زندگی نامه نشاط اصفهانی شاعر و نویسنده برجسته ایرانی

نشاط اصفهانی شاعر ایرانی

آشنایی با نشاط اصفهانی شاعر، سیاستمدار و خوش نویس ایرانی

سیّد عبدالوهاب نشاط اصفهانی ملقب به معتمدالدوله، از شاعران، سیاستمداران و خوش نویسان برجسته و مشهور سده ی سیزدهم هجری قمری بود که در نوشتن خطوط شکسته، نستعلیق و تعلیق تبحری خاص داشت.  

سیّد عبدالوهاب نشاط اصفهانی در طول زندگی خود افتخارات بزرگی کسب کرد و توانست لقب امین الدوله را دریافت کند. علاوه بر این، نشاط اصفهانی به عنوان اولین وزیر امور خارجه ی ایران نیز شناخته می شود.

عکس سید عبدالوهاب نشاط اصفهانی

زندگینامه سید عبدالوهاب نشاط اصفهانی

عبدالوهاب یا همان معتمدالدوله، که متخلص به نشاط و از خاندان سادات بود در سال 1175 در اصفهان متولد شد. پدر وی از بزرگان این شهر به شمار می رفت و حاکمیت اصفهان را بر عهده داشت.

طبیعتا با داشتن چنین پستی، توانست مال و ثروت زیادی برای فرزندان خود باقی بگذارد. نشاط یکی از نابغه های زمان خود به شمار می رفت به گونه ای که علاوه بر زبان مادری به زبان های دیگری همچون عربی و ترکی هم مسلط بود. همچنین در خوشنویسی نیز، از نام آوران دوره ی خود و در شکسته نویسی نیز توانا و قدرتمند بود.

از دیگر استعدادهای او می توان به آشنایی او با شعر و ادب فارسی و همچنین برخی دیگر از دانش های زمان خود مثل منطق، ریاضی، دینی و منطق الهی اشاره نمود. نشاط اصفهانی موفق شد به سمت وزارت در دوره ی فتحعلی شاه برسد؛ گنجینه ی معتمد، از مهم ترین آثار او است که به یادگار مانده است. می گویند که نسب نشاط به حکیم مخصوص شاه عباس یعنی حکیم سلمان برمی گردد. 

علاوه بر این، او دوستی نزدیکی با عبدالمجید درویش داشت و عبدالمجید در خانه ی او زندگی می کرد. نشاط از شاگردان عبدالمجید درویش به شمار می رفت. مهم ترین توانایی های وی، شاعری و نویسندگی بود و اکثر مشهوریت خود را مدیون این هنرها می باشد. او آثار هنری زیادی از خود بر جای گذاشت، دیوان اشعار نشاط یکی از معروف ترین آن ها است که تا به امروز، چندین بار به چاپ رسید.

سبک شعری و مکتب بازگشت ادبی

پس از اینکه شعر و ادب فارسی در انتهای دوره ی سبک هندی با انحطاط رو به رو شد و یافتن اشعار آن دوره بسیار مشکل بود. گروهی از دوستداران شعر و ادب فارسی به این فکر افتادند که شکوه و عظمت از یاد رفته ی این اشعار را احیا کنند. تنها راه چاره برای بازیابی این اشعار، جستجو کردن در اشعار گذشتگان و شعر گفتن به سبک و شیوه ی آن ها بود. 

به همین دلیل این افراد، انجمن های ادبی تشکیل دادند تا این راه را برای شاعران بعد از خود، هموار کنند همچنین این راهکار به ساده شدن زبان کمک زیادی کرد. یکی از مهم ترین افرادی که به تشکیل این انجمن های ادبی کمک کرد و سهم عمده ای در بازگشت این سبک ادبی داشت نشاط اصفهانی، شاعر و نویسنده ی دوره ی قاجار بود. 

در آن دوره، اصفهان، مهم ترین مرکز جنبش شعر ادب فارسی معرفی شده بود و خانه ی نشاط مهم ترین مرکز تجمع نویسندگان و شاعران همان دوره بود. در واقع او موفق شد انجمن ادبی نشاط را در اصفهان تاسیس کند. تمام شاعران و نویسندگان برجسته، هفته ای یکبار در آنجا دور هم جمع می شدند و به سخنوری می پرداختند. 

از آنجایی که نشاط، آگاهی زیادی نسبت به روش های مختلف علمی داشت و همچنین، به زبان و اصول و فنون تسلط کافی داشت موفق شد اثرات شاعران هم دوره ی خود را پرمایه تر و آن ها را برای تغییر و تحولات ادبی بعدی آماده کند. به همین دلیل او یکی از مهم ترین هواخواهان و طرفداران مکتب بازگشت ادبی به شمار می رفت. در این موسسه، نشاط و یارانش، تلاش می کردند به سبک شاعران گذشته شعر بگویند. به جرات می توان گفت این افراد بودند که سنت قدیم ادبیات فارسی را احیا نمودند.

سبک شاعری نشاط اصفهانی

نشاط اصفهانی در زمان غزل گفتن، علاقه ی خاصی به شاعران سبک عراقی داشت و عموما به این سبک، غزل می سرایید. به گونه ای که اگر سخنان و اشعار او را از جنبه های مختلف مثلا از نظر روانی، دلنشینی هنری، اخلاقی عرفانی آرایه های ادبی و درون مایه های اجتماعی بررسی کنید متوجه گرایش او به این سبک می شوید. 

از دیگر ویژگی های سبک شاعری او، استفاده از دستور زبان کهن است و با خواندن کلمات و اصلاحات اشعار او می توانید دریابید که او از سبک خراسانی الهام گرفته است. همچنین در برخی از اشعار او، نشانه هایی از سبک هندی وجود دارد. به طور کلی، نشاط در سخنان و اشعارش از سبک های گوناگون استفاده کرده است.

مهاجرت نشاط اصفهانی به تهران

نشاط تصمیم گرفت در سن 48 سالگی یعنی در سال 1218 به تهران مهاجرت کند. این مهاجرت او سبب شد که به دربار فتحعلی شاه قاجار راه یابد. نشاط در این عرصه هم موفقیت هایی زیادی به دست آورد به گونه ای که سریعا توانست سمت دبیری و منشی گری این دربار را اخذ کند و بعد از آن، لقب معتمد الدوله را از آن خود کند.

موفقیت های او در دربار فتحعلی شاه فقط به همین موارد ختم نشد او چندی بعد، سرپرستی دیوان رسائل را بر عهده گرفت. نشاط بعد از این که این سمت را دریافت کرد همیشه با شاه در همه جا حضور داشت.

همراهی همیشگی او با شاه سبب شد که در سال 1236 هجری قمری به دستور فتحعلی شاه قاجار به عنوان اولین وزیر امور خارجه ی ایران، معرفی شود. نشاط اصفهانی از مهم ترین شخصیت های دربار فتحعلی شاه به شمار می رفت به گونه ای که اگر احکام سلطنتی، فرمان های رسمی، نامه های خصوصی فتحعلی شاه قاجار، عقدنامه های درباریان، وصیت نامه های خاندان سلطنتی و ... همان دوره را مشاهده کنید می بینید که تمام این اسناد و مدارک با خط و امضای او بود. 

نشاط به مدت 4 سال یعنی تا سال 1240 هجری قمری توانست سمت وزیر امور خارجه ی ایران را داشته باشد. بعد از او، میرزا ابوالحسن خان شیرازی به دستور فتحعلی شاه قاجار به سمت وزیر امور خارجه ی ایران منصوب شد. از دیگر افتخارات سیاسی نشاط می توان به دیدار او با ناپلئون اشاره کرد. او در زمان وزارت خود موفق شد به همراه یک هیئت و به نمایندگی از شاه ایران، به پاریس و به دیدار ناپلئون رفت. 

تصویر نشاط اصفهانی

حضور نشاط در دربار فتحعلی شاه

ابراهیم صفایی، یکی از نویسندگان معاصر در مورد حضور نشاط در دربار فتحعلی شاه اینگونه بیان گرد که: نشاط به خاطر ثروت و املاک اصفهانش از درآمد بالایی برخوردار بود. به همین دلیل همیشه از خیران دوره ی خود بشمار می رفت. او در زمان زندگی اش در تهران به خاطر بذل و بخشش های بی اندازه اش، سی هزار تومان، مقروض شد و به خاطر این قرض هایش، از سوی طلبکاران تحت فشار بود.

فتحعلی شاه از چهره و احوال ظاهرش گرفتاری نشاط را فهمید. پس دستور داد از خزانه ی مخصوص، مبلغ 30 هزار تومان به خانه ی نشاط بفرستند. نشاط نیز به خاطر تشکر از شاه، شعر زیر را در وصف فتحعلی شاه قاجار سرود:

زر مگر از روى دشمن رنگ بگرفته است وام کاین زمان در پیشگاه شاه خوار است اینچنین

درگذشت نشاط اصفهانی

در نهایت میرزا عبدالوهاب معتمدالدوله نشاط در سال 1244 هجری قمری و بر اثر بیماری سل، درگذشت. 

آثار نشاط اصفهانی

گردآوری :بخش علمی