پاکس رومانا یا صلح رومی چه بود و چرا اهمیت دارد؟

علت شکل گیری پاکس رومانا

پاکس رومانا/عصر طلائی تاریخ روم

پاکس رومانا یا صلح رومی یکی از دوره های تاریخی امپراطوری روم است که با دوره ی فرمانروایی امپراطور آگوستوس شروع شد. از آنجایی که این دوره با پادشاهی آگوستوس آغاز شد در برخی مواقع به آن، پاکس آگوستا هم می گویند. 

از مهم ترین ویژگی های این دوره ی طولانی می توان به صلح، ثبات و امنیت در تمام خاک این امپراطوری و همچنین گسترش طلبی های کم از سوی قوای رومی اشاره کرد که منجر به شکوفایی های هنری، فرهنگی و اجتماعی شد. 

وقایع آخرین جنگ داخلی جمهوری تمام شد دوره ی پاکس رومانا آغاز گردید و شروع بحران های قرن سوم میلادی هم منجر به اتمام آن شد. همان طور که اشاره نمودیم پاکس رومانا یک دوره ی طولانی بود چرا که تقریبا تا دو قرن به طول انجامید. البته در این دوره، یک سری جنگ ها و آشوب های موقت داخلی یا جنگ با ملل همسایه هم وجود داشت که ﺁن هم به جهت تثبیت امپراطوری روم به عنوان ابر قدرت جهان باستان بود. 

در واقع هدف آگوستوس و جانشیناش از ایجاد پاکس رومانا، تثبیت صلح، امنیت، نظم و حاکمیت قانون در خاک امپراتوری روم و همچنین گسترش نفوذ این امپراطوری در میان سایر ملل های متمدن بود.

البته افزایش دادن قلمروهای رومی سبب شد که در سده های بعد مشکلات فراوانی برای این امپراطوری به وجود آید. به گونه ای که در سده ی سوم میلادی و بعد از تمام شدن دوره ی صلح رومی، این امپراتوری وارد مرحله ی تاریکی از حیات شد که در نهایت در سال 476 میلادی، این امپراتوری برای همیشه از بین رفت.

پاکس رومانا چیست

چگونگی به قدرت رسیدن آگوستوس

بعد از اینکه ژولیوس سزار به دست هم پیمانان سابق خود در مجلس سنای روم با ضربات چاقو به قتل رسید و این ترور انجام شد آشفتگی های سیاسی زیادی در امپراتوری روم شکل گرفت.

به گونه ای که اوکتاویان، پسر خوانده ی سزار برای انتقام گیری پدرش، شروع به جنگ کرد و حتی در این میان بسیاری از مدعیان پادشاهی روم را از بین برد که یکی از خطرناک ترین آن ها مارک آنتونی بود که با کلئوپاترای مصری هم پیمان شد و رقیب جدی برای اکتاویان به شمار می رفت. 

اکتاویانوس که دیگر خود را تبدیل به فرمانده ی یکه تاز روم کرده بود موفق شد عصر جدیدی را در روم آغاز کند. چرا که او با گرفتن لقب آگوستوس از مجلس سنای روم توانست امپراتور جوان این قلمروی بزرگ شود. با به قدرت رسیدن وی، دوره ی حیات جمهوری روم، تمام شد. آگوستوس موفق شد قدرت مطلقه ی امپراتوری روم را در دست گیرد و تا پایان حیات خود در راس حکومت این قلمرو باشد. 

داشتن قدرت مطلقه ی روم سبب شد که او انواع احکام و قوانین مستبدانه را صادر کند و همچنین صلحی بلند مدت برای این قلمرو به ارمغان بیاورد. آرامش نسبی در این قلمرو سبب شد انواع استعدادها شکوفا شود و حتی تجارت در این قلمرو، پیشرفت چشمگیری داشته باشد. در واقع آگوستوس موفق شد عصر طلایی امپراتوری روم را آغاز کند.

قلمروی امپراتوری روم در زمان آگوستوس

چرا پاکس رومانا تشکیل شد؟

همان طور که می دانید دو امپراطوری بزرگ دنیا یعنی امپراتوری ایران و روم دائما با هم در حال جنگ بودند و حتی از سال های 53 پیش از میلاد، دیگر رومی ها رنگ پیروزی را ندیدند و با شکست های متوالی رو به رو می شدند. اغلب این جنگ ها به فرماندهی مارک آنتونی و کراسوس بود که در تاریخ روم نیز به ثبت رسیده است.

این شکست ها در پی حملاتی بود که رومی ها به ایران داشتند که منجر به کشته شدن کراسوس شد. در جنگ ایران و روم نه تنها کراسوس کشته شد بلکه بسیاری از درفش ها و پرچم های رومیان نیز در اختیار ایران قرار گرفت. آگوستوس بعد از این که قدرت مطلقه ی روم را در دست گرفت تصمیم گرفت با پادشاه ایران به طور دیپلماسی وارد مذاکره شود و صلح کند. 

در آن دوره، سلسله ی اشکانیان بر ایران حکومت می کردند و پادشاه ایران هم فرهاد چهارم بود. آگوستوس در این دوره وارد مذاکره با ایران شد و موفق به صلح شدند. یکی از درخواست هایی که رومیان از ایرانیان داشتند بازگرداندن درفش های رومیان بود که فرهاد چهارم با این درخواستشان موافقت کرد. در دوران باستان درفش ها و پرچم ها از اعتبار بسیار بالایی برخوردار بودند و اگر در جنگی، درفش کشوری به دست دشمن می افتاد مایه شرمساری کشور بود و در کل، یک عمل بسیار تحقیرﺁمیز بشمار می رفت.

به همین دلیل یکی از مهم ترین درخواست هایی که رومیان از امپراتوری ایران داشتند بازپس گیری درفش هایشان بود و بعد از اینکه فرهاد با این درخواست موافقت کرد آگوستوس چنان از این صلح خوشحال شد که دستور داد صحنه ی بازپس گیری درفش های رومی از ایران را بر روی زره خود حک کنند. 

معنی پاکس رومانا در منابع مختلف

همان طور که اشاره نمودیم پاکس رومانا به دوره ای از امپراتوری روم اطلاق می شود که تحت پادشاهی آگوستوس در صلح به سر می برد. اما بسیاری از محققین براین اعتقادند که این واژه یک حکم دستوری است که وارد ادبیات تاریخی شده است. در واقع آن ها بر این باورند که این واژه به این دلیل ساخته شده تا یک تصویر صلح دوستانه از آگوستوس ساخته شود و جهانیان او را به یک پادشاه صلح طلب بشناسند.

در صورتی که اینگونه نبود. در واقع آگوستوس فقط با ایران صلح کرد ولی کماکان به سایر لشکرکشی های خود ادامه داد و با کشورهای زیاد دیگری جنگید. حمله به یونان یکی از جنگ های او بود. علاوه بر این، او یک لشگرکشی بزرگ به مصر انجام داد و موفق شد آن را به مجموعه ی امپراتوری خود ملحق کند. 

علت تشکیل پاکس رومانا

حتی یکی از مورخان به نام رومی که از مورخان برجسته ی سده ی یکم پیش از میلاد بود اظهار کرد که آگوستوس در 12 می سال 23 پیش از میلاد به تمام مورخان دستور داد در تمام متن هایی که در مورد لشگرکشی ها و جنگ های روم می نویسند باید ذکر کنند که این لشگرکشی ها و جنگ های امپراتوری روم به منظور ایجاد و تامین صلح است و تمام مورخینی که در خدمت ارتش روم هستند باید این موضوع را جدی بگیرند.

گردآوری : بخش فرهنگ و هنر