بیتا هاشمیان
شاعر و نویسنده... اهل ایران... زندگی هندسه ساده ی تکرار نفست هاست.توسط ۲ نفر دنبال می شود
طبیعتاً وقتی شرایط اقتصادی تشدید شود، تورم بالا می‌رود و به‌تبع‌آن میزان اشتغال پایین می‌رود، مردم برای تامین نیازهای روزمره‌شان با مشکل مواجه می‌شوند.
برترین‌ها: ماهی چهار قسط می‌دهد؛ دو میلیون برای خرید آنلاین از سرویس اعتباری یکی از پلتفرمهای خریدوفروش، دو میلیون و 700 هزار تومان برای قسط بانک آنلاین، پنج میلیون تومان برای یکی از صندوق‌های دورهمی خانوادگی و دو میلیون تومان برای صندوق وام محل کار. آخر ماه از دو جایی که کار می‌کند، حدود 6-5 میلیون تومان برایش می‌ماند برای گذران زندگی.زندگی‌ها نسیه‌ای شده؛ برنج، شوینده، ماکارونی، روغن، وسایل الکترونیکی، لباس، کفش، کیف، طلا، لوازم بهداشتی و آرایشی و... حالا روزنامه «هم‌میهن» در گزارشی از خریدهای اقساطی بر زندگی طبقه متوسط سایه انداخته نوشته. با ما همراه باشید.
شهریورماه امسال گزارشی منتشر شد که نشان داد، تمایل ایرانیها به عضویت در پلتفرمهای خرید اعتباری و قسطی در ایران روزبه‌روز بیشتر شده و تعداد وام‌ها و مبلغ سفارش‌های خرید اقساطی در دو پلتفرم با سهم بازار بیشتر، بیش از 500درصد و هزار درصد رشد داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، مردم اعتبارهای دریافتی را اغلب برای خرید گوشی، لپ‌‌تاب، لوازم آرایشی و بهداشتی و پوشاک خرج می‌کنند.
آمارها حکایت از افزایش قابل‌توجه تمایل به خرید قسطی و پرداخت وام اعتباری دارد. گزارش یکی از این پلتفرمهای اعتباری معروف نشان می‌دهد که در سال 1402، میزان خرید قسطی و اعتباری از این پلتفرم، 472 درصد و میزان وام‌هایی که برای خرید اقساطی پرداخت شده، 566 درصد بالا رفته. سال گذشته 182 هزار و 429 کاربر از این پلتفرم به‌صورت قسطی خرید کردهاند.
یکی دیگر از این پلتفرمهای اعتباری که در جایگاه بعدی قرار می‌گیرد، با بیش از سه میلیون و 500 کاربر فعال در سال گذشته، با رشد بیش از هزار و 100 درصدی مبلغ سفارش از طریق سرویس اعتبار اقساطی خود خبر داده است. در مقابل بررسی کالاهای پر تقاضا برای خرید اعتباری یا قسطی نشان می‌دهد که رصد کاربران برای دریافت این خدمات، نشان‌دهنده کاهش قابل توجه قدرت خرید مردم ناشی از اقتصاد تورمی است که مسئله نگران‌کننده‌ای به‌شمار می‌رود.
این گزارش‌‌ها کمترین و بیشترین خرید از طریق اعتبار اقساطی و اولویت‌‌بندی کاربران در خرید اعتباری کالاها را نیز اعلام کردهاند. براساس گزارش یکی از این پلتفرم‌ها، سال گذشته کالاهایی مانند خودکار پنتر، پنیر فتا، اسپاگتی زر ماکارون، سیب‌‌زمینی و روغن سرخ‌‌کردنی به‌‌ترتیب پرطرفدارترین کالاهای خرید اعتباری بوده‌‌اند. پلتفرم دیگر هم در سال 402، ارزن‌ترین خریدش مربوط به خرید اسباب‌بازی گربه به ارزش 50 هزار تومان بوده است.
تبلیغ فروش اقساطی به بازار خدمات هم رسیده، خدمات زیبایی و دندانپزشکی هم در همین گروه قرار گرفته است؛ اعتبار 30 میلیون تومان با بازپرداخت 12 ماه، همراه با سفته الکترونیکی، محتوای تبلیغ یکی از همین تسهیلات پرداختی است. اعتبارهای پنج میلیون تومانی برای خرید مواد غذایی، پرداخت در چهار قسط بدون نیاز به ضامن و وثیقه. بررسی فروش اعتباری پلتفرمهای خریدوفروش آنلاین نشان می‌دهد، بیش از همه مردم برای خرید لوازم اولیه زندگی و مواد غذایی، قسطی اقدام می‌کنند.
مریم، هفت سالی است که به تنهایی در تهران زندگی می‌کند و نزدیک سه‌سال است که بیشتر خریدهایش را قسطی انجام می‌دهد. او مشتری همیشگی فروشگاه‌های آنلاین و سرویس‌های اعتباری است؛ شرایطی که خیلی برایش مطلوب نیست، هرچند منجر به خرید مایحتاجش می‌شود: «همین امروز فکر می‌کردم که درآمدم نسبت به چهار سال پیش، بیشتر شده اما اضطرابم بالاتر رفته، چون بخش زیادی از درآمدم را برای اجاره‌خانه و پرداخت قسط هزینه می‌کنم؛ قسط رهن امسال خانه. نصف درآمدم برای این خرج‌ها می‌رود و هر چه می‌ماند برای خریدهای ضروری زندگی‌ام صرف می‌شود.
همه اینها در شرایطی است که سال جدید باید باز هم برای رهن خانه پول قرض کنم و درنهایت نه خانه‌دار می‌شوم، نه وضع اقتصادی‌ام بهتر می‌شود. رهن خانه‌ام 25 درصد افزایش داشته و اجاره‌ام از یک میلیون و 500 هزار تومان، به چهار میلیون تومان رسیده. میزان حقوقم اما رشد خاصی نداشته است.» مریم دوشغله است، یک‌جا معلم است و جای دیگر، کارمند یک مجموعه فرهنگی: «پس‌انداز را که فراموش کرده‌ام و نمی‌دانم که حقوق ماهانه‌ام کفاف یک‌ماه را می‌دهد یا نه. به همین دلیل است که سعی می‌کنم بخشی از خریدها را اقساطی انجام دهم تا به‌یکباره فشار اقتصادی به من وارد نشود.»
او می‌گوید که برای مدیریت مصرف، هزینه‌ها جانبی را کاملاً حذف کرده، مثل سفر و خریدهای سنگین، با این حال هنوز نتوانسته بخشی از وسایل خانه‌اش را بخرد: «اکثر خریدهایم را قسطی انجام می‌دهد، همین الان ماشین لباسشویی‌ام خراب است و جاروبرقی ندارم، اما نمی‌توانم قسطی بخرم، سرویس‌های اعتباری کوتاه‌مدت هستند، مثلاً چهار قسط، بنابراین باید مثلاً ماهی پنج، شش میلیون تومان پول قسط بدهم که برایم سنگین است.»
به گفته این کارمند، خرید قسطی هم خوب است، هم بد؛ بد از این جهت که آدم را محدود می‌کند روی خرید کالاهای مشخصی که بتواند از پس قسط‌هایش برآید: «دو، سه سالی است که به وضوح خرید اقساطی من 10 برابر شده، به هر حال این نوع خریدها حاشیه امنی ایجاد می‌کند، اما از نظر روانی آسیب‌زاست. چون تمام زندگی من قسطی شده، آن‌هم برای خرید کالاهای عادی و اولیه. من هیچ‌وقت لباس قسطی نمی‌خریدم، اما حالا می‌خرم.
اطرافیان می‌گویند کسانی که مهاجرت می‌کنند باید از صفر شروع کنند، اما همین حالا هم ما هر روز از نقطه صفر شروع می‌کنیم و در همین نقطه هم می‌مانیم. درجا می‌زنیم و هیچ‌وقت نمی‌توانیم پس‌انداز کنیم. حتی نمی‌توانیم به یک دندانپزشکی مراجعه کنیم، با اینکه خیلی از دندانپزشکی‌ها شرایط پرداخت قسطی هم دارند.»
او از این وضعیت خسته شده است: «قبلاً خانواده‌ها برای سرمایه‌گذاری یا خرید خانه وام می‌گرفتند، آنها زیربار خریدهای قسطی به‌شکلی که ما انجام می‌دهیم نمی‌روند. معتقدند که اگر پول خرید وسیله‌ای را داشته باشیم، آن را می‌خریم و پولش را نداشته باشیم، نمی‌خریم. جوانان بیشتر به سمت خرید اعتباری می‌روند و انگار در منجلابی گرفتار شده‌اند.»
علی، کادوی تولد همسرش را قسطی خریده و می‌گوید برایش سخت بود که پنج میلیون تومان را در یک بار پرداخت کند: «دلیل خریدهای قسطی، اطمینان نداشتن از آینده است. زندگی آنقدر نوسان دارد که جرأت نمی‌کنیم خرج‌های بالا داشته باشیم.» علی مترجم است و از وضعیت فروش کتاب خبر دارد: «حتی کتاب‌ها هم قسطی شده‌اند، قیمت کتاب بالا رفته و مردم نمی‌خرند، به همین دلیل کتابفروشی‌ها امکان خرید قسطی را فراهم کردهاند. به هر حال وقتی یک پولی را در چند قسط پرداخت می‌کنی، فشار کمتری احساس می‌کنی.»
او می‌گوید، در اطرافش کسانی را می‌شناسد که تمام خریدهای آشپزخانه و سوپرمارکتی را از سرویس‌های اعتباری انجام می‌دهند و بعد در چهار قسط پرداختش می‌کنند؛ مثلاً 10 میلیون تومان خرید می‌کنند و به‌تدریج پس می‌دهند: «کسی را سراغ ندارم که از این سرویس‌های اعتباری و خریدهای قسطی استفاده نکند. اطرافیانم همه به این شکل خرید می‌کنند.»
علی می‌گوید که خریدهای قسطی در دهه 60 رواج زیادی داشت، کشور در وضعیت جنگ و نبود نقدینگی بود و مردم خیلی از خریدهایشان را قسطی انجام می‌دادند، در دهه‌های 70 و 80 اما فروش قسطی خیلی کم شد، جمعیت زیاد شده بود و مردم به هم اعتماد نداشتند و حالا با سرویس‌های دیجیتالی که تمام مشخصات افراد را دارند، دوباره خریدهای قسطی به زندگی افراد بازگشته است: «در دوره جنگ به‌دلیل فقر و کوچک شدن سفره، مردم قسطی خرید می‌کردند و حالا دوباره در وضعیت مشابه قرار گرفته‌اند.
الان هم سفره‌ها کوچک شده، فقر شدت گرفته و مردم توانایی خرید برخی از کالاهایشان را به‌صورت نقد ندارند.» او می‌گوید که این وضعیت همیشه افراد را عقب و بدهکار نگه می‌دارد: «قبلاً افراد برای کالاهای اساسی و بزرگ بدهکار می‌شدند ولی حالا برای خرید سوپرمارکتی یا وسایل کوچک الکترونیکی. خریدهای قسطی به‌هرحال زندگی را آسان‌تر کرده، اما پرداخت اقساط از نظر روانی آسیب‌زاست. ما به‌طور مداوم به فکر پرداخت قسط‌ها هستیم و دخل‌وخرج‌مان به هم نمی‌خورد.»
شروین اما نظر دیگری دارد. او می‌گوید که خریدهای قسطی خیلی بد نیست و درنهایت به خریدار و فروشنده کمک می‌کند و باعث رونق اقتصادی می‌شود؛ افراد با پول کم، می‌توانند خرید بیشتری داشته باشند: «در این شرایط خریدار و فروشنده سود می‌کنند. در همه جای دنیا هم این مسئله مرسوم است، آنها با کارت‌های اعتباری، خرید می‌کنند و خرد خرد آن را برمی‌گردانند.
البته این کار در ایران چندان رایج نیست؛ چراکه ثبات اقتصادی وجود ندارد و ارزش پول به‌طور مرتب کم می‌شود؛ بنابراین برای فروشنده سخت است که بخواهد اقساط بلند‌مدت بدهد. همین مسئله سبب می‌شود تا سرویس‌های اعتباری آنلاین ایجاد شود و افراد از آن طریق خرید کرده و در کوتاه‌مدت قسط آن را پرداخت کنند.» او می‌گوید که بارها از سرویس‌های اعتباری، خرید قسطی کرده با این حال انتقاداتی هم به این سیستم دارد: «مشکلی که در بازار فروش قسطی وجود دارد این است که فروشنده دسته‌چک کارمندی می‌خواهد، یا اینکه در فروشگاه‌های آنلاین، معمولاً کالاهای نامرغوب برای فروش گذاشته می‌شود تا فروشنده ضرر نکند، در این شرایط خرید قسطی با محدودیت مواجه می‌شود. ساعت‌ها باید بگردم تا کالای مورد نیازم را پیدا کنم.»
خریدهای قسطی فعلی، خوردن از آینده است و فرد را در یک بدهکاری همیشگی قرار می‌دهد؛ این مسئله با زمانی‌که فرد اقدام به خرید خانه می‌کند متفاوت است، در آن شرایط، افراد پس‌انداز معکوس می‌کنند، یعنی اول پول را می‌گیرند و بعد پرداخت می‌کنند. اما وضعیت فعلی، متفاوت است و اثرات اجتماعی در بخش کلان همچنین روابط بین‌فردی دیده می‌شود، در کل هم برنامه‌ریزی‌های زندگی را به‌هم می‌ریزد.
وقتی خریدها قسطی می‌شود افراد دیگر نمی‌توانند پس‌اندازی داشته باشند، البته این مسئله تا زمانی قابل قبول است که منجر به فقیرتر شدن افراد نشود و مازاد بر مصرف در سبد درآمد، پولی وجود داشته باشد، یعنی پس‌اندازی وجود دارد و از این پس‌انداز می‌توان خرید قسطی انجام داد. مصرف اصلی افراد شامل خوراک، سرپناه، پوشاک و... است، افراد براساس درآمدشان در این زمینه هزینه می‌کنند و از آنجا به‌بعد، درباره سایر هزینه‌ها تصمیم‌گیری می‌کنند. وقتی میزان هزینه‌ها کفاف نیازها را ندهد، فرد از مصارف دیگر مانند مصارف فرهنگی، تفریحی و رفاهی فاکتور می‌گیرد یا برای تامین آن اقدام به خریدهای قسطی می‌کند بنابراین به‌طور مداوم فقیرتر می‌شود.
فقیرتر شدن زمانی اتفاق می‌افتد که یک ناترازی در درآمد و هزینه‌های خانوار دیده شود. اگر در کشورهای مختلف خریدهای اعتباری وجود دارد، برای مازاد بر میزان نیاز کف و حداقلی‌هاست که برای این بخش می‌توان برنامه‌ریزی کرد اما اینکه کسی مصارف اولیه‌اش را به‌صورت قسطی بخرد، به‌معنی فقیرتر شدن است. براساس اعلام توحیدلو، این نوع از زندگی به‌صورت سیستماتیک فقر آینده را از فقر امروز بیشتر می‌کند و به‌راحتی هم نمی‌توان از این چرخه خارج شد.
علیرضا
۸ ماه پیش
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها