آشنایی با پادشاهان دوره قاجار و وقایع مهم دوران سلطنتشان

پادشاهان قاجار از ابتدا تا انتها

پادشاهان قاجاریه؛ رویارویی فرهنگ ایران با دنیای غرب

در این محتوا با نام پادشاهان قاجار و وقایع مهم دوران سلطنتشان آشنا می شوید. سلسله ی قاجاری 7 پادشاه را به خود دید که آغا محمد خان اولین پادشاه این سلسله و احمد شاه آخرین پادشاه بود. مدت زمان سلطنت آن ها بر ممالک تحت تصرف ایران، 129 سال بود.

تمام پادشاهان قاجار معروف بودند و در طول سلطنت آن ها اتفاقات و وقایع مهمی در کشور رخ داد که هر کدام از این وقایع و اتفاق ها نقش مهمی در تاریخ ایران داشتند.

 آغا محمد خان، اولین پادشاه سلسله ی قاجار بود که در سال 1796 میلادی و یا 1175 هجری شمسی، تاج گذاری کرد.

از آنجایی که او فرزندی نداشت برادرزاده ی خود یعنی فتحعلی شاه را بر تخت نشاند و بعد از فتحعلی شاه، 5 پادشاه دیگر قاجاری، بر ایران حکومت کردند. تا در نهایت، در سال 1925 میلادی و یا 1304 هجری شمسی، مجلس شورای ملی ایران تصمیم به عزل احمد شاه قاجار نمود و حکومت سلسله ی قاجار بر ایران تمام شد.

لیست پادشاهان قاجار

مختصری از تاریخ پادشاهان قاجار

ریشه ی قاجارها به ایل قوانلو قاجار که یکی از هفت قبیله ی ترکمان ها بودند برمی گشت. این ایل از ایل های قدرتمند و تاثیرگذار بود و در به سلطنت رساندن شاه اسماعیل یکم، نقش بسزایی داشتند. سقوط اصفهان سبب شد که نقش های سیاسی ایل قاجار افزایش یابد. به گونه ای که بعد از به قتل رسیدن نادر شاه، محمد حسن خان قاجار توانست بر بخش های زیادی از کشور، چیره شود.

اما کریم خان زند موفق شد او را شکست دهد و فرزند او یعنی آغامحمد خان را اسیر کند. آغا محمد خان توانست بعد از مرگ کریم خان، از شیراز فرار کند و خود را به مناطق اجدادی اش یعنی، مازندران برساند. 

آغامحمد خان موفق شد بار دیگر تمام طوایف قاجار را با هم متحد کند و با این اتحاد، توانست کل ایران را به تصرف خود درآورد. او که توسط عادل شاه، اخته شده بود نمی توانست فرزندی داشته باشد لذا برادرزاده ی خود فتحعلی شاه را ولیعهد خود معرفی کرد که پس از قتل او در سال در ۱۷۹۷ میلادی یا ۱۲۱۱ ه‍جری قمری، به سلطنت رسید. 

پادشاهان قاجار از ابتدا تا انتها

آغا محمد خان اولین پادشاه قاجار

آغا محمدخان اولین پادشاه قاجار، متولد ۱۱۲۱خورشیدی و فرزند محمد حسن خان، رئیس ایل قاجار بود. از جمله وقایع مهم آغا محمد خان می توان به برانداختن حکومت زندیه، قتل لطفعلی خان زند، فتح گیلان، تاسیس سلسله ی قاجاریه، انتخاب تهران به عنوان پایتخت، لشگرکشی به گرجستان و تسخیر خراسان اشاره کرد. 

آغا محمد خان در زمان تصرف شوشی، توسط یکی از پیشخدمتان خود در ۲۸خرداد ۱۱۷۶خورشیدی کشته شد. نجف اشرف محل دفن وی می باشد. 

فتحعلی شاه قاجار 

فتحعلی شاه از دیگر پادشاهان قاجار، متولد ۱۵شهریور ۱۱۵۱خورشیدی بود. از مهم ترین وقایعی که در دوره ی سلطنت وی انجام گرفت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرکوب شورش حسینعلی خان برادر فتحعلی شاه در سال 217 هجری قمری

• تسلط و حاکمیت بر هرات تا سال 1245 هجری قمری

• رابطه و محافظت از مرزهای هند

• جنگ اول بین ایران و روسیه در سال های ۱۲۲۸تا ۱۲۱۹هجری قمری و منعقد کردن عهدنامه ی صلح گلستان که بر اساس آن امتیازی همچون، حق کشتیرانی در دریای خزر و شهرهای شیروان، قبه، قراباغ، دربند، باکو، داغستان، گرجستان و گنجه از ایران گرفته شد و به روسیه داده شد.

• رابطه با فرانسه و بستن عهدنامه ی فین کنشتاین 

• رابطه با انگلیس و منعقد کردن عهدنامه ی مجمل که بر اساس آن، ایران باید از تهاجم افغان ها به هند جلوگیری می کرد

• جنگ دوم بین ایران و روسیه در سال های ۱۲۴۴ تا ۱۲۴۲هجری قمری، در این جنگ، حمایت های انگلیس به ایران، اثر بخش نبود و تبریز به تصرف روس ها درآمد.

• منعقد شدن عهدنامه ی ترکمانچای، بر اساس این عهدنامه، رود ارس، مرز بین ایران و روسیه تعیین شد و برای اولین بار، ایران به روسیه غرامت پرداخت کرد.

• قتل و کشته شدن گریبایدوف سفیر روسیه، به دست مردم، که فتحعلی شاه، مجبور شد نوه و وزیر خود را برای عذرخواهی به روسیه بفرستد.

• انعقاد قرارداد ارزنه الروم بین ایران و عثمانی

• محاصره ی هرات به دستور فتحعلی شاه 

خدمات پادشاهان قاجار

محمدشاه پادشاه قاجار 

محمدشاه از دیگر پادشاهان قاجار و فرزند عباس میرزا و ولیعهد فتحعلی شاه بود. وی بعد از مرگ فتحعلی شاه خود را در تبریز، شاه اعلام کرد. از مهم ترین وقایع تاریخی مهم این دوره می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حکومت 90 روزه ی ضل السلطان، پسر فتحعلی شاه در تهران که توسط سپاه محمد میرزا شکست خورد و حکومتش تمام شد.

• قتل قائم مقام فراهانی

• محاصره هرات در سال 1253 و رها کردن این محاصره در سال 1254

• قیام ﺁقاخان کرمانی، رئیس فرقه اسماعیلیه و در نهایت پناهنده شدن وی به هند

• قیام باب

• فتنه حسن خان سالار که تا زمان ناصرالدین شاه قاجار هم ادامه داشت و در نهایت به دستور ناصرالدین شاه، کشته شد.

• منعقد شدن معاهده ی ارزن الروم دوم بین ایران و عثمانی به دلیل وجود اختلافات مرزی بین دو کشور

ناصر الدین شاه قاجار

ناصرالدین شاه قاجار از دیگر پادشاهان قاجار، متولد  ۲۵تیر ۱۲۱۰خورشیدی بود. وی پسر محمدشاه قاجار بود که از سال های 1264 تا 1313 هجری قمری، بر ایران حکومت کرد. مهم ترین وقایع این دوره عبارتند از:

• واگذاری امتیاز رویترز

• انتصاب میرزا تقی خان امیر کبیر به صدارت کشور

• قتل امیر کبیر صدراعظم به دست درباریان

• اطلاحات امیر کبیر مثل تنظیم امور پست، تاسیس چاپارخانه، ایجاد یونیفرم برای سربازان ایرانی، تاسیس روزنامه اتفاقیه و تاسیس ضرابخانه

• اعدام سیدعلی محمد باب و سرکوب شورش بابیان

• فتح هرات و واگذاری دوباره آن به دلیل فشار انگلیسی ها

• اعطای امتیاز تنباکو که قیام مردم را در پی داشت و این اعطا، لغو شد

• نخستین سفر اروپایی پادشاهان قاجار به اروپا

• نخستین خط تلگراف بین کاخ گلستان و باغ لاله زار

• واگذاری صید ماهی در بخش هایی از دریای خزر به اتباع روسی

• صدارت حاجی میرزا حسین خان سپهسالار

• معاهده آخال بین ایران و نماینده روسیه که طبق آن سرزمین های شرقی دریای خزر از ایران، جدا شد.

• ترور ناصرالدین شاه در شروع پنجاه و یکمین سال سلطنتش به دست میرزا رضای کرمانی. وی در سال ۱۲اردیبهشت ۱۲۷۵خورشیدی فوت در حرم شاه عبدالعظیم دفن شد.

زندگی نامه پادشاهان قاجار

مظفرالدین شاه قاجار

وی از دیگر پادشاهان قاجاری است که متولد سوم فروردین ۱۳۲۳ خورشیدی بود. او فرزند چهارم ناصرالدین شاه بود که در سال های ۱۳۱۳ تا ۱۳۲۳ بر ایران حکومت کرد. از وقایع مهم این دوره می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اولین سفر شاه به اروپا

• واگذاری امتیاز دارسی که امتیاز بهره برداری از نفت ایران به شخصی به نام دارسی بود

• دومین سفر اروپای شاه به اروپا

• مهاجرت صغری که تحصن علمای بزرگ در د حرم عبدالعظیم بود

• مهاجرت کبری که تحصن علما در قم بود و سبب استعفا دادن عین الدوله و صادر شدن فرمان مشروطیت شد.

• افتتاح مجلس شورای ملی اول

• امضای قانون اساسی مشروطه

• مرگ مظفرالدین شاه به علت بیماری در ۱۲دی ۱۲۸۵خورشیدی

پادشاهان قاجار

محمدعلی شاه قاجار

وی فرزند و ولیعهد مظفرالدین شاه، متولد ۱ ذتیر ۱۲۵۱خورشیدی، از دیگر پادشاهان قاجار بود. از واقعی مهم این دوره عبارتند از:

• حمایت شاه از مشروطیت و فرمان مشروطیت

• تاسیس مجلس اول که بر اساس آن، مستشاران بلژیکی اخراج، تاسیس بانک ملی تایید و حقوق شاه و درباریان، اصلاح شد.

• منعقد شدن قرارداد 1907 که بر اساس آن، شمال برای روسیه و جنوب برای انگلیس شد.

• استبداد صغیر که در آن، محمدعلی شاه، مجلس را به توپ بست و مشروطه خواهان را به قتل رساند.

• فتح تهران توسط سردار اسعد بختیاری و سپهدار تنکابنی

• شکست از مشروطه خواهان، عزل محمدشاه و فرار از ایران و پناه بردن به روسیه

• جمع شدن فاتحان تهران و تشکیل مجلس عالی

• حمله به ایران برای پس گرفتن تاج و تخت

• شکست از انقلابیون

• جانشینی احمدشاه به جای پدرش به تصمیم مجلس شورای ملی

• تبعید به روسیه و مرگ در ایتالیا در  ۱۶فروردین ۱۳۰۴خورشیدی

آشنایی با پادشاهان قاجار

احمدشاه قاجار، آخرین پادشاه قاجاری

وی فرزند 12 ساله ی محمدعلی شاه بود که متولد بهمن ۱۲۷۵خورشیدی می باشد. از وقایع مهم دوره ی سلطنتش عبارتند از:

• پادشاه شدن در سن 12 سالگی

• حکومت کردن بر ایران به همراه دو نائب السلطنه تا زمان تاج گذاری او در سن 17 سالگی

• تشکیل مجلس دوم

• بازگشت دوباره محمدعلی شاه و برکنارشدن همیشگی او از سلطنت

• تشکیل مجلس سوم

• شروع جنگ جهانی اول

• قیام میرزا کوچک خان جنگلی

• قیام شیخ محمد خیابانی

• انقلاب روسیه

• قرارداد 1919

• کنفرانس صلح پاریس

• کودتای اسفند 1229 توسط رضاخان

• خروج احمدشاه از ایران و سفر به فرانسه

• عزل از سلطنت

• انتخاب رضاخان به جای احمدشاه به تصمیم مجلس شورای ملی

• پایان سلسله قاجاریه

گردآوری : بخش فرهنگ و هنر