ورزش ممکن است پاسخ سیستم ایمنی بدن را دربرابر واکسن تقویت کند

نتایج دو مطالعه‌ی جدید از ورزشکاران ممتاز نشان می‌دهد ورزش‌کردن، پاسخ ایمنی دربرابر واکسن آنفولانزا را تقویت می‌کند.

براساس نتایج دو مطالعه‌ درمورد ورزش و واکسیناسیون، اگر ورزشکار هستید، ممکن است نسبت‌به افرادی که فعالیت بدنی کمتری دارند، ایمنی بیشتری از واکسن آنفولانزا به دست آورید. این دو مطالعه که شامل گروهی از دوندگان، شناگران، کشتی‌گیران، دوچرخه‌سواران و ورزشکاران ممتاز دیگر بود، نشان می‌دهند که ورزش شدید پاسخ ما دربرابر واکسن را تقویت می‌کند. این یافته‌ها در شرایط کنونی اهمیت خاصی دارد؛ زیرا فصل آنفولانزا در راه است و دانشمندان درحال تلاش برای ساخت واکسنی برای کووید ۱۹ هستند. در شرایط حاضر و در دوران دنیاگیری، داشتن سیستم ایمنی که آمادگی مقابله با عفونت‌ها را داشته باشد و دربرابر واکسیناسیون پاسخ قدرتمندی نشان دهد، مطلوب است.

بیشتر آثار علمی نشان می‌دهند که به‌طورکلی، ورزش به ایمنی کمک می‌کند. افرادی که به‌طور منظم و در حد متوسط ورزش می‌کنند، معمولا نسبت‌به افراد بی‌تحرک کمتر دچار سرماخوردگی و ویروس‌های دیگر می‌شوند. مطالعات معدودی نشان می‌دهند، اگر بازوی خود را در ساعات پیش از دریافت واکسن آنفولانزا ورزش دهید، احتمالا نسبت‌به حالتی که بازوی شما درحالت استراحت بوده باشد، پاسخ آنتی‌بادی قوی‌تری حاصل می‌کنید.

البته پیشنهاداتی نیز وجود داشته است که تحت شرایط خاص، ورزش ممکن است پاسخ ایمنی را تضعیف کند. برخی پژوهش‌های اپیدمیولوژیک و داستان‌های شخصی از ورزشکاران حاکی‌از آن است که ورزش شدید و طاقت‌فرسا ممکن است در کوتاه‌مدت ازنظر ایمنی مضر باشد. برای مثال، شرکت‌کنندگان دوی مارتن ابتلا به سرماخوردگی پس از مسابقه را با نرخ‌های بالایی گزارش می‌کنند؛ اگرچه برخی فیزیولوژیست‌ها گمان می‌کنند مشکلات تنفسی پس از مسابقه عفونت نبوده و التهابی هستند.

نتیجه اینکه سوالات بسیاری درمورد اینکه آیا ورزش شدید روی ایمنی و توانایی بدن ما درزمینه‌ی پاسخ مطلوب دربرابر واکسنی مانند واکسن آنفولانزای فصلی اثر دارد یا مکانیسم اثر آن، بی‌پاسخ مانده‌اند. بنابراین، برای مطالعات جدید، دانشمندان دانشگاه زارلاند آلمان و موسسات دیگر تصمیم گرفتند تا گروه بزرگی از ورزشکاران رقابتی را برای دریافت واکسن متقاعد کنند. این کار نسبت‌به چیزی که ممکن است انتظار داشته باشیم، دشوارتر است.

ورزشکاران ممتاز معمولا نرخ پایین‌تر واکسیناسیون برای آنفولانزا و وضعیت‌های دیگر را گزارش می‌کنند. علت آن است که بسیاری از آن‌ها نگران هستند که واکسیناسیون موجب بروز عوارض جانبی شود که بر عملکرد ورزشی آن‌ها اثر داشته باشد. اما پژوهشگران موفق به جلب مشارکت ۴۵ ورزشکار زن و مرد ممتاز، جوان و دارای آمادگی جسمانی بالا شدند. ورزشکاران شرکت‌کننده از شاخه‌های ورزشی مختلفی مانند ماراتن، کشتی، پرتاب چکش و ورزش‌های تیمی مانند بسکتبال و بدمینتون بودند. تمامی داوطلبان در دوره‌ی مطالعه، در میانه‌ی فصل رقابت خود بودند.

در اولین مطالعه که در ماه ژانویه در مجله‌ی Brain, Behavior, and Immunity منتشر شد، پژوهشگران امیدوار بودند مشخص کنند که آیا ورزشکار بودن و داشتن آمادگی جسمانی بالا پاسخ ایمنی افراد جوان دربرابر واکسن آنفولانزا را تقویت یا تضعیف می‌کند. دانشمندان ۲۵ جوان سالم و غیرورزشکار را نیز به‌عنوان گروه کنترل درنظر گرفتند. از تمامی این افراد نمونه‌ی خون گرفته شد. پس از آن، همه‌ واکسن آنفولانزا را دریافت کردند و هرگونه عوارض جانبی را که احساس می‌کردند نظیر درد بازو، یادداشت می‌کردند. شرکت‌کنندگان برای انجام خون‌گیری در یک هفته، دو هفته و شش ماه پس از واکسیناسیون به آزمایشگاه مراجعه کردند. پژوهشگران نمونه‌های خون را برای آنتی‌بادی‌ها و سلول‌های ایمنی ضدآنفولانزا مورد بررسی قرار دادند.

پژوهشگران مقادیر قابل‌توجهی از سلول‌های مذکور را در خون ورزشکاران خصوصا در هفته‌ی اول پس از دریافت واکسن مشاهده کردند که این زمانی بود که در آن واکنش‌های سلولی همه‌ی افراد به اوج خود رسید. مارتینا سستر، ایمونولوژیست دانشگاه زارلاند و یکی از نویسندگان مطالعه می‌گوید: «پاسخ ایمنی افراد ورزشکار نسبت‌به افراد جوان دیگر قوی‌تر بود که احتمالا محافظت بهتری دربرابر عفونت آنفولانزا فراهم می‌کند.»

پژوهشگران گمان می‌کنند سیستم ایمنی ورزشکاران به‌خاطر تقاضای جسمی روزانه و آسیب‌های ناشی‌از ورزش قوی‌تر بوده و از تنظیم دقیق‌تری برخوردار است. بنابراین، پاسخ موثرتری دربرابر واکسن بروز می‌دهد.

اما نتایج مطالعه‌ی نخست درحالی‌که قابل‌توجه است، اثرات حاد ورزش و اینکه آیا یک جلسه ورزش شدید ممکن است واکنش بدن دربرابر واکسن را درجهت مثبت یا منفی تغییر دهد، مورد بررسی قرار نداده است. بنابراین، برای دومین مطالعه که در ماه جولای در مجله‌ی Medicine & Science in Sports & Exercise منتشر شد، دانشمندان مجددا به همان داده‌ها بازگشتند اما این بار تنها روی واکنش‌های ایمنی ورزشکاران تمرکز کردند. آن‌ها تعداد سلول‌های ایمنی و آنتی‌بادی‌ها را در ورزشکارانی که واکسن آنفولانزا را طی دو ساعت پس از آخرین جلسه ورزش خود دریافت کرده بودند با ورزشکارانی که یک روز پس از آخرین تمرین خود واکسن را دریافت کرده بودند، مقایسه کردند.

اگر تمرین ورزشی شدید، واکنش‌های ایمنی را تضعیف کند، انتظار می‌رود ورزشکاران گروه اول نسبت‌به کسانی که پس از استراحت طولانی‌تری واکسن را دریافت کردند، سلول‌های ایمنی جدید کمتری داشته باشند. اما پژوهشگران هیچ تفاوتی پیدا نکردند. واکنش ایمنی ورزشکارانی که بالافاصله پس از ورزش واکسن را دریافت کرده بودند با ورزشکارانی که یک روز پس از ورزش برای دریافت واکسن مراجعه کرده بودند، مشابه بود. یک جلسه ورزش شدید قبل از دریافت واکسن پاسخ ایمنی را نه تقویت و نه تضعیف کرد. دکتر سستر می‌گوید درمجموع، این دو مطالعه به ما می‌گویند که آمادگی جسمانی احتمالا محافظت حاصل از واکسن را در ما تقویت می‌کنند و اهمیتی ندارد که قبل از دریافت واکسن با چه شدتی یا چه زمانی ورزش کرده باشیم.

البته مطالعات فوق روی ورزشکاران ممتاز و رقابتی تمرکز داشته‌اند که بسیاری از ما چنین نیستیم. اما دکتر سستر معتقد است حتی ورزشکاران تفریحی احتمالا نسبت‌به افراد بی‌تحرک واکنش‌های بهتری دربرابر واکسن آنفولانزا سازماندهی می‌کنند. به همین ترتیب، او و همکارانش انتظار دارند آمادگی جسمانی بالا پاسخ ایمنی را دربرابر واکسن‌های دیگر ازجمله واکسنی که برای کووید ۱۹ ساخته شود، نیز بهبود بخشد. اگرچه برای تأیید این موضوع لازم است روی واکسنی که احتمالا در آینده برای کووید ۱۹ ساخته می‌شود، مطالعاتی انجام شود.