کمبود تجهیزات و تختها و کارکنان، پزشکان معالج بیماران مبتلا به کووید ۱۹ را بر سر دوراهی دردناک انتخاب مرگ و زندگی آنها قرار میدهد.
وضعیت مبتلایان کووید ۱۹ در لودی ایتالیا عجیب است. بهگفتهی استفانو دیبارتولومئو، راهروی بیمارستانها مملو از کارکنان درمانی است. کارکردن در چنین اوضاعواحوالی حتی برای پزشکی باتجربه هم عجیب و دشوار است. دی بارتولومئو، متخصص بیهوشی بیمارستان لودی میگوید:
به هر طرف که نگاه کنید، شخصی با کیف کوچکی درکنارش روی زمین خوابیده یا در حال حرکت با ترولیهای بیمارستان است.
هیچکس اجازهی ملاقات با اعضای خانوادهی خود را ندارد و تنها راه ارتباطی تلفنهمراه است. بااینحال، بسیاری از بیماران ازنظر روحی وضعیتشان مناسب است و برخی دیگر حتی مشکل تنفسی هم ندارند؛ اما در چنین وضعیت عجیبی، تمام بیماران موفق نمیشوند تخت بگیرند. وقتی تختی در بخش مراقبتهای ویژه خالی میشود، پزشکان تصمیم میگیرند آن را به چه کسی بدهند. دیبارتولومئو درزمینهی همهگیرشناسی و پزشکی گرمسیری (شاخهای از پزشکی مربوط به مناطق گرمسیری) تخصص دارد و اواسط مارس، مأموریت خود را در بیمارستان لودی آغاز کرد. او میگوید:
وضعیت شوکآوری بود. تعداد بیماران تا ۱۳ مارس به ۱،۱۰۰ مورد رسیده بود. بیمارستان باید با این وضعیت کنار میآمد؛ اما درعینحال همه گیج شده بودند.
بخش زیادی از تجهیزات موردنیاز برای درمان بیماران کووید ۱۹ محدود است؛ بههمیندلیل، پزشکان به تصمیمگیری مجبور میشوند.
دیبارتولومئو ونتیلاتورهای غیرتهاجمی را به بیماران صف انتظار بخش مراقبتهای ویژه پیشنهاد میدهد. این نوع تنفس مصنوعی ازطریق اتصال لوله به ماسک روی دهان، هوا را به جریان میاندازد؛ اما کل بیماران مشمول این طرح نمیشوند. بارتولومئو میگوید:
برای برخی بیماران دچار وضعیت حادییا کهنسالان، صرفا از ماسک اکسیژن استفاده میشود. این نوع بیماران کاندید مناسبی برای دیگر ونتیلاتور تهاجمی مثل CRAP (فشار هوای مثبت پیوسته) یا ونتیلاتور غیرتهاجمی نیستند.
تعداد آزمایشهای مثبت کووید ۱۹ در سراسر جهان بهتازگی از مرز چهارمیلیون عبور کرد و بخش درمانی با مشکل دشواری روبهرو شد. تا ۲۸ آوریل، بیش از ۲۱۲ هزار مرگ قطعی براثر کرونا ثبت شد. تخت بیمارستانهای ۲۱۰ کشور مملو از مبتلایان به کووید ۱۹ است.
در برخی مواقع، منابع مهمی مثل دستگاههای تنفس مصنوعی و تجهیزات محافظتی و حتی خدمهی درمانی کمیاب شدند. پزشکان مجبورند برای مراقبت از بیماران آنها را اولویتبندی کنند؛ اما چگونه میتوان زندگی و جان افراد را با یکدیگر مقایسه کرد؟ ۲۳ مارس ۲۰۲۰، گروهی از پزشکان و پژوهشگران سراسر دنیا، مجموعهای از راهبردهای اخلاقی را در مجلهی پزشکی نیوانگلند منتشر کردند. در این مجموعه، به منابع بهداشتی در طول دنیاگیری کووید ۱۹ اشاره شده است. از میان توصیههای موجود، میتوان به رعایتنکردن درمان بیمارانی اشاره کرد که زودتر در بیمارستان پذیرش شدهاند. درعوض، بیماران جوانتر در اولویت قرار میگیرند که بخت بیشتری برای زندهماندن دارند.
پزشکان ایتالیایی هم از راهبردهای مشابهی برای اولویتبندی بیماران استفاده میکنند. راهبردهای ایتالیایی که ۶ مارس ۲۰۲۰ منتشر شد، اوضاعواحوال کاری پزشکان و پرستاران را با «فاجعهی پزشکی» مقایسه کرده است و درصورت نیاز، اعمال محدودیت سنی را توصیه میکند. ازیکل امانوئل، رئیس بخش سیاستگذاری بهداشت و اخلاق پزشکی دانشگاه پنسیلوانیا و یکی از مؤلفان مقالهی یادشده میگوید:
اولویت اول، حداکثرسازی مزایا ازنظر نجات جان افراد و افزایش طول عمر آنها است.
آثار احساسی دنیاگیری کووید ۱۹ بر برخی کارکنان بخش درمانی ممکن است پایدار باشد.
در نتیجه پزشکان معتقدند افراد سالمتر و جوانتر، بخت بقا و امید به زندگی بیشتری دارند. اختصاص منابع کمیاب به این افراد باعث میشود تعداد بیشتری از بیماران بخت زندهماندن داشته باشند؛ اما این کار حتی برای افرادی که این قانون را پذیرفتهاند، آسان نیست. برای مثال، اگر یک جوان و یک فرد میانسال استفادهکننده از ونتیلاتور بدون مراقبت رها شوند، ریسک مرگومیر هم برای هر دو یکسان خواهد بود یا درصورتیکه بیمار جوان از ونتیلاتور استفاده نکند، بخت بقای بیشتری از شخص مسنتر نخواهد داشت.
مقالهی NEJM همچنین تأکید میکند اولویت دسترسی به تجهیزات پزشکی و درمان به کارکنان خطمقدم ازجمله کارکنان بخش درمانی و تأمینکنندگان زیرساخت داده شود. میزان دسترسی هم به آموزش موردنیاز شغلی و شغلهای جایگزینناپذیر وابسته است. پژوهشگران میگویند:
ازآنجاکه اولویت در چنین اوضاعواحوالی حداکثرسازی مزایا است، معتقدیم حذف ونتیلاتور یا تخت ICU برای یک بیمار و دادن آن به افراد دیگر توجیهکردنی است و این موضوع را باید قبل از پذیرش به بیماران اطلاع داد.
تصمیم بر سر مرگ و زندگی افراد، تنها درصورتی ضروری است که سیستمهای بهداشت و درمان و بیمارستانها زیرفشار حداکثری باشند. معمولا در چنین وضعیتی، تعداد مبتلاها بسیار زیاد و منابع کمیاب هستند؛ اما اولویتزدایی بخشهای آسیبپذیر جمعیت مانند افراد مسنتر یا افراد دارای سابقهی بیماری قبلی قطعا پرسشهای اخلاقی متعددی بهوجود خواهد آورد.
البته این اولویتبندی تا حدی درست است؛ زیرا افراد مسن صرفا بهدلیل مرگ براثر کووید ۱۹ آسیبپذیر نیستند؛ بلکه ممکن است زودتر آلوده شوند. افراد بیمار یا دارای سابقهی بیماری هم ممکن است برای کارهایی مثل غذاخوردن و لباسپوشیدن و حمامکردن به کمک دیگران نیاز داشته باشند و نتوانند فاصلهگذاری اجتماعی را رعایت کنند.
تجهیزات محافظتی کارکنان بخش درمانی میتواند حس ترسناکی به بیماران کووید ۱۹ منتقل کند.
تا این لحظه، کووید ۱۹ بهسرعت ازطریق صدها آسایشگاه یا خانههای سالمندان شیوع پیدا کرده است و نتایج فاجعهباری بهدنبال داشته است. در انگلستان و ولز، یکسوم کل مرگومیرهای ویروس کرونا از آسایشگاهها سرچشمه میگیرند که برای مثال، میتوان به آمار ۲،۰۰۰ مرگ در یک هفته اشاره کرد. بهطور مشابه، این آمار در کل اروپا و ایالات متحده هم چشمگیر است و در این دو قاره، یکچهارم مرگومیرهای ناشی از کووید ۱۹ از آسایشگاهها سرچشمه گرفتهاند. بسیاری از سازمانهای حامی سالمندان نگران این مسئله هستند. سرپرستان تعدادی از خیریههای بریتانیایی ازجمله Age UK میگویند:
سالهاست به این موضوع پی بردهایم سن افراد معیار ضعیفی برای بررسی وضعیت سلامت آنها است. این حقیقت که شخصی به مراقبت و حمایت در آسایشگاه یا منزل نیاز دارد، نباید بهعنوان معیاری برای وضعیت سلامتی او یا بهانهای برای سیاستگذاریها استفاده شود و نباید براساس سنوسال، معیار پذیرش افراد در بیمارستانها را تعیین کرد.
خیریهی حقوق معلولان بریتانیا در نامهای سرگشاده به انجمن پزشکی این کشور، از افزایش نگرانیها دربارهی حقوق افراد معلول خبر داد. در این نامه آمده است: «بخت افراد برای برخورداری از مزایای درمانی کووید ۱۹ نباید تحتتأثیر شیوهی زندگی و ارزشهای جامعه قرار گیرد». در پاسخ، سازمان سلامت همگانی بریتانیا نیز بر حمایت از حقوق معلولان در طول دورهی دنیاگیری تأکید کرد؛ اما بسیاری از کشورهایی که بهشدت تحتتأثیر کووید ۱۹ قرار گرفتند، از پزشکان خود خواستند اولویتبندی بیماران را انجام دهند. این انتخابها همیشه براساس شواهد واضح نیستند.
سرچشمهی یکچهارم مرگومیرها در ایالات متحده و اروپا، آسایشگاهها هستند
برای مثال در ایالات متحده، برخی ایالتها راهبردهایی برای حل مشکل کمبود ونتیلاتور منتشر کردند. نیویورکتایمز در گزارشی راهبردهای عمومی ایالتهای آلاباما، آریزونا، کانزاس، لوییزیانا، مریلند، میشیگان، نیویورک، پنسیلوانیا، تنسی، یوتا و واشنگتن و تغییرات آنها در تعریف اولویتبندی درمان را بررسی کرد. طبق برخی اسناد، بیماران مبتلا به اختلالهای عصبی یا زوال عقل یا ایدز از دریافت ونتیلاتور در برخی ایالتها محروم شدهاند. در طرح آلاباما آمده است:
افراد مبتلا به معلولیت ذهنی یا زوال عقل پیشرفته یا آسیبهای مغزی شدید کاندیدهای ضعیفی برای دریافت ونتیلاتور هستند. بااینحال، امروزه امید به زندگی میانگین افراد معلول ذهنی به دههی هفتم میرسد و افراد مبتلا به اختلالهای عصبی هم توانایی زندگی بهینه و مفید را دارند.
بهدنبال اعتراض گروههای فعال حقوق معلولان ایالات متحده، طرح آلاباما با مجموعه راهبردهای دیگری جایگزین شد. باوجوداین، در راهبردهای جدید به روش اولویتبندی ونتیلاتور اشارهای نشده است. گروههای حمایت از حقوق معلولان ایالات متحده علیه «شکل کشندهی تبعیض» معترض هستند که افراد معلول در طول شیوع کرونا با آن روبهرو هستند. نیل رومانو، رئیس انجمن ملی معلولان، معتقد است:
جان تمام افراد ارزشمند است. در این بحران بیسابقه، لازم است تمام ایالتها نهفقط با حمایت از خدمهی درمانی، بلکه با تعهد به حفاظت از حقوق بشر معلولان و سالمندان، واکنش نشان دهند.
پائولا باربارینو، رئیس مرکز بینالمللی بیماری آلزایمر، به دیدگاههای سازمانهای عضو برای تصمیمگیری دربارهی محدودیت درمان براساس سن و وضعیت سلامتی اشاره میکند. او میافزاید: «نباید شرایطی مثل سنوسال یا زوال عقل به بهانهای برای تبعیض درمانی تبدیل شوند».
در بسیاری از کشورها، مردم خدمهی درمانی را حمایت و تشویق میکنند.
مؤسسهی ملی سلامت و تربیت بریتانیا (NICE) بیستویکم مارس راهبردهای جدیدی منتشر کرد که در آنها، روش ارزیابی بیماران بیش از ۶۵ سال فاقد معلولیت طولانیمدت را توضیح داده است. این معیار براساس شاخصی بهنام مقیاس آسیبپذیری بالینی بهدستآمده که از یک تا نُه متغیر است. یک بهمعنی سلامتی کامل و نُه بهمعنی بیماری شدید است؛ اما هر ارزیابی صرفنظر از هدفمندی با مشکلاتی همراه است. برای مثال، براساس شاخص یادشده این پرسش مطرح میشود: بیمار برای آمادهسازی غذای خود یا بالارفتن از پلهها به غذا نیاز دارد؟
افرادی که بخت بقای بیشتری دارند، در اولویت درمان قرار میگیرند
بهگفتهی یکی از پزشکان بیمارستان لندن، ارزیابی شاخص آسیبپذیری ممکن است با شکست روبهرو شود. برای مثال، یکی از بیماران بعد از ارزیابی راهرفتن بدون وقفهی تنفسی، به شرایط لازم برای دریافت ونتیلاتور نرسید؛ اما وقتی پزشکان با خانوادهی او برای اطلاعات بیشتر تماس گرفتند، متوجه شدند نتایج آزمایش او معتبر نیست و مشخص شد بیمار صرفا براساس وضعیت فعلی خود به پرسشها پاسخ داده است نه وضعیت عادی؛ درنتیجه، بیمار شرایط لازم برای استفاده از ونتیلاتور را داشت. انجمن پزشکی بریتانیا اول آوریل سند راهبرد اخلاقی را منتشر کرد. در این سند، به این نکات اشاره شده است:
متخصصان و پزشکان باید درمان برخی بیماران را قطع کنند تا امکان درمان بیماران دیگر با بخت بقای بیشتر فراهم شود.
حتی در برخی نمونهها این قانون میتواند بهمعنی قطع درمان بیماری باشد که روبهبهبود است و اولویت درمان به بیمار دیگری با علائم مثبت بیشتر اختصاص پیدا کند. بیمارستانها و مقامهای بهداشتی سراسر جهان هم برای کمک به تصمیمگیریهای دشواری که خدمهی درمانی با آن روبهرو هستند، راهبردهای مشابهی تصویب میکنند. هدف نهایی آنها نجات جان افراد است؛ اما این تصمیمها نهتنها بر سلامت فیزیکی افراد تأثیر میگذارند؛ بلکه خشم و نفرت آنها را هم افزایش خواهند داد.
همچنین، نگرانیهایی دربارهی سلامت روانی خدمهی درمانی وجود دارد. برای مثال، برخی پزشکان عمومی در همایشهای روزانه برای حمایت از یکدیگر شرکت میکنند. پزشکان سالها آموزش میبینند تا به تمام افراد کمک کنند. تصمیم برای درمان برخی بیماران و قطع درمان برخی دیگر خواستهی قلبی پزشکان نیست و حتی برخی پزشکان ازنظر روحی، قدرت چنین تصمیمگیریهایی را ندارند.
البته تصمیمگیری دربارهی درمان و نجات جان افراد پدیدهی عجیبی نیست. پزشکان و جراحان در میدان جنگ هم به اتخاذ چنین تصمیمهایی مجبور بودند؛ اما بازهم چنین تصمیمی ساده نیست. بهگفتهی التون، ممکن است درمان روحی خدمهی پزشکی در آینده به اولویت تبدیل شود. او میگوید: «نمیخواهم این مشکل را دستکم بگیرم؛ اما معتقدم اقدامات برجستهای هم وجود دارند که میتوانند به تغییرات بسیار مثبت در شیوهی حمایت از خدمهی درمانی بینجامند». شاید با بحث دربارهی ارزش زندگی انسان، بتوان پیشرفتهایی دربارهی مراقبت از قشر آسیبپذیر جامعه را شاهد بود.
پاسخ ها