آیا می‌دانید چوب، پارچه، لاستیک، نخاله‌های ساختمانی و زباله‌های تر نیز قابل بازیافت هستند و پس از مصرف می‌توانند دوباره در چرخه‌ی تولید استفاده شوند.
تقریبا همه‌ی ما می‌دانیم که موادی مثل کاغذ، پلاستیک، شیشه و فلز قابل بازیافت هستند، اما مواد قابلبازیافت به همین مواد محدود نمیشود و امکان استفاده‌ی مجدد از موادی مثل چوب، پارچه، لاستیک، نخاله‌های ساختمانی، زباله‌های تر نیز وجود دارد.
در این مقاله درمورد بازیافت موادی صحبت خواهیم کرد که ممکن است کمتر در مورد آنها مطلبی خوانده یا شنیده باشید؛ زیرا زمانیکه درمورد بازیافت صحبت میشود، تنها موادی مثل پلاستیک، کاغذ و شیشه در کانون توجه قرار میگیرند و عموم مردم نیز تنها این مواد را قابلبازیافت می‌دانند.
چوب‌های قابلبازیافت به سه دسته تقسیم میشوند؛ چوب سخت، چوب نرم، و تخته‌ی سه لایه. چوب‌های سخت شامل چوب درخت‌های برگ‌ریز مثل درخت بلوط ، گردو، گیلاس، چوب ماهون و افرا و چوب‌های نرم شامل چوب درختان مخروطی مثل کاج، شوکران، صنوبر، سرو و چوب سرخ میشود. چوب‌های قابل‌استفاده در ساختمانها، پل‌ها و اسکله‌ها نیز قابلیت بازیافت دارند.
معمولا در شهرها و مناطق مسکونی برای جمع‌آوری چوب و سایر مواد ذکرشده در مقدمه‌ی مقاله هیچ سطلی وجود ندارد و این مواد از مراکز مختص جمع‌آوری آنها جمع‌آوری میشود. پس از جمع‌آوری چوب‌ها، ناخالصی‌هایی آنها مثل رنگ، سرب، پنبه‌ی نسوز و مواد شیمیایی دیگر از آنها جدا میشود. در مرحلهی مواد دیگر مثل خاک، خرده سنگ و فلز هم از چوب‌ها جدا میشود؛ در مرحلهی بعد تکه‌های کوچک‌تر چوب در سراند گراند (یک محفظه‌ی توخالی گردان بیضی‌شکل که یک شبکه‌ی توری فلزی نیز در اطراف آن وجود دارد. در این دستگاه مواد سفت ترکیب‌شده با پلاستیک، کاغذ و سایر مواد قابلبازیافت، مثل مواد غذایی یا سایر مواد ارگانیک و طبیعی ترکیب‌شده با کاغذ و پلاستیک، از آنها جدا میشود) و چوب‌های بزرگ‌تر در تانک آب قرار میگیرند.
پس از ریخته‌شدن چوب‌ها در آب، نوار نقاله‌ای که در زیر سطح آب قرار دارد، چوب‌ها را به سمت جلوی دستگاه دسته‌بندی‌کننده انتقال می‌دهد. در گام بعدی نوار نقاله‌ای که در زیر نوار نقاله‌ی اصلی قرار دارد، چوب‌های که با آب متورم شده‌اند، تکه سنگ‌های باقی‌مانده و ضایعات دیگر را جهت دفع‌شدن به سمت عقب دستگاه انتقال می‌دهد در مرحلهی بعدی چوب‌ها با لودر به دستگاهی انتقال داده میشوند که ذرات فلز باقی‌مانده در آنها را با آهنربا جدا می‌کند. در نهایت چوب‌ها با دستگاه‌های خردکننده‌ی چوب به ورق‌های چوب تبدیل و در زمینه‌های مختلف استفاده میشوند.
MDF یکی از پرمصرف‌ترین کالاهای چوبی در جهان محسوب میشود و بیشترین میزان زباله‌های چوبی هم مربوط به محصولات ساخته‌شده از این نوع چوب است (سالانه ۵۰ میلیون تن MDF در جهان دور انداخته میشود)؛ بازیافت MDF به دلیل دشواری جداسازی فیبر چوب و چسب مورداستفاده در ساخت آن، کار سختی است؛ اما به‌تازگی پژوهشگران انگلیسی به روش جدیدی دست یافته‌اند که با استفاده از آن میتوان فیبر چوب استفاده‌شده در MDF را جدا و آن را بدون افت کیفیت دوباره بازیافت کرد.
شرکتی نروژی به‌نام استارکرفت (Star kraft) موفق شده است ضایعات چوبی و ضایعات طبیعی جامد را تنها در چند عرض چند دقیقه به نفت خام و سوخت دیزل تبدیل کند. در این روش که «مایع‌سازی هیدروترمال» نام دارد، ضایعات چوبی با حرارت و فشار به سوخت زیستی مایع تبدیل میشوند. این نوع سوخت از نظر تولید کربن خنثی است؛ یعنی میزان تولید کربن آن پس از سوختن به همان میزانی است که گیاهان آن را جذب میکنند؛ بنابراین این سوخت کاملا دوست‌دار محیطزیست است و هوا را آلوده نمی‌کند. درضمن این سوخت میتواند برای خودروها و هواپیماها نیز استفاده شود.
چوب‌های بازیافت‌شده معمولا در صنایع کاغذسازی، ساخت نئوپان، MDF و کامپوزیت چوب، ساخت تکیه‌گاه برای حیوانات، تهیه‌ی مالچ و سوخت‌های زیستی، کفپوش و نیمکت استفاده میشود.
تقریبا تمام بارچه‌ها قابلبازیافت هستند و از میان پارچههای قابلبازیافت میتوان به پارچههای کتانی، پشمی، پارچههای تهیه‌شده از کنف هندی، اسفنج‌های پلی اورتان، پارچههای پلی استری، بارچه‌های نایلونی و پارچههای تهیه‌شده از الیاف مصنوعی اشاره کرد. درضمن لباس‌های مندرس نیز قابلبازیافت هستند.
برخی از لباس‌ها و پارچه‌ها می‌توانند به‌سادگی بهعنوان لباس یا پارچه‌ی دست‌دوم توسط افراد نیازمند استفاده شود.
برخی از لباس‌ها دیگر بهعنوان کالای دست دوم قابل‌استفاده نیستند؛ اما میتوان با بازیافت پارچه و الیاف آنها، لباس‌های غیرقابل‌استفاده را به کالاهای دیگر تبدیل کرد؛ نخ بافندگی و لباس‌های پشمی یا نمدی دو کالای اصلی هستند که با بازیافت لباس‌های کهنه تولید میشوند. لباس‌های پشمی در برخی از کشورهای اروپایی و مناطق سردسیر جهان طرفدارهای زیادی دارند. دستمال‌های پاک‌کننده و براق‌کننده یکی دیگر از محصولاتی است که با بازیافت لباس‌ها تولید میشود.
در نهایت لباس‌هایی که به هیچ قابل‌استفاده نیستند و امکان بازیافت آنها نیز وجود ندارد؛ بهعنوان سوخت در نیروگاه‌های تولید برق استفاده میشوند؛ تقریبا ۳٫۱۴ میلیون تن از لباس‌ها و پارچههای دورریخته‌شده به این شکل بازیافت میشوند.
بازیافت پارچه‌ها و مواد نساجی به دو شکل مکانیکی و شیمیایی صورت می‌گیرد
روش مکانیکی نسبت به روش شیمیایی بسیار بیشتر متداول است. پارچههای کتان می‌توانند با روش مکانیکی به‌راحتی بازیافت شوند. این پارچه‌ها ابتدا از سایر پارچههای ترکیب‌شده با آنها جدا میشوند (البته در برخی از مراکز بازیافت امکان بازیافت لباس‌هایی که به‌صورت کامل با بارچه‌ی کتان دوخته نشده‌اند، نیز وجود دارد؛ مثلا لباس‌هایی که ۹۸ درصد آنها از کتان و ۲ درصد دیگر از پارچه‌ی اسپندکس تشکیل شده است).
پارچههای کتانی پس از جداشدن از پارچههای دیگر، به منظور جلوگیری از رنگ‌‌گرفتن، براساس رنگ دسته‌بندی میشوند. سیستم نوری برای جداسازی لباس‌ها و دسته‌بندی آنها براساس نوع و جنس نیز قابل‌استفاده است. در این سیستم لباس‌ها پس از تشخیص‌داده‌شدن با سیستم هوای فشرده جداسازی میشوند.
در مرحلهی بعدی پارچه‌ها پس از تبدیل‌شدن به نخ، باز و از یکدیگر جدا میشوند و در نهایت دوباره با فرایندی شیمیایی درکنار هم قرار میگیرند تا بتوان از آنها استفاده کرد؛ در صنعت نساجی به این کار کاردینگ گفته میشوند. پس از کاردینگ، نخ‌های بازیافت‌شده با نخ‌های کتان جدید در هم تنیده میشوند (ریسیده میشوند)؛ زیرا نخ‌های بازیافت‌شده نسبت به نخ‌های نو طول و کیفیت کمتری دارند.
نخ پلی استر نیز یکی دیگر از موادی است که با روش مکانیکی انجام میشود؛ البته این نوع نخ از پارچه تهیه نمیشود؛ بلکه با خردکردن بطری‌های پلاستیکی تهیه میشود؛ زیرا هر دو ماده از ماده‌ای خام به‌نام پلی‌اتیلن ترفتالات تشکیل شده‌اند. برای تهیه‌ی نخ‌های پلی استر ابتدا بطری‌های پلاستیکی براساس نوع و رنگ دسته‌بندی و پس از تکه‌تکه‌شدن به قطعات کوچک‌تر، شسته میشوند تا عاری از ناخالصی‌ها و آلودگی‌ها شوند.
در آخرین مرحله تکه‌های پلاستیکی پس از خشک‌شدن و قالب‌گیری، به گلوله‌های پلاستیکی تبدیل میشوند و درنهایت بااستفادهاز روشی به‌نام اکستروژن به شکل نخ درمی‌آیند.
روش شیمیایی معمولا برای بازیافت نخ‌های ترکیبی مثل نخ‌های پلی‌استر و تجزیه‌ی این نخ‌ها استفاده میشوند. در‌حال‌حاضر این روش به‌صورت گسترده استفاده نمیشود؛ اما چند شرکت درحال پژوهش درمورد این روش‌ها و اجرای آنها هستند. در این روش ابتدا پارچه‌ها با مواد و روش‌های شیمیایی تسهیل‌کننده‌ی فرایند تجزیه، به مونومر (مواد تشکیل‌شده از مولکول‌های واحد که با پیوستن به یکدیگر پلیمر را تشکیل می‌دهند) تبدیل میشوند. در این فرایند که نوعی وابسپارش (تجزیه‌ی ترکیبات درشت مولکولی به ترکیبات نسبتا ساده‌تر) است، ناخالصی‌های پارچه مثل رنگ‌ها و سایر مواد‌ترکیب‌شده با نخ‌ها جدا میشود. در مرحلهی بعدی نخ‌ها با فرایند پلیمراسیون با یکدیگر ترکیب و آماده‌ی تولید لباس میشوند. نخ‌های تولید‌شده با روش شیمیایی درمقایسه‌با نخ‌های تهیه‌شده به روش مکانیکی، کیفیت بسیار بالاتری دارند و مشابه نخ‌های جدید تولید‌شده از مواد خام هستند؛ بنابراین در روش شیمیایی برخلاف روش مکانیکی هیچ نیازی به ترکیب نخ‌های بازیافتی با نخ‌های جدید نیست. برای تولید نخ‌های پلیمری و سلولزی از روش‌های شیمیایی متفاوتی استفاده میشود؛ اما درکل ساختار‌های تمام این روش‌ها یکسان است.
پژوهشگران استرالیایی موفق شده‌اند با حل‌کردن پارچه‌ی جین در یک مایع دوست‌دار محیطزیست، آئروژل (ماده‌ای که از تعلیق حباب‌های کوچک گاز در مایعات یا جامدات به دست می‌آید) خاصی به دست آورند که میتوان از آن برای تولید غضروف، مفصل و زانوی مصنوعی استفاده کرد. درضمن میتوان از این ماده بهعنوان غشای جداکننده در باتری‌ها یا غشاهای فیلترکننده در دستگاه‌های تصفیه‌ی آب نیز استفاده کرد.
اطلاع از جنس نخ‌های لباس‌ها برای بازیافت و جداسازی آنها از یکدیگر، بسیار مهم و ضروری است. به‌تازگی ناتاشا فرانک، مؤسس شرکت EON (شرکتی فعال در زمینه‌ی مد)، سیستمی هوشمند برای ارائه‌ی اطلاعات مربوط به جنس و بافت لباس طراحی کرده است. برای بهره‌مندی از این سیستم میتوان از بارکدهای QR یا برچسب‌های NFC استفاده کرد و با اسکن آنها، از جنس بارچه و الیاف لباس مطلع شد.
پژوهشگران استرالیایی موفق شده‌اند ۹۸ درصد از پارچههای کتانی و پلی‌استر را به مواد خام اولیه‌ی تشکیلدهندهی آنها یعنی سلولز و پلی‌اتیلن ترفتالات تبدیل کنند که در صنایع مختلف قابل‌استفاده است. پلی‌اتیلن ترفتالات میتواند برای تهیه‌ی پارچه، بسته‌بندی‌های پلاستیکی یا محصولات ساختمانی استفاده شود و سلولز هم میتواند برای تهیه‌ی پارچه، چسب با خمیردندان بکار رود. پژوهشگران تخمین زده‌اند فناوری جدید آنها میتواند ۵۰ درصد انرژی موردنیاز برای تولید مواد خام اولیه را کاهش دهد.
همان‌طور که گفتیم بخشی از پارچه‌ها که دیگر برای تولید پارچه و لباس جدید استفاده نمی‌شوند. به دستمال نظافت و بخشی دیگر به دستمال‌های براق‌کننده تبدیل میشوند. از دیگر کالاهایی که با پارچههای بازیافتی تهیه میشوند میتوان به رومبلی، تخته فیبر، تشک، پارچه‌ی آباژور، سربند، مچ‌بند، لایی لباس، پارچههای تزئینی و... اشاره کرد.
یکی از ساده‌ترین راه‌های بازیافت لاستیک، استفاده‌ی مجدد از آن بدون هیچ‌گونه تغییری است؛ مثلا تایرهای سالم می‌توانند بهعنوان گلدان، میز و صندلی و تاب مورداستفاده قرار گیرند یا میتوان با آنها صنایع دستی و آثار هنری زیبایی تولید کرد؛ اما لاستیک‌ها و تایرها می‌توانند به چند روش مکانیکی و شیمیایی دیگر نیز بازیافت شوند که در ادامه درمورد آنها توضیح خواهیم داد.
زمانیکه تایرها خرد میشوند، حجم لاستیک آنها یک چهارم اندازه‌ی تایر میشود. خرده لاستیک‌هایی که به این روش تهیه میشوند، می‌توانند بهعنوان ماده‌ی خام در صنایع مختلف یا برای تولید تایر جدید مورد استفاده قرار گیرند.
در این روش نیز لاستیک‌ها تکه‌تکه میشوند. لاستیک‌ها قبل از تکه‌تکه‌شدن سرد و خشک میشوند تا اصطلاک ناشی از تماس آنها با تیغه‌های خردکننده باعث افزایش حرارت و شعله‌ورشدن آنها نشود؛ اما در این روش لاستیکسرد نمیشود و پس از قرارگرفتن در دمای محیط به‌آرامی سرد میشود. معمولا این روش برای بازیافت لاستیک‌ها کامیون‌ها و خودروها استفاده میشود و لاستیک بازیافت‌شده به این روش برای تهیه‌ی موادی همچون مواد ضدآب کننده، آسفالت‌های لاستیکی و پرکردن سوراخ‌های زمینهای دارای چمن مصنوعی و زمینهای بازی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
البته خرده لاستیک‌های بازیافتی که برای تهیه‌ی چمن مصنوعی استفاده میشوند، دارای بنزاتیازول، سیاه کربن و فلزات سنگینی هستند که میتواند برای سلامت کودکانی که با چمن مصنوعی تماس دارند، بسیار خطرناک باشد و حتی میتواند باعث ابتلا به سرطان شود.
در این روش لاستیک بااستفادهاز نیتروژن مایع در دمای منفی ۸۰ درجه سانتی‌گراد منجمد میشود. انجماد در این دعا باعث میشود لاستیک مانند شیشه سخت و شکننده شود و میتوان آن را بدون هیچ خطری خرد کرد. بااستفاده از این روش میتوان لاستیک را پودر و ناخالصی‌های آن را جدا و این ماده را برای استفاده در صنایع مختلف پالایش کرد. اگرچه استفاده از این روش باعث میشود بیشتر آلودگی‌های لاستیک از بین برود و روشی بهداشتی محسوب میشود؛ اما در مقابل نیتروژن مایع مورداستفاده برای انجماد لاستیک، قیمت بالایی دارد.
در این روش لاستیک در دمای ۴۵۰ تا ۵۰۰ درجه سانتی‌گراد با حرارت تجزیه میشود و پس از تجزیه‌شدن تبدیل به نفت میشود و میتوان از ماده‌ی بدست‌آمده بهعنوان سوخت دیزل ارزان‌قیمت استفاده کرد. سوختی که به این روش بدست می‌آید و نفت پیرولیز یا نفت زیستی نام دارد، به دلیل توانایی گرمازایی بیشتر، درمقایسه‌با نفت خام و زغال سنگ انرژی و کیفیت بالاتری دارد. درضمن لاستیکی که با این روش بازیافت میشود، میتواند برای تأمین سوخت موردنیاز برای الکتریسیته، گاز مصنوعی و ماده‌ای شبیه به زغال نیز استفاده شود.
در روش آذرکافت لاستیک‌ها در رآکتوری بدون اکسیژن قرار میگیرند و پس از حرارت‌داده‌شدن با دمای ۴۰۰ تا ۵۰۰ درجه ساتی‌گراد تجزیه و درنهایت بخار میشوند. بخار لاستیک هم میتواند بهعنوان سوخت مصرف شود و هم میتوان با تبدیل آن به مایع، از این ماده بهعنوان سوخت استفاده کرد. مولوکول‌هایی که چگالی لازم را برای تبدیل‌شدن به مایع ندارند، می‌توانند به گاز مصنوعی تبدیل شوند. باقی‌مانده‌ی لاستیک‌های تجزیه‌شده، مواد معدنی جامد مورداستفاده برای تهیه‌ی لاستیک است که می‌توانند به زغال تبدیل شوند.
این روش پیچیده‌‌ترین روش بازیافت لاستیک محسوب میشود و ترکیبی از روش‌های مکانیکی، شیمیایی و استفاده از ریزامواج‌ها برای تجزیه است. این روش بازیافت در پنج مرحله انجام میشود که به شرح زیر است:
تبدیل لاستیک به کربن
شرکتی استرالیایی به‌نام گرین دیستلیشن تکنولوجیس (Green Distillation Technologies) به فناوری جدیدی دست یافته است که میتواند کربن حاصل از بازیافت تایر و لاستیک را به گرافیت تبدیل کند. گرافیت ماده‌ای غیرمعدنی و پایدارترین شکل کربن است که معمولا در ساخت باتری‌های لیتیومی برای وسایل الکترونیکی، ایستگاه‌های ذخیره‌سازی نیرو و ابرخازن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. درضمن این شرکت از تایرهای بازیافت‌شده برای ساخت فولاد نیز استفاده می‌کند.
همان‌طور که قبلا گفتیم میتوان از لاستیک در ساخت آسفالت هم استفاده کرد که از یک سو باعث میشود صدای ناشی از تردد خودروها روی آسفالت کاهش یابد و از سوی دیگر مقاومت و دوام آسفالت را افزایش می‌دهد؛ بنابراین این آسفالتها کمتر ترک می‌خورند و کمتر تکه‌تکه میشود. از دیگر مزایای آسفالت لاستیکی به مقاومت در برابر آب و کاهش هزینه‌ی نگه‌داری اشاره کرد.
آسفالت لاستیکی
لاستیک علاوه‌بر آسفالت جاده‌ها میتواند در فونداسیون ساختمانها نیز بکارگرفته شود تا مقاومت ساختمان در برابر زلزله افزایش یابد و شدت ضربه‌های ناشی از لرزش زمین گرفته شود. درضمن استفاده از لاستیک در سایر بخش‌های خانه میتواند باعث ضدآب‌شدن بخش‌های مختلف شود و عایق حرارتی خوبی نیز محسوب میشود. لاستیک‌های بازیافتی برای افزایش استحکام و مقاومت دیوارهای حمال و پرکردن آنها نیز گزینه‌ی خوبی محسوب میشوند.
درضمن به‌تازگی از لاستیک‌های بازیافتی در بتن و بهعنوان جایگزین جدید سنگدانههای شنی، نیز استفاده میشود (البته تنها ۱۰ درصد از سنگدانه‌ها با لاستیک جایگزین میشود). بتن‌های لاستیکی نسبت به بتن‌های متداول وزن کمتری دارند و استفاده از آنها نیاز به استخراج منابع طبیعی را کاهش می‌دهد. ظرفیت تحمل فشار این بتن جدید هم تفاوت زیادی با بتن‌های متداول ندارد و تنها ۱۴ درصد کمتر است.
استفاده از تکه‌های لاستیک در بتن
از سویی دیگر میزان قابل‌توجهی از لاستیک‌هایی که در محیطزیست رها میشوند، بهعنوان منبع سوخت یا تولید گرما سوزانده میشوند که آلودگی شدید هوا را در پی دارد؛ اگرچه در هنگام بازیافت لاستیک هم گازهای مضری تولید میشوند؛ اما میزان آنها درمقایسه‌با زمان سوختن لاستیک‌ها، بسیار کمتر است و پس از فرایند بازیافت زباله‌ی بسیار کمی تولید میشود.
لاستیک‌های فرسوده و تایرها پس از بازیافت می‌توانند در ساخت کالاهای متنوعی استفاده شوند که تعدادی از آنها را بیان کردیم. از میان دیگر کالایی‌هایی که لاستیک بازیافت‌شده در آنها بکار می‌رود میتوان به مواد محافظت‌کننده و ضربه‌گیر، کفش‌های ورزشی و کفش‌های کار، کاپیشن‌های بارانی، کفپوش پیاده‌روها (استفاده از کفپوش‌های پلاستیکی به دلیل منعطف‌بودن پیاده‌روی را راحت‌تر میکنند)، تشک ژیمناستیک، پا دری، مواد پوشش‌دهنده‌ی سیلوها، سطل‌های زباله (در تایلند تمام سطل‌های زباله از لاستیک تهیه میشوند)، قاب آینه و صنایع دستی اشاره کرد.
درضمن میتوان از لاستیک‌های بازیافتی برای ساخت دیواره‌هایی استفاده کرد که در شهرهای ساحلی برای جلوگیری از ورود آب دریا به شهر بکار گرفته میشوند. همچنین میتوان بستر آبراه‌هایی را که پساب‌ها در آنها جریان دارند، با این لاستیک‌ها پوشاند تا از نفوذ پساب‌ها به خاک و محیط اطراف جلوگیری شود. لاستیک های بازیافتی می‌توانند بهعنوان مواد پرکننده‌ی تایرهای جدید بکارگرفته شود؛ البته تنها ۵ درصد از لاستیک‌های بازیافتی می‌توانند برای تولید تایرهای جدید استفاده شوند.
اجرای تشکیلدهندهی ساختمان در‌صورتی‌که سالم باشند، بدون هیچ تغییری در ساختمان‌های دیگر استفاده میشوند یا در صورتی‌که کلاف در و پنجره و سایر چهارچوب‌ها استاندارد و سالم باشند، میتواند دوباره مورد استفاده قرار گیرند. برای استفاده از اجزایی که قصد دارید بدون هیچ تغییری از آنها استفاده کنید، باید ملات اطراف آنها را بتراشید.
بتن یکی از مهم‌ترین نخاله‌های ساختمانی قابلبازیافت محسوب میشود. پس از تخریب ساختمانها، ناخالصی‌های بتن مثل فلز (میلگرد مورداستفاده در بتن بازیافت میشود) و سایر مواد مثل چوب، پلاستیک، کاغذ، سنگ و زباله از آن جدا و در نهایت جدا میشود. در مرحلهی بعدی بتن تکه‌تکه و سپس تکه‌ها براساس اندازه با روش دستی یا با شناورشدن در آب جدا میشوند.
تکه‌های کوچک‌تر به روش‌های مختلفی استفاده میشوند که به شرح زیر است:
از مزایای بتن بازیافتی نسبت به بتن‌هایی که با مصالح طبیعی تهیه میشوند، میتوان به قابلیت جذب آب بیشتر، مقاومت بیشتر و تراکم کمتر اشاره کرد. درضمن کاهش نیاز به استخراج، استفاده از منابع آب، گاز و نفت، کاهش هزینه‌های انتقال مواد خام اولیه به مراکز ساخت بتن و همچنین صرفه‌جویی در مصرف انرژی (بازیافت هر تن سیمان و بتن باعث حفظ ۵۱۵۰ لیتر آب میشود) و کاهش انتشار گاز دیاکسیدکربن (۹۰۰ کیلوگرم به ازای هر تن) از مزایای کلی بازیافت بتن به شمار می‌رود.
آسفالت نیز یکی دیگر از مواد قابلبازیافت ارزشمند در صنعت ساخت‌و‌ساز به شمار می‌رود و میتوان آن را بارها و بارها بازیافت کرد. به دلیل اینکه آسفالت هرگز در طبیعت تجزیه نمیشود، تا جای ممکن باید بازیافت شود. برای بازیافت آسفالت، ابتدا با ماشین‌آلات مخصوص لایهای از سطح آسفالت‌شده را جدا میکنند و پس از انتقال این آسفالتها به مراکزی در آن تهیه شده‌اند، افراد متخصص کیفیت آنها را ارزیابی و برای استفاده‌ی مجدد دوباره به اندازه‌های مختلف تقسیم میکنند.
آسفالت‌های بازیافتی که معمولا برای ترمیم جاده‌ها و تهیه‌ی آسفالت جدید بکار گرفته میشوند، به دلیل اینکه دربردارنده‌ی مواد پرکننده‌ی معدنی و طبیعی هستند و مقاومت بیشتری دارد، در برابر ترک‌خوردگی و فرسودگی مقاومت بیشتری دارند و حتی در برخی از موارد نسبت به آسفالت نو کیفیت بیشتری دارند. بااستفاده از این آسفالتها میتوان قبل از ریختن آسفالت روی خاک، لایهای از آسفالت ایجاد کرد تا کیفیت جاده‌ی آسفالت به مراتب بیشتر شود. گاهی اوقات هم آسفالت کاملا خرد و کوبیده میشود و سپس آن را با شن‌های ماکادام (سنگ‌های شکسته‌شده و کوبیده‌شده که به‌عوان لایهی تحتانی جاده مورداستفاده قرار میگیرند) ترکیب میکنند.
در برخی از کشورها از آسفالت برای پوشش سقف استفاده میکنند. این نوع از آسفالت نیز پس از بازیافت میتواند برای آسفالت موقت جاده‌ای جهت جلوگیری از بلند‌شدن گرد و خاک و همچنین جهت تهیه‌ی آسفالت داغ باکیفیت مورداستفاده قرار گیرد.
گچ و آجر از دیگر مصالح ساختمانی هستند که می‌توانند پس از خردشدن بهعنوان مواد پرکننده مورداستفاده قرار گیرند. برخی از مواد مورداستفاده در ساختمان مثل انواع سنگ و بلوک‌ها نیز می‌توانند بهعنوان عایق حرارتی بکار گرفته شوند یا پس از خرد شدن در جاده‌سازی استفاده شوند. آجرهای خرد‌شده نیز می‌توانند برای شیب‌بندی سطوحی مثل پشت‌بام‌ها استفاده شوند و در بتن نیز برای افزایش مقاومت و کارایی آن، کاهش مصرف سیمان و جلوگیری از ایجاد ترک‌های سطحی در سطح بتن استفاده شود. بخشی از سنگ‌ها هم می‌توانند در فنداسیون ساختمان استفاده شوند.
درضمن در همه‌ی ساختمانها از مواد فلزی آهنی و غیرآهنی، چوب و الوار، مواد پلاستیکی و کاغذی مختلفی استفاده میشوند که هر یک از آنها می‌توانند به‌صورت مجزا بازیافت شوند.
پژوهشگران آلمانی موفق شده‌اند بااستفادهاز روش جداسازی نوری (در بخش‌های قبلی مقاله در مورد این موضوع توضیح داده‌‌ایم) ذرات بسیار ریز با قطر یک میلی‌متر را جدا و از آنها برای ساخت بتن‌های بسیار سبک وزن و عایق‌های حرارتی استفاده کنند. درضمن این ذرات برای ساخت بتن هوادار که به آن بتن هوادهی‌شده یا بتن اسفنجی نیز گفته میشود، کاملا مناسب است. این نوع بتن بسیار سبک در برابر سرما، گرما و رطوبت عایق و در برابریخ‌زدگی و آتشسوزی مقاوم است.
معمولا زباله‌های تر بازیافت نمی‌شوند؛ زیرا تجزیه‌ی این مواد مدت زیادی طول نمی‌کشد؛ اما به دلیل اینکه زباله‌های تر که معمولا باقی‌مانده‌ی غذاها هستند، نیز زباله محسوب میشود و جمع‌آوری و دفع آنها هزینه‌ی قابل توجهی دارد، بهتر است این زباله‌ها نیز بازیافت شوند (سالانه ۷ میلیون زباله تولید میشود). جالب است بدانید که این زباله‌ها هم می‌توانند به انرژی یا به کود موردنیاز گیاهان تبدیل شوند.
تنها روش بازیافت زباله‌های تر، تجزیه‌ی آنها و تبدیل این مواد به مواد ارگانیک است؛ بهعنوان مثال پژوهشگران آلمانی با بهره‌گیری از فرایندی شیمیایی جدیدی تحت‌عنوان هضم بی‌هوای، مواد غذایی را در تانکی بدون اکسیژن و با کمک میکروب‌ها در مدت کوتاهی تجزیه و بااستفادهاز آنها گاز متان غنی‌ای تولید کرده‌اند که میتواند برای تولید برق استفاده شود. حتی غذاهای فریز‌شده نیز می‌توانند به همین شیوه بازیافت شوند. با جوشاندن مواد غذایی در شرایط تحت فشار، نیز میتوان آنها را به گاز زیستی تبدیل کرد. در این روش مواد سریعتر به گاز تبدیل میشوند.
با روش پیرولیز که در بخش بازیافت لاستیک با آن آشنا شدید، نیز میتوان پسماندهای غذایی را به گاز سنتز تبدیل کرد. این نوع گاز میتواند بهعنوان سوختی مفید مورد استفاده قرار گیرد. در این روش پسماندها بااستفادهاز حرارت و روش‌های تجزیه‌ی شیمیایی و بدون نیاز به استفاده از اکسیژن تجزیه و تبدیل به گاز میشوند. در روش هضم بی‌هوازی هم ظاهر فیزیکی پسماندها تغییر می‌کند و هم خصوصیات شیمیایی آنها تبدیل میشود.
درضمن مواد غذایی می‌توانند به مواد تقویت‌کننده‌ی خاک و کود نیز تبدیل شوند. برای تبدیل پسماندهای مواد غذایی به کود و مواد تقویت‌کننده‌ی خاک، بهتر است آن را با شاخه و برگ‌های پوسیده و ضایعات کشاورزی ترکیب و سپس در محفظه‌ای بسته قرار دهید و دو تا چهار هفته منتظر بمانید (بهتر است دمای محفظه ۷۰ درجه سانتی‌گراد باشد تا هم مواد سریعتر تجزیه شوند و هم در صورتی‌که میکروبی در بین مواد قرار دارد، از بین برود. در مرحلهی بعد این مواد را به مدت ۱ تا ۳ ماه در فضای باز قرار دهید و گاهی اوقات آنها را زیر و رو کنید تا آماده شود.
چنانچه مواد غذایی بااستفادهاز اکسیژن و باکتری‌های طبیعی تجزیه شوند، به آب تبدیل میشوند؛ البته این آب قابل‌شرب نیست و تنها میتوان برای آبیاری از آن استفاده کرد.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها