معرفی تل ابلیس؛ از تپه های باستانی ایران

یکی از مکان های دیدنی و گردشگری استان کرمان تل ابلیس است

تل ابلیس/ عکس، آدرس و هر آنچه پیش از رفتن باید بدانید

تل ابلیس، یکی از تپه های باستانی ایران به شمار می رود. قدمت تاریخی تل ابلیس به هزاره پنج قبل از میلاد باز می گردد. باستان شناسان در طی حفاری های گسترده بالغ بر هشت دوره فرهنگی را در تل ابلیس کشف کرده اند. یکی از ویژگی های برجسته تل ابلیس، روش فلزگذاری متمایز است که با کاهش و افزایش درجه حرارت کنترل می شده است. 

تل ابلیس در کرمان

قدمت تاریخی تل ابلیس به هزاره پنج قبل از میلاد باز می گردد.

یکی از مکان های دیدنی و گردشگری استان کرمان، تل ابلیس است. تل ابلیس به عنوان یکی از تپه های باستانی ایران از ظاهری خاص بهره مند است. 

عنوان مهم ترین سکونت گاه کاووش شده از عصر نوسنگی در جنوب شرقی ایران به تل ابلیس اختصاص دارد. منطقه تل ابلیس در اواخر عصر نوسنگی با سفال و سال های نخست مس سنگی معادل 6,400 الی 6,200 سال قبل محل سکونت بوده است. 

تل ابلیس؛ از گذشته تا کنون 

در منطقه تل ابلیس مجموعه ای از اتاق ها به شکل های مستطیل یافت شده است

قدمت تاریخی تل ابلیس به هزاره پنج قبل از میلاد باز می گردد. در ادوار گذشته تپه تل ابلیس مقر زندگی یکی از تمدن های فلات ایران بوده است. 

شهرک تل ابلیس به وسیله اقوام پیشرفته ای از کشاورزان استان کرمان شکل گرفته است. اکثر اطلاعات و آثار به دست آمده از تل ابلیس به سال های آخر هزاره پنجم و سال های نخستین هزاره چهارم قبل از میلاد اختصاص دارند. 

علت نام گذاری این شهرک به تل ابلیس به موجب وجود روایات گوناگون مشخص نمی باشد. به استناد از برخی روایات علت نام گذاری این تپه به تل ابلیس به وجود سرباره های متعدد مسی اختصاص دارد که به مرور زمان به رنگ سیاه مبدل شده اند. 

در قدیم الایام رنگ سیاه را نماد ابلیس می دانستند. لذا به خاطر سیاه شدن مس های تپه نام آن را تل ابلیس انتخاب کرده اند. 

عده ای از اهالی شهرستان بردسیر بر این باور هستند که به موجب وضعیت غیر عادی و ترسناک تپه، عنوان تل ابلیس را برای آن برگزیده اند. برخی دیگر نیز معتقدند بر روی تپه فردی بد ذات زندگی می کرده است. بدین جهت نام تل ابلیس را برای تپه انتخاب کرده اند. 

کاووش های باستان شناسی در تل ابلیس 

آثار سفالی تل ابلیس از قدیم به جدید طبقه بندی شده است

در سال 1311 خورشیدی برای نخستین بار تپه تل ابلیس به وسیله " سراورلا شتاین" مورد بررسی واقع شد. در این دوره قطر پایه های تپه حدود 100 متر و ارتفاع آن بالغ بر 11 متر برآورد شد. 

حدود 31 سال پس از بررسی های شتاین، مصادف با سال 1342 شمسی، یک هیئت باستان شناس آمریکایی با همکاری اداره باستان شناسی ایران و به نظارت جوزف کلدول در راستای بازدید از تپه تل ابلیس اقدام کرد. سپس در سال 1345 فرایند حفاری را آغاز نمود.

طبق کاوش های صورت گرفته ساکنین منطقه تل ابلیس در خانه سکونت داشته اند. 

در منطقه تل ابلیس مجموعه ای از اتاق ها به اندازه های گوناگون به شکل مستطیل یافت شده است. اتاق ها حول محور یک انبار قرار دارند. این مجموعه متشکل از حیاط، کوچه و راهرو است. 

دیوار های سکونت گاه عمدتا از خشت خام تشکیل شده بودند. بخش سطحی دیوار ها به وسیله گل پوشیده شده بود و ضخامت آن ها معادل 40 سانتی متر برآورد شده است.  

در بخش های جانبی دیوار ها پشتن بند هایی در فواصل منظم تعبیه شده است. همچنین قسمت زیرین خشت ها در خصوص اتصال مناسب، با اثر انگشت مقداری فرورفتگی مشهود است. 

کف سکونت گاه ها به وسیله یک لایه زیر سازی شده است و با حصیر پوشش داده شده است. احتمال می رود سقف های سکونت گاه مقداری شیب دار بوده باشند. در داخل اتاق آسیاب، عناصر گلی و مخزن آسیبا وجود دارد. همچنین در عمق 10 سانتی متری کف آتشدان و اجاق وجود دارد. 

یک سرداب یا اتاق منفرد یافت شده است که به استناد از برخی باستان شناسان، کارکرد مذهبی داشته است. سرداب دارای سقف گنبدی شکل و گوشه هایی گرد می باشد. یکی از ورودی های سرداب به وسیله خشت انسداد یافته است و در کف آن یک گلدان و اسکلت یک مرد کشف شده است.

وضعیت اتاق نشان دهنده آن است که اتاق منفرد عمدتا در خصوص دفن اجساد اهالی مورد استفاده قرار می گرفته است و ساکنین تل ابلیس در کف خانه ها به دفن اجساد می پرداخته اند. بهتر است بدانید عمده فعالیت ساکنین تل ابلیس دامداری و کشاورزی بوده است. همچنین اهالی این منطقه با مردم بین النهرین ارتباط تجاری و فرهنگی داشته اند. 

آثار باستانی به دست آمده در تل ابلیس 

در تپه تل ابلیس اشیاهای فلزی مسی و صدفی یافت شده اند

به طور کلی آثار مکشوف تل ابلیس شامل اشیا سفالی، سنگی و استخوانی است. 

آثار سفالی تل ابلیس بر اساس لایه نگاری ( از قدیم به جدید) طبقه بندی شده است و نام هر لایه بر اساس مکان باستانی بررسی شده نام گذاری گردیده است. در ظروف های سفالی منطقه تل ابلیس، نقش های مختلفی از مار مشهود است. 

سفال های نخودی مکشوف در تل ابلیس دارای قدمتی بین هزاره پنجم تا چهارم قبل از میلاد هستند. اشیا سنگی تل ابلیس مشمول انواع ابزار های سنگی نظیر سنگ ساب تبر سنگی، پیکرک سنگی، انواع ساینده و کاسه می شوند. علاوه بر این، در تپه ابلیس اشیاهای فلزی مسی و صدفی یافت شده اند. جالب است بدانید کوره های تل ابلیس در خصوص ذوب مس مورد استفاده قرار داشته اند. 

آثار بدست آمده در تل ابلیس فلز کاری می باشد

برجسته ترین آثار به دست آمده توسط کاووشگران و باستان شناسان در تل ابلیس شامل ظروف سفالی، مسی، فلزات و سنگ های متعلق به ادوار گوناگون است. جالب است بدانید باستان شناسان با بررسی لایه های تپه تل ابلیس بالغ بر 8 دوره فرهنگی را کشف کرده اند. 

شواهد حاکی از آن دارند که در هزاره پنجم قبل از میلاد صنعت فلز کاری در منطقه تل ابلیس از رواج گسترده ای برخوردار بوده است. 

یکی از ویژگی های متمایز تل ابلیس، فلز کاری است. در این منطقه روش فلزگذاری با کاهش و افزایش درجه حرارت کنترل شده است. 

در منطقه تل ابلیس قلوه سنگ هایی بزرگ مشهود است. قلوه سنگ ها حاکی از تمدن ابتدایی مردم منطقه در دوران پارینه سنگی دارند. 

مسیر دسترسی به تل ابلیس 

ایران- استان کرمان- 80 کیلومتری جنوب غربی کرمان- شهرستان و دشت بردسیر- تل ابلیس 

گردآوری:بخش گردشگری