایمنی تضعیف می‌شود و امکان بروز فرم‌های شدیدتر بیماری بالاتر است.
۳. افراد دارای بیماری مزمن تنفسی: مانند آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یا فیبروز کیستیک.
۴. افراد دارای ضعف سیستم ایمنی: مبتلایان به سرطان، اچ‌آی‌وی/ایدز، دریافت‌کنندگان پیوند اعضا و افرادی که از داروهای سرکوب‌کنندهٔ ایمنی استفاده می‌کنند.
کودکان خردسال:
سالمندان:
تشخیص این ویروس عموماً بر اساس علائم بالینی و سپس آزمایش‌های تکمیلی صورت می‌گیرد. مهم‌ترین روش تشخیصی، گرفتن سواب از بینی و حلق (نازوفارنکس) و انجام آزمایش تست مولکولی (PCR) به‌منظور شناسایی مواد ژنتیکی ویروس است. روش‌های سرولوژیک نیز ممکن است برای بررسی پادتن‌های اختصاصی اچ‌ام‌پی‌وی مورد استفاده قرار گیرند.
گرچه واکسن تأییدشده‌ای برای اچ‌ام‌پی‌وی وجود ندارد، اما می‌توان با رعایت توصیه‌های بهداشتی، احتمال ابتلا و گسترش ویروس را کاهش داد:
۱. شستن مکرر دست‌ها: شست‌وشوی درست دست‌ها با آب و صابون به‌مدت حداقل ۲۰ ثانیه، یک روش بسیار مؤثر و ساده در کاهش ابتلا به ویروس است.
۲. استفاده از ماسک: در محیط‌های شلوغ یا زمانی که علائم تنفسی دارید، ماسک بزنید تا ویروس کمتری در محیط پخش شود.
۳. پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه: استفاده از دستمال کاغذی یا سرفه/عطسه در آرنج خم‌شده، مانع از پخش ذرات عفونی در هوا می‌شود.
۴. ضدعفونی سطوح و اشیا: دستگیره‌های در، گوشی موبایل، میز کار و سایر سطوح پرتماس را مرتباً تمیز و ضدعفونی کنید.
۵. اجتناب از تماس نزدیک با افراد بیمار: به‌ویژه در دورهٔ اوج شیوع ویروس، از بوسیدن، در آغوش گرفتن یا دست دادن با افراد مبتلا خودداری کنید.
۶. تقویت سیستم ایمنی: داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل، مصرف کافی مایعات، خواب منظم و ورزش سبک می‌تواند در تقویت ایمنی بدن نقش مهمی داشته باشد.
در حال حاضر، درمان اختصاصی یا واکسن تأییدشده‌ای برای اچ‌ام‌پی‌وی در دسترس نیست. روند درمان بیشتر بر پایهٔ تسکین علائم و مراقبت‌های حمایتی است. برخی از روش‌های پیشنهادی برای بهبود شرایط بیمار عبارت‌اند از:
۱. استراحت کافی و پرهیز از انجام فعالیت‌های سنگین تا زمان بهبود.
۲. مصرف مایعات فراوان مانند آب، آب‌میوهٔ طبیعی و سوپ به منظور جبران آب ازدست‌رفته و کمک به عملکرد بهتر دستگاه ایمنی.
۳. استفاده از مسکن‌ها و تب‌برهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن (با مشورت پزشک) برای کاهش تب و درد.
۴. استفاده از اسپری‌های ضداحتقان بینی در صورت گرفتگی بینی و مشکل تنفس؛ هرچند نباید در مصرف آنها زیاده‌روی کرد.
۵. رعایت اصول ایزولاسیون خانگی در صورت ابتلا به بیماری برای جلوگیری از سرایت ویروس به اطرافیان.
در موارد شدید، مانند بروز مشکل تنفسی حاد یا علائم ریوی جدی، لازم است بیمار در بیمارستان بستری شود تا حمایت تنفسی، از جمله اکسیژن‌درمانی یا سایر مراقبت‌های تخصصی، به‌موقع ارائه شود.
همان‌طور که گفته شد، اچ‌ام‌پی‌وی در سال ۱۳۸۰ خورشیدی (۲۰۰۱ میلادی) توسط پژوهشگرانی در هلند شناسایی شد. مطالعات تکمیلی نشان داده‌اند که این ویروس از دهه‌ها پیش (و حتی شاید قرن‌ها قبل) در میان انسان‌ها وجود داشته است.
به عبارت دیگر، اچ‌ام‌پی‌وی صرفاً تازه کشف شده است، اما ویروس جدیدی محسوب نمی‌شود. بسیاری از محققان معتقدند که این ویروس به احتمال زیاد در کنار سایر ویروس‌های تنفسی در جوامع انسانی حضور داشته و در مقاطعی موجب بروز عفونت‌های تنفسی در گروه‌های مختلف جمعیتی شده است.
اچ‌ام‌پی‌وی، مانند بسیاری از ویروس‌های تنفسی دیگر، عمدتاً از طریق قطرات تنفسی منتشر می‌شود. وقتی فرد آلوده سرفه یا عطسه می‌کند، ذرات ریز حاوی ویروس در هوا پخش می‌شوند و دیگران می‌توانند از طریق تنفس این ذرات یا تماس با سطوح آلوده، مبتلا شوند. به همین دلیل است که در محیط‌های بسته و شلوغ – نظیر مهدکودک‌ها، مدارس، خوابگاه‌ها یا خانه‌های سالمندان – شیوع ویروس بالاتر است.
علاوه بر این، تماس مستقیم با مخاط بینی یا دهان فرد مبتلا نیز می‌تواند انتقال ویروس را تسهیل کند. به‌ویژه اگر دست فرد پس از تماس با صورت، به درستی شسته نشود. بنابراین، شست‌وشوی مکرر دست‌ها و رعایت بهداشت تنفسی (مثل سرفه یا عطسه درون دستمال یا آرنج) نقش بسیار مهمی در مهار گسترش ویروس دارد.
همان‌طور که اشاره شد، این مطلب صرفاً جنبهٔ آموزشی و اطلاع‌رسانی داشته و جایگزین تشخیص یا درمان تخصصی پزشکی نیست. اگر علائم تنفسی شدید یا طولانی‌مدت دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید تا راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
پاسخ: اچ‌ام‌پی‌و یک ویروس آر‌ان‌ای‌دار از خانواده پارامیکسوویروس‌ها است که نخستین بار در سال ۲۰۰۱ میلادی در هلند شناسایی شد. این ویروس عمدتاً دستگاه تنفسی فوقانی و گاهی تحتانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند از کودکان تا بزرگسالان را مبتلا کند.
پاسخ: اصلی‌ترین مسیر انتقال اچ‌ام‌پی‌و از طریق قطرات تنفسی است که هنگام سرفه، عطسه یا صحبت کردن فرد مبتلا در هوا پخش می‌شوند. همچنین تماس مستقیم با سطوح آلوده و سپس تماس دست با دهان، بینی یا چشم‌ها می‌تواند منجر به انتقال ویروس شود.
پاسخ: گروه‌های پرخطر شامل کودکان زیر ۵ سال، سالمندان بالای ۶۵ سال، افراد دارای بیماری‌های مزمن تنفسی مانند آسم یا COPD، و افرادی با ضعف سیستم ایمنی مانند مبتلایان به اچ‌آی‌وی/ایدز یا دریافت‌کنندگان پیوند اعضا هستند.
علائم اچ‌ام‌پی‌و می‌تواند شامل آبریزش بینی، سرفه، تب خفیف تا متوسط، گلودرد یا گرفتگی صدا، خستگی و عطسه باشد. در موارد شدیدتر، ممکن است برونشیت، ذات‌الریه و تنگی نفس رخ دهد.
روش‌های پیشگیری شامل شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون، استفاده از ماسک در محیط‌های شلوغ، پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه، ضدعفونی سطوح و اشیاء پرتماس، اجتناب از تماس نزدیک با افراد بیمار و تقویت سیستم ایمنی بدن از طریق تغذیه سالم و ورزش است.
در حال حاضر واکسن تأییدشده‌ای برای اچ‌ام‌پی‌و وجود ندارد و درمان بیشتر بر پایه تسکین علائم و مراقبت‌های حمایتی انجام می‌شود. استفاده از مسکن‌ها، مصرف مایعات کافی، استراحت و در موارد شدید نیاز به مراقبت‌های پزشکی تخصصی ممکن است ضروری باشد.
اچ‌ام‌پی‌و در سال ۲۰۰۱ میلادی شناسایی شد، اما مطالعات نشان می‌دهند که این ویروس مدت‌ها قبل از آن در انسان‌ها وجود داشته است. بنابراین، اگرچه اخیراً شناسایی شده است، اما جدید محسوب نمی‌شود.
تشخیص اچ‌ام‌پی‌و معمولاً بر اساس علائم بالینی و سپس انجام آزمایش‌های تکمیلی مانند تست PCR برای شناسایی مواد ژنتیکی ویروس انجام می‌شود. در موارد شدید، رادیوگرافی قفسه سینه نیز ممکن است درخواست شود.
کودکان زیر ۲ سال سیستم ایمنی کاملاً بالغ ندارند و در محیط‌های جمعی مانند مهدکودک‌ها بیشتر در معرض ویروس قرار می‌گیرند. سالمندان نیز به دلیل تضعیف سیستم ایمنی با افزایش سن و وجود بیماری‌های زمینه‌ای، بیشتر در معرض ابتلا به فرم‌های شدیدتر بیماری هستند.
پاسخ: در صورت ابتلا به اچ‌ام‌پی‌و، توصیه می‌شود استراحت کافی، مصرف مایعات فراوان، استفاده از مسکن‌ها و تب‌برها، رعایت اصول ایزولاسیون خانگی و در صورت بروز علائم شدید، مراجعه به مراکز درمانی برای دریافت مراقبت‌های تخصصی ضروری است.
اچ‌ام‌پی‌و عمدتاً از طریق قطرات تنفسی و تماس مستقیم منتقل می‌شود. محیط‌های بسته و شلوغ مانند مهدکودک‌ها، مدارس، خوابگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز نگهداری سالمندان بیشترین احتمال شیوع ویروس را دارند، به ویژه در فصول سرد سال مانند اواخر زمستان و اوایل بهار.
بله، در گروه‌های پرخطر مانند کودکان خردسال، سالمندان و افراد دارای ضعف سیستم ایمنی، ویروس اچ ام پی و می‌تواند منجر به عفونت‌های جدی‌تر دستگاه تنفسی مانند برونشیت، ذات‌الریه و تنگی نفس شود که نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارند.
ویروس اچ ام پی و یکی از ویروس‌های شایع تنفسی است که علائم آن غالباً با سرماخوردگی اشتباه گرفته می‌شود. با توجه به عدم وجود واکسن و درمان اختصاصی، پیشگیری و رعایت اصول بهداشتی کلیدی‌ترین راه مقابله با این ویروس است. تحقیقات برای تولید واکسن یا داروهای ضدویروسی اختصاصی همچنان ادامه دارد.
اشتراک‌گذاری تجارب و پرسش‌های خود در بخش نظرات، آگاهی‌رسانی و آموزش دیگران درباره علائم، راه‌های پیشگیری و اهمیت رعایت بهداشت می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی در مورد اچ‌ام‌پی‌و کمک کند و از انتشار ویروس جلوگیری نماید.
خیر، ویروس «اچ ام پی و» و ویروس «کرونا» (SARS-CoV-2) دو ویروس متفاوت هستند. هرچند هر دو از خانواده‌های ویروسی تنفسی هستند و برخی علائم مشابه مانند سرفه و تب دارند، اما ساختار ژنتیکی، روش‌های انتقال و اثرات بالینی متفاوتی دارند. ویروس کرونا مسئول بیماری کووید-۱۹ است که در سال‌های اخیر باعث شیوع جهانی شده است، در حالی که اچ‌ام‌پی‌و عمدتاً باعث عفونت‌های تنفسی خفیف تا متوسط در کودکان و بزرگسالان می‌شود. همچنین واکسن‌ها و درمان‌های مخصوصی برای کووید-۱۹ توسعه یافته‌اند که برای اچ‌ام‌پی‌و هنوز در دست تحقیق و توسعه هستند.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها