آزمایش جدیدی که نویدبخش تشخیص بیماری آلزایمر است

آزمایش خون جدید می‌تواند روشی امیدوارکننده برای تشخیص مبتلایان به بیماری آلزایمر حداقل بیست سال قبل از بروز اختلال‌های شناختی باشد.

 آزمایش خون جدیدی نویدبخش تشخیص افراد مبتلا به آلزایمر است. با این آزمایش، می‌توان خطر ژنتیکی ابتلا به آلزایمر را درست بیست سال قبل از اختلال شناختی تشخیص داد. این پژوهش در مجله‌ی JAMA منتشر و هم‌زمان در کنفرانس بین‌المللی آلزایمر ارائه شده است.

سال‌ها است تشخیص بیماری آلزایمر ازطریق پلاک‌های آمیلوئید و پروتئین‌های تاو مغز به‌ویژه پس از مرگ افراد امکان‌پذیر است؛ اما آزمایش کم‌هزینه و دردسترس خون برای وجود پلاک‌ها و توده‌های تاو تأثیر چشمگیری بر پژوهش و درمان آلزایمر گذاشته است. طبق پژوهشی جدید، اندازه‌گیری فسفو تاو 217 (p-tau217) یکی از پروتئین‌های تاو موجود در توده‌ها می‌تواند شاخص نسبتا دقیق و حساسی برای پلاک‌ها و توده‌های تاو در افراد زنده باشد. پروفسور اسکار هانسون، استاد پژوهش‌های بالینی حافظه در دانشگاه لاند سوئد و سرپرست پژوهشی سوئدی BioFINDER می‌گوید:

آزمایش خون p-tau217 برای تشخیص زودهنگام و پژوهش‌های آلزایمر امیدبخش است. با اینکه برای بهینه‌سازی ارزیابی و آزمایش خون افراد نیاز به تلاش زیادی است، آزمایش خون می‌تواند برای بهبود تشخیص و درمان افراد در مراحل اولیه‌ی بیماری مفید باشد.

پژوهشگران آزمایش خون جدید p-tau217 را روی ۱،۴۰۲ شرکت‌کننده‌ی بدون اختلال و دارای اختلال شناختی ارزیابی کردند. این آزمایش‌ها در آریزون و سوئد و کلمبیا انجام شد. پژوهشی که دانشگاه لاند سوئد هماهنگ کرده بود، ۸۱ شرکت‌کننده در مؤسسه‌ی Banner Sun Health را شامل می‌شد. این مؤسسه ارزیابی‌های بالینی و نمونه‌های خون آخرین سال‌های عمر را ارائه و سپس نوروپاتولوژی آن‌ها پس از مرگ را ارزیابی می‌کند. در پژوهش بیوفایندر، ۶۹۹ شرکت‌کننده ارزیابی‌هایی مثل پردازش تصویر مغز و مایع نخاعی (CSF) و شاخص زیستی خون را گذراندند و ۵۲۲ فرد حامل و غیرحامل جهش کروموزومی عامل بیماری آلزایمر هم در این پژوهش شرکت کردند.

• در گروه آریزونا (مؤسسه‌ی پژوهش سلامت Banner Sun)، ارزیابی روی شرکت‌کنندگانی انجام شد که تشخیص نوروپاتولوژی برای گروهی از آن‌ها به‌معنی احتمال فراوان یا متوسط آلزایمر و برای گروهی دیگر هم این احتمال صفر بود. تشخیص براساس پلاک‌ها و توده‌های لوب گیجگاهی با دقت ۸۹ درصدی و تشخیص احتمال ابتلا به آلزایمر با دقت ۹۸ درصدی همراه بود. در افرادی که پلاک‌های آمیلوئید داشتند، میزان p-tau217 بیشتر هم رابطه‌ی مستقیمی با تعداد بیشتر توده‌ها داشت.
•  در پژوهش سوئدی بیوفایندر، ارزیابی بین اشخاص مبتلا به آلزایمر و دیگر بیماری‌های زوال عقلی با دقت ۹۶ درصد انجام شد. این ارزیابی مشابه اسکن‌های PET تاو و شاخص‌های زیستی CSF است و عملکرد بهتری از دیگر آزمایش‌های خون و ارزیابی‌های MRI دارد. در این ارزیابی، اسکن PET تاو غیرعادی با دقت ۹۳ درصد تشخیص داده شد.
• در گروه کلمبیا، ارزیابی برای تشخیص حامل‌های جهش بیست سال قبل از سن تخمینی شروع اختلال شناختی انجام شد.

در هرکدام از تحلیل‌های ذکرشده، p-tau217، مؤلفه‌ی اصلی توده‌های تاو مرتبط با بیماری آلزایمر، عملکرد بهتری از p-tau181، مؤلفه‌ی دیگری از توده‌های تاو اخیرا امیدوارکننده ظاهرشده در تشخیص آلزایمر امیدوارکننده و بسیاری از آزمایش‌های دیگر خون داشتند. از دیگر رهبران این پژوهش می‌توان به جفری دیج، از شرکت Eli Lilily و سباستین پالمکویست و شرونرا جاندلز، از دانشگاه لاند و اریک ریمن، از مؤسسه‌ی آلزایمر بانر و یکی از سازمان‌دهندگان داده‌های تحلیل آریزونا و کلمبیا اشاره کرد.

در دو سال گذشته، پژوهشگران به پیشرفت درخور‌توجهی درزمینه‌ی توسعه‌ی آزمایش‌های خون آمیلوئید دست یافته و اطلاعات ارزشمندی را درباره‌ی ویژگی‌های اصلی آلزایمر ارائه کرده‌اند. با اینکه قبل از آماده‌سازی آزمایش در کلینیک به کار زیادی نیاز است، آزمایش خون p-tau217 می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی پلاک‌ها و توده‌های تاو مرتبط با بیماری آلزایمر فراهم کند. همچنین، این آزمایش قابلیت پیشرفت در پژوهش‌ها و درمان آلزایمر به شیوه‌های دیگر را دارد. دکتر اریک ریمن، مدیر اجرایی مؤسسه‌ی آلزایمر بنر و یکی از مؤلفان ارشد پژوهش، معتقد است:

آزمایش‌های خونی مثل p-tau217 قابلیت تحول در پژوهش و درمان و آزمایش‌های پیشگیری آلزایمر را دارند. با اینکه کار زیادی در پیش داریم، پیش‌بینی می‌کنم تأثیر آزمایش‌ها در پژوهش و زمینه‌های بالینی در دو سال آینده آشکار خواهد شد.

آلزایمر بیماری ضعیف‌کننده و درمان‌ناپذیری است که تقریبا ۵/۸ میلیون آمریکایی ۶۵ سال و مسن‌تر را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بدون کشف درمان‌های موفق پیشگیری، تعداد مبتلایان آلزایمر در ایالات متحده تا سال ۲۰۵۰ به ۱۴ میلیون نفر خواهد رسید.