چه شرایطی باعث باطل شدن عقد می شود؟

راههای باطل شدن عقد

شرایطی که باعث فسخ و باطل شدن عقد میشود

در صورتی که بعد از عقد یکی از زوجین متوجه مشکل یا دروغی شود که میتواند خسارت جبران ناپذیری به زندگی اش وارد کند یا فریب خورده باشد می تواند در خواست باطل شدن عقد را به دادگاه ارائه کند. اگر میخواهید از شرایط باطل شدن عقد مطلع شوید با ما همراه شوید. 

ازدواج رابطه ای حقوقی و اخلاقی است که به وسیله عقد بین زن و مرد ایجاد می شود و به آن ها اجازه  می دهد که با هم زندگی کنند و رابطه جنسی داشته باشند.

به طورکلی ما دو نوع عقد نکاح داریم :

عقد دائم : عقد نکاح دائم رابطه ای حقوقی است که با عقد بین زن و مرد برای همیشه ایجاد می شود و به آن ها حق میدهد که با هم رابطه جنسی داشته باشند و برای همیشه در کنار هم زندگی کنند. 

عقد موقت : عقد نکاح موقت بر خلاق نکاح دائم برای مدت معینی انجام می شود و زن و مرد میتوانند تا مدت مشخص شده با هم رابطه جنسی داشته باشند به همین دلیل به نام موقت شناخته می شود. 

باطل شدن عقد چیست؟

باطل شدن عقد یا فسخ نکاح به معنی منحل شدن عقد ازدواج بین زن و مرد به دلیل وجود مواردی است که باعث بروز مشکلاتی روحی یا جسمی در زوجین می شود و ادامه ازدواج برایش امکان پذیر نیست. باطل شدن عقد از نظر قانونی به این معنی است که انگار اصلا ازدواجی صورت نگرفته است و ثبت ازدواج از شناسنامه حذف می شود. 

برخی شرایط باطل شدن عقد بین زن و مرد یکسان است و برخی دیگر مخصوص به زنان یا مردان است. 

باطل شدن عقد به دلیل جنون 

جنون یکی از عیوب مشترک بین زن و مرد است که میتواند باعث باطل شدن عقد شود. در صورتی که مرد دچار جنون یا دیوانگی باشد ، چه جنون دائمی یا جنون ادواری ، زن میتواند عقد خود را با مراجعه به دادگاه باطل نماید. 

در صورتی که مرد قبل از ازدواج دچار جنون باشد و زن از آن اطلاعی نداشته باشد بازهم حق فسخ نکاح پیدا میکند. 

در صورتی که مرد بعد از عقد دچار جنون شود ، چه قبل از نزدیکی باشد و چه بعد از نزدیکی ، بازهم برای زن حق فسخ نکاح ایجاد می شود. 

ولی جنون زن در صورتی باعث ایجاد حق فسخ طلاق برای مرد می شود که قبل از عقد وجود داشته باشد و مرد از آن اطلاعی نداشته باشد در غیر اینصورت اگر زن بعد از عقد به جنون مبتلا شود ، حق فسخ نکاح برای مرد ایجاد نخواهد شد. 

نکته مهم اینجاست که اگر جنون به وسیله درمان دارویی یا جراحی از بین برود ، حق فسخ نکاح برای هیچ کدام از زوجین وجود نخواهد داشت. 

باطل شدن عقد دائم

شرایط باطل شدن عقد دائم به دلیل عیوب مرد

برخی عیوب مرد که در قانون بیان شدهاست باعث ایجاد حق فسخ نکاح و درخواست باطل شدن عقد برای زن می شود. از جمله :

اخصاء : اخته بودن مرد یعنی کشیدن بیضه های او در صورتی که بعد از عقد رخ داده باشد یا زن از آن بی اطلاع باشد و مانع از انجام وظایف زناشویی شود برای زن حق فسخ نکاح ایجاد می کند. 

عِنَن : ناتوانی مرد در انجام وظایف زناشویی . اگر عنن در دوران عقد وجود داشته باشد و زن از آن اطلاع نداشته باشد برایش حق فسخ ایجاد می شود. البته این مورد ریزه کاری های جزئی را هم شامل می شود ، در صورتی از نظر دادگاه یک مرد ، عنن محسوب می شود که حتی یک بار هم رابطه دخولی با همسر نداشته باشد ولی اگر مرد توانایی نعوظ و برقراری رابطه دخولی داشته باشد ولی امکان بارور کردن زن را نداشته باشد به معنی عنن نیست و به زن حق باطل کردن عقد را نمیدهد.

اگر عنن بعد از عقد ایجاد شود باز هم حق فسخ نکاح برای زن وجد دارد. در صورتی که زن بعد از اطلاع از عنن شوهر رضایت به ادامه زندگی  نداشته باشد باید بلافاصله به دادگاه مراجعه کرده و درخواست فسخ نکاح بنماید ولی در صورتی که بعد از اطلاع این مشکل را بپذیرد و بعد از مدتی پشیمان شود دیگر حق فسخ نکاح نخواهد داشت. 

برای صدور رای باطل شدن عقد به دلیل عنن مرد ، دادگاه ، زوج را به کمیسیون پزشکی قانونی ارجاع می دهد تا مورد معاینه قرار بگیرد و توانمندی یا ناتوانی جنسی او مشخص شود. 

مقطوع بودن یا کوچک بودن آلت تناسلی : اگر آلت تناسلی مرد به قدری کوچک باشد که توانایی دخول نداشته باشد برای زن حق فسخ نکاح ایجاد می شود. 

در صورتی که بعد از قطع آلت تناسلی به اندازه سر آلت تناسلی باقی مانده باشد به طوری که مرد بتواند دخول را انجام دهد و وظایف زناشویی اش را ایفا کند ، زن حق فسخ نکاح نخواهد داشت. 

نکته مهم : در صورتی که مرد بعد از عقد به یکی از بیماری های جنسی مبتلا شود، زن میتواند از رابطه جنسی با او امتناع کند و این امتناع مانع از حق نفقه زن نخواهد شد.

تدلیس مرد : تدلیس و فریبکاری مردان در ازدواج بسیار رایج است . در صورتی که مردی با اعلام داشتن تحصیلات عالیه ، شغلی خاص ، دارایی های خاص ، امکانات و سرمایه خاص در داخل و خارج از کشود ، نداشتن زن دیگر و غیره ، زن را فریب داده باشد تا برای ازدواج پاسخ مثبت بگیرد و در صورت عدم وجود آن شرایط ، ازواج صورت نمی گرفت ، زن علاوه بر حق فسخ نکاح میتواند خسارات مادی و معنوی خود را از او مطالعه کند.

عدم سلامتی : در صورتی که مرد درباره سلامت خود دروغ گفته باشد و زن بعد از عقد از این عسب مطلع شود می تواند به محض اطلاع به دادگاه مراجعه نموده و درخواست فسخ نکاح نماید. 

شرایط باطل شدن عقد به دلیل عیوب همسر

شرایط باطل شدن عقد دائم به دلیل عیوب زن

عیوبی که در ادامه ذکر می شود در صورتی برای مرد حق فسخ ایجاد می کند که مرد از آن ها آگاهی نداشته باشد و زمان عقد وجود داشته باشد ولی در صورتی که بعد از عقد این عیوب ایجاد شده باشد حتی در صورتی که نزدیکی نداشته باشند ، حق فسخ نکاح برای مرد ایجاد نمی کند. 

قَرن : استخوان زائدی که در جلوی آلت تناسلی برخی از زنان وجود دارد و مانع از دخول می شود که البته این مشکل امروزه با جراحی و تراشیدن استخوان قابل حل است و بنابراین دیگر حق فسخ نکاح ایجاد نمی کند.

جذام یا خوره : بیماری پوستی که باعث خشک شدن و ریختن پوست و گوشت می شود .

بُرص : بیماری پوستی که باعث ایجاد خارش و از بین رفتن رنگدانه پوستی و ایجاد لک های سفید روی پوست می شود. 

اِفضاء : یکی شدن مجرای ادرار و مدفوع یا یکی شد مجرای ادرار و واژن که به اثر پارگی بوجود می آید. این پارگی با وجودی که با جراحی قابل درمان است ولی حق فسخ را ساقط  نمی کند. 

زمین گیر شدن و نابینایی دو چشم : این دو عیب هم مختص به زوجه است و برای مرد حق فسخ ایجاد می کند. 

تدلیس زن : اگر زنی برای ازدواج ، مرد را فریب داده باشد مثلا خودش را باکره معرفی کرده باشد ولی بعد از عقد مشخص شود که دوشیزه نیست ، حق فسخ نکاح به مرد داده می شود و میتواند خسارات مادی و معنوی از زن دریافت کند. 

عدم سلامتی زن : در صورتی که زن قبل از عقد نکاح بیماری ای داشته باشد و از مرد پنهان نماید ، مرد بعد از ازدواج می تواند درخواست فسخ نکاح بنماید. 

چه مواردی جزو شرایط باطل شدن عقد نیست

در صورتی که زوجین قبل از ازدواج به عیوبی از جمله قرن، جذام ، خوره ، افضا ، زمین گیری و نابینایی از هر دو چشم اطلاع دشته باشند و اقدام به ازدواج کنند ، حق فسخ برای آن ها ایجاد نمی شود. 

برخی از بیماری ها و عیوب جزو دلایل قانونی فسخ نکاح محسوب نمی شوند. از جمله :

- هیستری

- بیماری کلیوی و نیاز به دیالیز

- نابینایی زوج

- کر و لا بودن

- لکنت زبان

- تعفن دهان

- تشنج

- نقص در لگن و هر دو پا

- فقدان رحم در زن

- پیسی

- جنون بعد از عقد در زن

- موهای زائد صورت زن

- نبود بکارت در زوجه در صورتی که شرط ازدواج نباشد.

- سوختگی

- عادی نبودن حالت چشمان

شرایط باطل شدن عقد ازدواج

آیا با باطل شدن عقد میتوان مهریه گرفت؟

در صورتی که عقد دائم یا عقد موقت باطل شود و نزدیکی در آن نبوده باشد ، زن حق مهریه ندارد و حتی در صورت گرفتن مهریه قابل استرداد است. 

در صورتی که علت باطل شدن عقد ، عنن یا ناتوانی جنسی باشد حتی اگر نزدیکی انجام نشده باشد ، زن میتواند نصف مهریه را بگیرد. 

در صورتی که باطل شدن عقد بعد از نزدیکی باشد ، زن میتواند مهریه اش را دریافت کند.

شرایط باطل شدن عقد موقت

عقد موقت فقط در صورتی باطل ایت که مهریه زن یا مدت زمان عقد موقت  هنگام خواندن صیغه عقد ، گفته نشود. سایر مواردی که باعث باطل شدن عقد موقت می شود عبارت است از :

اتمام مدت عقد موقت : بعد از اتمام زمان عنوان شده هنگام خواندن صیغه عقد، بدون نیاز به هیچ کار اضافه ای عقد موقت باطل شده و تمام می شود.

بذل مدت عقد موقت : مرد میتواند مدت زمان باقی مانده از عقد موقت  که هنگام خاندن صیغه بیان شده است را به زن ببخشد. 

گردآوری : بخش زناشویی