سیگنال اسرارآمیزی از اعماق فضا هر ۱۵۷ روز یک بار تکرار می شود

اخترشناسان چرخه‌ای از فعالیت را در فوران رادیویی سریعی دیگر شناسایی کرده‌اند که بالقوه سرنخی بسیار مهم درباره‌ی این پدیده‌ی اسرارآمیز اعماق فضا فاش می‌کند.

فوران‌های رادیویی سریع یا FRB، پرتوهایی فراکهکشانی از منابعی بسیار پرانرژی هستند که ظاهرا تنها در چند میلی‌ثانیه، به اندازه‌ی ۸۰ سال خورشید انرژی تولید می‌کند. دانشمندان نخستین‌بار در سال ۲۰۰۷، فوران رادیویی سریع را شناسایی کردند؛ اما پس از گذشت یک دهه و نیم، هنوز منبع این انفجارها مشخص نیست. در توجیه علت شکل‌گیری این فوران‌ها، نظریات مختلفی از ادغام ستارگان نوترونی ابرمتراکم گرفته تا تمدن‌های بیگانه‌ی پیشرفته ارائه شده است.

تا به امروز، بیش از ۱۰۰ فوران رادیویی سریع شناسایی شده است که اغلب آن‌ها تا آنجا که فهمیده‌ایم، صرفا یک‌مرتبه اتفاق افتاده‌اند. اما در ژانویه‌ی سال جاری میلادی، اخترشناسان گزارش دادند که نوعی فوران رادیویی سریع تکرارشونده ظاهرا در چرخه‌ای از فعالیت ۱۶ روزه منتشر می‌شود؛ به‌نحوی که به‌مدت ۴ روز فوران می‌کند و سپس تا ۱۲ خاموش می‌شود و دوباره این روند را تکرار می‌کند.

فوران رادیویی سریع ۱۶ روزه با نام FBR 180916، نخستین مورد شناخته‌شده بود که به‌طور دوره‌ای منتشر می‌شد. اکنون دانشمندان مورد تکرارشونده‌ی دیگری از این پدیده را شناسایی کرده‌اند. پژوهشگران در طول ۵ سال با رادیوتلسکوپ ۷۶ متری لاول در رصدخانه‌ی جودریل بانک در انگلیس، فوران تکرارشونده و شناخته‌شده‌ی FBR 121102 را بررسی کردند. آن‌ها به نشانه‌هایی قوی از چرخه‌ی فعالیتی ۱۵۷ روزه پی بردند. طبق یافته‌ی پژوهشگران در مطالعه‌ای تازه، این فوران رادیویی سریع ظاهرا ۹۰ روز فعال است و سپس به‌مدت ۶۷ روز خاموش می‌شود.

هرچند مشخص نیست عامل ایجاد چنین چرخه‌ی فعالیتی چیست، دانشمندان چند ایده برای توجیه آن دارند. به‌عنوان مثال، انتشار دوره‌ای امواج ممکن است ناشی از وقوع لرزش در محور چرخش ستاره‌ای نوترونی و به‌شدت مغناطیسی‌شده به‌نام مگنتار یا به حرکات مداری ستاره‌ای نوترونی در منظومه‌ای دوتایی مرتبط باشد.

به‌نقل از اعضای تیم مطالعه، انتظار می‌رود اثرات لرزشی طی چند هفته نمایان شود. درنتیجه، آن‌ها ظاهرا با چرخه‌ی ۱۶ روزه‌ی فوران رادیویی سریع 180916 سازگار هستند، اما با فوران رادیویی سریع 121102 که ۱۰ برابر طولانی‌تر است، تطابق ندارند. اما دانشمندان دراین‌باره مطمئن نیستند و هیچ تضمینی نیز وجود ندارد که پدیده‌ای مشابه عامل ایجاد دوره‌ای هردو فوران تکرارشونده باشد.

دانکن لوریمر، نویسنده‌ی همکار مطالعه و پژوهشگر در دانشگاه ویرجینیای غربی در بیانیه‌ای گفت «این کشف هیجان‌انگیز تأکید می‌کند که دانش ما تا چه حد درباره‌ی منشا فوران‌های رادیویی سریع اندک است. به‌منظور دستیابی به تصویری واضح‌تر از این منابع دوره‌ای و توضیح منشاء آن‌ها، لازم است که مشاهدات بعدی از شمار بیشتری از FBR-ها انجام شود.»

مطالعه‌ی تازه که به سرپرستی کاستوب راجوادی از دانشگاه منچستر انگلیس انجام شده است، روز دوشنبه به‌صورت اینترنتی در ژورنال اخترشناسی ام‌ان‌رس منتشر شد. نسخه‌ی پیش‌انتشار این مقاله در این نشانی موجود است.