پاسخ به پرسش های متداول درباره احتمال انتقال ویروس کرونا ازطریق مواد غذایی

یکی از نگرانی‌های مردم درباره‌ی احتمال انتقال ویروس کرونا ازطریق مواد غذایی است که کارشناسان به پرسش‌های مطرح‌شده در‌این‌زمینه پاسخ داده‌اند.

علاوه‌بر نگرانی درباره‌ی داشتن مواد غذایی کافی در خانه و احساس اضطراب از خرید از سوپرمارکت‌های شلوغ، مردم نگران این موضوع هستند که آیا ممکن است ازطریق مواد غذایی که می‌خرند یا تحویل می‌گیرند، دچار ویروس کرونا شوند. دونالد شافنر، استاد گروه علوم تغذیه دانشگاه راتگرز می‌گوید:

علم درباره‌ی ویروس کرونا همچنان در حال آشکارشدن است؛ اما درحال‌حاضر شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این بیماری ازطریق غذا منتقل می‌شود.

ویروس کرونا نوعی ویروس تنفسی است که معمولا از راه قطرات حاصل از سرفه یا عطسه‌ی فرد مبتلا به افراد دیگر منتقل می‌شود. به‌گفته‌ی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، اگرچه امکان دچارشدن به ویروس ازطریق لمس سطوح آلوده به قطرات حاوی ویروس و سپس دست‌زدن به چشم یا بینی یا دهان وجود دارد، این روشِ اصلی انتشار بیماری نیست. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، سازمان غذا و دارو، وزارت کشاورزی آمریکا و سازمان جهانی بهداشت می‌گویند مواد غذایی به‌عنوان مسیر انتقال این ویروس شناخته نمی‌شوند.

اطلاعات موجود درباره‌ی ویروس‌های کرونای مرس و سارس که شبیه ویروس کرونای جدید هستند، اطمینان‌بخش است. شواهد نشان می‌دهد ویروس‌های مذکور نیز ازطریق غذا منتقل نمی‌شدند؛ البته داشتن عادات غذایی ایمن همیشه معقول است. جیمز راجرز، مدیر آزمایش و پژوهش‌های ایمنی غذایی سازمان گزارش‌های مصرف‌کننده می‌گوید:

همان کارهایی که برای پیشگیری از ابتلا به عفونت یا باکتری‌های عامل بیماری‌های قابل‌انتقال ازطریق غذا مانند ای‌کولای (اشریشیا کلی) یا سالمونلا انجام می‌دهید، از شما دربرابر هر ویروسی محافظت خواهد کرد.

مهم‌ترین این کارها عبارت‌اند از:

• قبل و پس از آماده‌کردن غذا و حین آن اگر با گوشت خام، مرغ، غذاهایی دریایی یا تخم‌مرغ کار می‌کنید و نیز قبل از خوردن غذا دست‌های خود را بشویید.
• میوه‌ها و سبزیجات را بشویید.
• خمیر خام را نخورید (گاهی اوقات ای‌کولای در آرد یافت می‌شود).

علاوه‌بر‌این، با جداکردن گوشت خام از دیگر غذاها، از رخ‌دادن آلودگی متقاطع مطمئن شوید. برای سبزیجات و گوشت از تخته‌های آشپرخانه جداگانه استفاده کنید. همچنین، غذاهای فاسدشدنی و پس‌مانده‌ها را باید سریعا در یخچال بگذارید. اهمیت انجام چنین کارهایی این روزها شاید بیشتر از قبل باشد. راجرز می‌گوید:

اکنون زمان آن نیست که دچار بیماری ناشی‌ از غذا شوید و به‌دنبال دریافت کمک از پزشکانی باشید که به‌شدت مشغول مدیریت بیماران مبتلا به کووید ۱۹ هستند.

پاسخ کارشناسان به پرسش‌های رایج درباره‌ی ارتباط ویروس کرونا و غذا

ویروس کرونا می‌تواند ازطریق غذا منتشر شود؟

بعید است. اگر فرد آلوده روی غذا سرفه یا عطسه کند یا ویروس روی دست‌هایش باشد و به غذا دست بزند، این امکان وجود دارد که ویروس بتواند وارد غذا شود؛ اما برخلاف باکتری‌هایی که موجب بیماری‌های قابل‌انتقال ازطریق غذا می‌شوند، ویروس کرونا روی غذا تکثیر نمی‌شود. بنجامین چاپمن، استاد و کارشناس ایمنی غذایی در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی می‌گوید:

بسیاری از باکتری‌ها که موجب بیماری‌های قابل‌انتقال ازطریق غذا می‌شوند، قدرت رشد در غذا را دارند؛ یعنی اگر ترکیب مواد غذایی و شرایط مناسب باشد، چند عدد باکتری می‌توانند در مدت زمان کوتاهی به هزاران باکتری تبدیل شوند. ویروس‌ها این‌گونه نیستند و برای رشد به میزبان زنده نیاز دارند و با حمله به سلول‌های میزبان کنترل سلول‌ها را به‌دست می‌گیرند و میلیون‌ها ذره‌ی ویروسی تولید می‌کنند.

پختن غذا موجب کشته‌شدن ویروس کرونا می‌شود؟

طبق گفته‌ی سازمان جهانی بهداشت، ویروس کرونا احتمالا دربرابر دمای معمول پخت‌و‌پز حساس است؛ به‌همین‌دلیل، نیازی نیست روش پخت غذا را عوض کنید.

بیشتر تئوری‌ها درباره‌ی دمای موردنیاز برای تأثیر روی ویروس از مطالعه‌ی واحدی می‌آید که روی ویروس سارس (نه ویروس کرونا جدید) انجام و در سال ۲۰۰۴ منتشر شد. چاپمن می‌گوید:

توجه به این نکته نیز مهم است که اطلاعات کافی از ویروس کرونا جدید نداریم تا بدانیم ویروس جدید نیز دقیقا به همان شیوه واکنش نشان می‌دهد یا خیر.

کارشناسان می‌گویند احتمالا پختن غذاها به‌اندازه‌ی موردنیاز برای کشتن پاتوژن‌هایی که موجب بیماری‌های قابل‌انتقال ازطریق غذا می‌شوند، باعث از‌بین‌رفتن ویروس کرونا عامل کووید ۱۹ نیز می‌شود.

باید از غذاهای بیرون‌بر یا تحویل از رستوران‌ها خودداری کنید؟

چاپمن می‌گوید:

نه، من درواقع این را روش بسیار خوبی می‌بینیم؛ زیرا برخلاف خرید از فروشگاه مواد غذایی، تا حد زیادی نیاز به تعامل با افراد دیگر را کاهش می‌دهد.

بیشتر رستوران‌ها رویه‌های تحویل بدون تماس را اجرا می‌کنند که به افراد اجازه می‌دهند از قبل پول غذای خود را پرداخت و بدون برقراری تماس نزدیک با انسان دیگری آن را دریافت کنند. چاپمن می‌گوید:

بزرگ‌ترین عامل خطر این بیماری تماس نزدیک با افراد دیگر است و تحویل بدون تماس موجب حذف این تعامل می‌شود.

برای کاهش بیشتر خطر، می‌توانید وقتی غذا را گرفتید، آن را به بشقابی منتقل کنید و ظرف آن را دور بیندازید و قبل از خوردن غذا، دست‌های خود را بشویید.

کارکنان بیمار رستوران می‌توانند غذای شما را آلوده کنند؟

به‌طورکلی، رستوران‌ها استانداردهای ایمنی غذایی دارند که باید از آن‌ها پیروی کنند. استانداردهای مذکور عمدتا برای اجتناب از انتقال باکتری‌ها و ویروس‌های قابل‌انتقال ازطریق غذا مانند سالمونلا، ای‌کولای، شیگلا، نوروویروس و ویروس عامل هپاتیت A، تعیین شده است؛ اما همین استانداردها مانع از واردشدن ویروس کرونای جدید به غذای شما می‌شوند. علاوه‌بر‌این، سازمان غذا و دارو توصیه می‌کند در این مدت، تأسیسات غذایی باید تلاش‌های بهداشتی خود را مضاعف کنند تا هر خطر احتمالی مرتبط با کارگران بیمار را فارغ از نوع ویروس یا باکتری کنترل کنند.

ممکن است ازطریق بسته‌بندی مواد غذایی دچار ویروس شوید؟

طبق گفته‌ی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، ویروس کرونا عمدتا از فردی به فرد دیگر و ازطریق قطرات تنفسی منتقل می‌شود. چاپمن می‌گوید:

ما غذا یا بسته‌بندی غذا را به‌عنوان منبعی از انتشار ویروس ندیده‌ایم.

اگر چیزی که حاوی ویروس است، لمس کنید و سپس به بینی یا دهان یا چشم خود دست بزنید، ممکن است آلوده شوید. بااین‌حال، درباره‌ی بسته‌بندی مواد غذایی خطر کم است. در مطالعه‌ی مقدماتی که هفدهم مارس سال جاری میلادی در مجله‌ی The New England Journal of Medicine منتشر شد، پژوهشگران ماندگاری ویروس جدید در سطوح مختلف را آزمایش کرده بودند. آن‌ها دریافتند ویروس روی پلاستیک و فولاد ضدزنگ تا ۷۲ ساعت می‌ماند. همچنین مشخص شد این ویروس روی مقوا ۲۴ ساعت بیشتر نمی‌ماند. البته در این مدت هم ویروس کرونا به‌سرعت به‌سمت تخریب پیش می‌رود. نیمه‌عمر یا مدت زمانی‌که غلظت ویروس ۵۰ درصد کاهش پیدا می‌کند، روی فولاد ضدزنگ ۵/۶ ساعت و روی پلاستیک ۶/۸ ساعت و روی مقوا کمی بیش از سه ساعت بود. راجرز می‌گوید:

فقط همین که ویروس در آنجا وجود دارد، به این معنا نیست که توانایی عفونی‌کردن شما را دارد.

این احتمال کم است که بسته‌بندی‌ای درمعرض تمام شرایط لازم برای ماندن ویروس روی آن قرار گرفته باشد. با‌این‌حال، برای کاهش خطر می‌توانید کارهایی انجام دهید؛ مثلا هنگام بازگشت از فروشگاه دستان خود را بشویید؛ خریدهای خود را روی سطحی قرار دهید که تمیزکردنی باشد؛ بسته‌بندی‌ها را باز و سپس سطح را تمیز کنید و دوباره دستان خود را بشویید؛ اگر خیلی نگران هستید، می‌توانید شیشه‌ها و قوطی‌ها و ظروف پلاستیکی حاوی مواد غذایی را با استفاده از دستمالی ضدعفونی یا محتویات آن‌ها را به ظرف جدیدی منتقل کنید.

گوشت‌ها و دیگر محصولات دامی حاوی ویروس هستند؟

اولین موارد بیماری کووید ۱۹ با بازار فروش حیوانات زنده در چین مرتبط بود. این امر باعث شد برخی مردم فکر کنند محصولات دامی حاوی این ویروس هستند؛ اما شواهدی دراین‌باره وجود ندارد.

طبق مقاله‌ای که در مجله‌ی International Journal of Hygiene and Environmental Health منتشر شده است، علائم اصلی بیماری کووید ۱۹، تب و علائم تنفسی است؛ بنابراین، روش انتقال بیماری باید تنفسی باشد و انتقال آن ازطریق خوردن مواد غذایی کاملا بعید است.

پس چگونه این افراد آلوده شده بودند؟ پژوهش دراین‌باره همچنان ادامه دارد؛ اما این باور وجود دارد که ویروس از خفاش‌ها نشئت گرفته و سپس به حیوان دیگری و درنهایت، به انسان منتقل شده است. شافنر می‌گوید:

هرجا ارتباط نزدیکی بین انسان‌ها و حیوانات زنده وجود داشته باشد، این احتمال وجود دارد ویروس پرش گونه‌ای انجام دهد (قابلیت آلوده‌کردن گونه‌ی دیگری را نیز به‌دست آورد).

درباره‌ی نگرانی مذکور، شافنر می‌گوید:

تا جایی که می‌دانیم، حیوانات در این کشور تحت‌تأثیر قرار نمی‌گیرند. علاوه‌بر‌این، مسیر اصلی انتقال از فردی به فرد دیگر است.

غذاهایی مانند میوه‌ها و سبزیجات که به‌صورت خام خورده می‌شوند، بی‌خطر هستند؟

ازنظر تئوری، این امکان وجود دارد که مثلا اگر فرد آلوده به‌طورمستقیم روی سیبی عطسه کند و شما آن سیب را بردارید و سپس به‌صورت خود دست بزنید، عفونی شوید. البته به‌گفته‌ی شافنر، احتمال اینکه شما با ایستادن کنار آن فرد آلوده شوید، بسیار بیشتر از آلوده‌شدن ازطریق سیب است. به‌همین‌دلیل، در دستورالعمل‌های فاصله‌گیری اجتماعی توصیه می‌شود که حداقل ۶ فوت (حدود دو متر) بین شما و افراد دیگر فاصله باشد؛ ازاین‌رو، سریعا پس از دست‌زدن به اجناس فروشگاه باید دست‌های خود را شسته یا ضدعفونی کنید. شافنر می‌گوید:

این‌ها بزرگ‌ترین کارهایی است که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلای خود انجام دهید.

اگر درباره‌ی این مسئله نگران هستید، می‌توانید به‌جای خوردن مواد غذایی خام، آن‌ها را بپزید.

باید روش شست‌وشوی معمول خود را تغییر دهیم؟

لازم نیست. می‌توانید میوه‌ها و سبزیجات را با استفاده از آب بشویید و برای شستن میوه‌ها و سبزیجات سخت از برس شستشو استفاده کنید. شافنر می‌گوید:

شستن این محصولات را با استفاه از صابون یا محلول سفیدکننده رقیق‌شده توصیه نمی‌کنم؛ چرا که هر دو می‌توانند موجب ناراحتی معده شوند. سرکه ویروس را نمی‌کشد و شواهدی نیز وجود ندارد که نشان دهد محلول‌های شست‌وشوی سبزیجات موجب از‌بین‌رفتن ویروس می‌شود.

باید درباره‌ی غذاهایی نگران بود که از مناطق دارای میزان فراوان ویروس کرونا می‌آیند؟

براساس به‌روزرسانی‌های وزارت کشاورزی آمریکا، شواهدی وجود ندارد که از انتقال ویروس کرونا ازطریق کالاهای وارداتی حمایت کند. ذکر مجدد این نکته ضروری است که برخلاف باکتری‌های عامل بیماری‌های قابل‌اتتقال از راه غذا یا ویروس‌ درون یا روی مواد غذایی تکثیر نمی‌شود و نتایج کنونی نشان می‌دهد که مدت ماندگاری آن روی بیشتر سطوح زیاد نیست. بنابراین، حتی اگر محصول یا بسته‌بندی حاوی ویروس باشد، احتمالا در جریان حمل‌و‌نقل از بین می‌رود.

نتیجه‌ی آزمایش کووید ۱۹ در فروشگاهی که از آن مواد غذایی را خرید‌ه‌اید، مثبت شده است. لازم است غذا را دور بیندازید؟

کاشناسان می‌گویند نیازی به این کار نیست و انتظار نمی‌رود به‌‌دلیل نگرانی از کووید ۱۹ مواد غذایی بازگردانده یا دور ریخته شود. ممکن است بشنوید فروشگاهی پس از اینکه نتیجه‌ی آزمایش یکی از کارکنانش مثبت شده، برای چند روز تعطیل شده است. البته این مسئله به قوانین منطقه بستگی دارد؛ اما تصمیمات براساس خطر انتقال فرد‌به‌فرد و نه ایمنی مواد غذایی گرفته خواهد شد.

باید کیسه‌های خرید قابل‌استفاده‌ی مجدد را بشویید؟

ممکن است در این شیوع با روی‌آوردن به کیسه‌های یک‌بارمصرف احساس امنیت بیشتری کنید؛ اما کارشناسان می‌گویند نیازی به این کار نیست. چاپمن می‌گوید:

کیسه‌های پارچه‌ای قابل‌استفاده‌ی مجدد خود را پس از هربار خرید می‌شویَم. هیچ مدرکی مبنی‌بر این ادعا وجود ندارد که آن‌ها بیماری را منتقل می‌کنند؛ اما این کاری هوشمندانه است.