رکوردشکنی تازه اسپیس ایکس: پنجمین پرواز فالکون 9 با پرتاب دسته ششم استارلینک

با پرتاب دسته‌ی ششم ماهواره‌های استارلینک، اسپیس‌ایکس نخستین‌بار یک راکت فالکون ۹ را برای پنجمین‌بار به پرواز درآورد و دستاوردی مهم درزمینه‌ی چندبارمصرف‌پذیری راکت‌ها رقم زد.

اسپیس‌ایکس امروز دسته‌ی ششم ماهواره‌های استارلینک را با موفقیت پرتاب کرد و باوجود نقص موتور حین پرواز، توانست با فرود راکت روی دریا به مأموریت خاتمه دهد. فالکون ۹ باسابقه‌ی این شرکت که در رکوردشکنی بی‌سابقه پنجمین‌بار پرواز کرد، در ساعت ۸:۱۶ به وقت محلی (۱۵:۴۶ به وقت ایران) از سکوی پرتاب 39A در مرکز فضایی کندی ناسا در فلوریدا پرتاب شد.

به‌گفته‌ی ایلان ماسک مدیرعامل اسپیس‌ایکس، فالکون ۹ یکی از ۹ موتورش را حین سفر به فضا از دست داد؛ اما همچنان توانست محموله‌اش را به مدار برساند. او پس از پرتاب امروز در توییتر نوشت:

هنگام صعود راکت، خاموش‌شدن زودهنگام موتور نیز اتفاق افتاد؛ اما این امر بر قرارگیری درون مدار تأثیر نگذاشت. این حادثه اهمیت داشتن ۹ موتور را نشان می‌دهد [با‌این‌حال] برای پرتاب بعدی انجام تحقیقات دقیق لازم است.

با وجود استقرار ماهواره‌ها در مدار، تلاش برای فرود مرحله‌ی اول فالکون ۹ روی کشتی بدون‌سرنشین اسپیس‌ایکس در اقیانوس با شکست مواجه شد. جسیکا اندرسون، مهندس تولید اسپیس‌ایکس، حین گزارش پرتاب زنده گفت:

مرحله‌ی اول ما با موفقیت از مرحله‌ی دوم جدا شد؛ اما متأسفانه دریافتیم امروز نمی‌توانیم مرحله‌ی اول را فرود آوریم. هرچند این ناکامی ناامیدکننده است، به مأموریت اصلی استارلینک خللی وارد نشد.

پرتاب امروز سه روز پس از نخستین تلاش اسپیس‌ایکس برای پرتاب دسته‌ی ششم استارلینک انجام شد. آن پرواز اولیه که قرار بود روز یکشنبه انجام شود، به‌دلیل نقص فنی در موتور در واپسین ثانیه به لغو پرتاب و تعویق آن منجر شد. نقص در موتور امروز حین صعود راکت به فضا نیز اتفاق افتاد؛ اما خوشبختانه مأموریت با وجود آن با موفقیت به‌پایان رسید.

• چرا اسپیس ایکس پروژه استارلینک را توسعه می‌دهد؟
• پرتاب دسته پنجم استارلینک اسپیس ایکس

در پرتاب امروز ششمین دسته‌ی ماهواره‌های استارلینک درون مدار مستقر شد تا شمار کلی ماهواره‌های منظومه‌ی اسپیس‌ایکس به عدد ۳۵۰ برسد. این شرکت قصد دارد تا پایان سال جاری میلادی، چندین مأموریت استارلینک دیگر را نیز پرتاب کند. به‌نقل از وب‌سایت استارلینک، اسپیس‌ایکس درزمانی نامعلوم در سال جاری درصدد ارائه‌ی پوشش اینترنت ماهواره‌ای به ایالات متحده و کانادا است. با انجام تنها یک پرواز دیگر، اسپیس‌ایکس بالقوه صاحب حداقلی‌ترین تعداد ماهواره برای انجام این کار خواهد شد. ماسک پیش‌تر اعلام کرده بود برای ارائه‌ی خدمات اینترنت استارلینک دست‌کم به ۴۰۰ تا ۸۰۰ ماهوره نیاز است.

دسته‌ی جدید ماهواره‌های استارلینک برفراز مرحله‌ی اول کارکشته‌ی فالکون ۹ به فضا رفت. این بوستر با نام B1048.5 پیش‌تر سه ماهواره‌ی مخابراتی مختلف و یک مأموریت پیشین استارلینک را پرتاب کرده بود و با پرواز امروز، پنجمین پرتاب یک راکت فالکون ۹ را رقم زد. اسپیس‌ایکس راکت پرواز امروز را که نسخه‌ای ارتقایافته از فالکون ۹ با نام Block 5 است، در سال ۲۰۱۸ معرفی کرد. این نسخه‌ی بهبودیافته به‌منظور کمک به اسپیس‌ایکس برای دستیابی به چندبارمصرف‌پذیری حداکثری طراحی شده است. هر فالکون بلاک ۵ برای ۱۰ مرتبه پرواز و کمترین بازسازی و تعمیر بین هر پرتاب و ۱۰۰ مرتبه پرواز پیش از بازنشستگی طراحی شده است.

بوستر به‌خصوص پرتاب امروز، نخستین‌بار ژوئیه‌ی ۲۰۱۸ پرواز کرد و دسته‌ای از ماهواره‌های ایریدیوم را به مدار رساند. مأموریت بعدی‌اش که کمتر از سه ماه بعد انجام شد، پرتاب ماهواره‌ی دیده‌بانی زمین برای آرژانتین بود. دو پرواز بعدی بوستر در سال ۲۰۱۹، یکی در فوریه و دیگری در نوامبر بود؛ اما این مقدار فاصله بین هر پرتاب برای اسپیس‌ایکس به‌قدر کافی مناسب نیست. ماسک بارها اظهار کرده است می‌خواهد شاهد رقابت سفرهای فضایی با سفرهای هوایی باشد؛ بدین‌معنا که فاصله‌ی بین پرتاب راکت‌ها باید بیش از این‌ها کاهش یابد. در همین زمینه، ماسک هدفی بلندپروازانه برای اسپیس‌ایکس دارد و می‌خواهد دومرتبه پرتاب و فرود یک فالکون ۹ در مدت ۲۴ ساعت انجام شود.

اسپیس‌ایکس تا رسیدن به نقطه‌ی یادشده هنوز راهی دراز در پیش دارد. هم‌اکنون کوتاه‌ترین زمان بین پرتاب بوستر دو ماه است. به‌گفته‌ی نمایندگان اسپیس‌ایکس، این زمان طولانی بدین‌دلیل است که پس از هر پرتاب، مهندس‌ها و تکنسین‌ها باید سراغ بوستر بروند و با بازرسی آن، از عملکرد صحیح تمام اجزا مطمئن شوند. با‌این‌حال، شرکت با پرتاب بیشتر به‌‌ویژه پرتاب چندباره‌ی بوستر و دستیابی به داده‌های بیشتر، به یادگیری ادامه می‌دهد و بهتر می‌تواند تشخیص دهد چگونه زمان لازم برای بازرسی بوسترها را کاهش دهد.

• اسپیس ایکس چگونه راکت‌هایش را با دقت فراوان فرود می‌آورد؟
• چرا اخترشناسان نگران تأثیر ماهواره‌های استارلینک اسپیس ایکس بر آسمان شب هستند؟

فلسفه‌ی اسپیس‌ایکس همواره تحقق چندبارمصرف‌پذیری کامل راکت‌ها بوده است؛ زیرا شرکت این ویژگی را کلید کاهش هزینه‌ی پروازهایی فضایی می‌داند. اسپیس‌ایکس در ابتدا تلاش می‌کرد مرحله‌ی اول را بازیابی کند که گران‌ترین بخش راکت‌هایش به‌شمار می‌آید. به‌نقل از ماسک، مرحله‌ی اول تقریبا ۶۰ درصد از هزینه‌ی هر وسیله‌ی نقلیه‌ی فضایی را تشکیل می‌دهد. تا امروز، اسپیس‌ایکس ۵۱ بوستر مرحله‌ی اول را بازیابی کرده؛ اما ماسک در این نقطه متوقف نشده است و می‌خواهد تاحدممکن بخش‌های بیشتری از راکت‌هایش را بازیابی کند.

درحال‌حاضر، هزینه‌‌ی هر راکت فالکون ۹ درحدود ۶۲ میلیون دلار است و هرچند اسپیس‌ایکس به موفقیت بزرگی در بازیابی بوسترهای مرحله‌ی اول دست یافته است، ماسک می‌خواهد بازیابی بخش‌های راکت را همچنان تا جایی ارتقا دهد که فقط سوخت به‌عنوان تنها هزینه‌ی اصلی باقی بماند. بدین‌منظور، اسپیس‌ایکس اکنون پس از هر پرتاب تلاش می‌کند فرینگ محموله (دماغه‌ی مخروطی راکت) را نیز به‌کمک یک جفت قایق نجات مجهز به تورهای بسیار بزرگ بازیابی و دوباره استفاده کند.

به‌منظور تسهیل بازیابی، فرینگ‌های فالکون ۹ به‌نحوی برنامه‌ریزی شده‌اند که خود مسیرشان را به‌سمت زمین پیدا کنند و به چترنجاتی نیز مجهز شده‌اند که به آن‌ها امکان می‌دهد به‌آرامی برفراز تور نصب‌شده روی قایق نجات فرود آیند. پس از هر پرتاب، آن‌ها از میانه‌ی اقیانوس بازیابی می‌شوند و دوباره پرواز می‌کنند؛ بدین‌معنا که اکنون تنها بخش مهم راکت که هربار ازدست می‌رود، مرحله‌ی دوم یا فوقانی راکت است.