علت توهم در سالمندان چیست و در چه مرحله ای از زوال عقل رخ می دهد؟

علل توهم در سالمندان

علت توهم زدن سالمندان و راه های درمان آن

توهم در سالمندان معمولا به صورت توهم دیداری و توهم شنیداری ، بروز می کند که ایجاد ارتباط با سالمند را سخت تر مینماید ، گاهی اوقات توهم در سالمندان میتواند یکی از علایم زوال عقل یا آلزایمر باشد. 

توهم به این معنی است که در فرد قدرت تشخیص و تفکیک واقعی یا غیر واقعی بودن شنیده ها و دیده های خود را نداشته باشد. ویژگی اصلی اختلال توهم ، هذیان گویی است یعنی فرد باورهای خود را در باره اتفاقات غیر واقعی به گونه ای بیان می کند که انگار واقعیت دارند. 

توهم در سالمندان رواج دارد که میتواند به توهم دیداری یا توهم شنیداری تقسیم شود. مثلا سوء برداشت از یک مکالمه یا اغراق کردن در مورد آن . 

توهم در سالمندان در صورتی که شدت پیدا کند و فرد در دنیای خیالی خودش زندگی کند منجر به اختلال در زندگی سالمند خواهد شد و نیاز به مراقبت و پرستاری پیدا خواهد کرد.  توهم دیداری در سالمندان و توهم شنیداری در سالمندان معمولا رواج بیشتری دارد. 

اختلال توهم در سالمندان به دو دسته تقسیم می شود:

• تخیلی : فرد سالمند موقعیت های غیر منطقی و غیر ممکنی را تصور می کند مثلا اعضای داخلی بدن او بدون این که جای زخمی مشخص باشد ، برداشته شده است. 

• معمولی : توهم هایی که امکان وقوعشان وجود دارد ولی در به وقوع نپیوسته اند و فقط در ذهن سالمند وجود دارند. توهم های معمولی می تواند به شکل های زیر بروز پیدا کند :

خود معشوق پنداری یا اروتومانیا ، خود بزرگ بینی یا مگالومنیا ، خود بیمار انگاری یا هایپوکندریا ، بدبینی ، توهم شکنجه ، توهم جسمی و غیره .

انواع توهم در سالمندان

انواع توهم در سالمندان

توهم میتواند در رابطه با هر کدام از حواس فرد ایجاد شود از جمله :

• توهم شنیداری : توهم شنیداری  در سالمندان به این معنی است که سالمند حرفهایی را می شنود که دیگران قادر به شنیدن آن نیستند . گاهی اوقات این حرفها میتواند به قدری خطرناک باشد که بر عقل سلیم فرد غلبه کرده و او را مجبور به انجام دستوراتی خطرناک مثل ضرب و شتم ، کشتن ، آتش زدن و انواع خرابکاری هایی کند که منجر به آسیب جسمی به خود فرد یا اطرافیان شود. 

• توهم دیداری : توهم دیداری در سالمندان به معنی دیدن تصاویری است که واقعیت ندارند ، دیدن این تصاویر در مراحل اولیه بیمای میتواند برای سالمند ترسناک و استرس زا باشد. توهم بینایی معمولا در سالمندان بیشتر از سایر سنین دیده می شود. 

• توهم بویایی : توهم بویایی معمولا نادرتر از دو نوع قبل است و در آن فرد بوهایی را احساس می کند که وجود ندارند و معمولا این بوها برایش آزار دهنده هستند. 

• توهم لمسی : توهم لمسی در سالمندان نادرتر از بویایی و بینایی است و مثلا فرد ممکن است احساس کند حشراتی روی بدنش راه می روند ، این توهم اگر شدت پیدا کند میتواند باعث استرس شدید و تداخل در زندگی سالمند شود. 

تشخیص علت توهم در سالمندان

تشخیص علل توهم در سالمندان

سالمندان اگر زمان زیادی را در تنهایی سپری کنند و فرزندانشان در کنار آن ها نباشند احتمال این که در مرحله ای از زندگی دچار توهم شوند زیاد است. 

هر گونه مشکل در زندگی سالمند از جمله مشکلات ادراری ، تغذیه نامناسب یا ناکافی ، گرما یا سرمای آزار دهنده میتواند باعث بروز یا تشدید بیماری توهم در سالمندان شود. 

علل توهم در سالمندان بسیار متنوع است از جمله :

- ژنتیکی

- تنهایی و افسردگی

- آلزایمر

- مصرف برخی از داروها یا مخدرها

- بیماری های روانی مثل اسکیزوفرنی یا دو قطبی

- کم خوابی

- سواستفاده جسمی یا جنسی در کودکی

- ضربه یا جراحت به سر

- مصرف داروهایی با عوارض توهم زا

- مشکلات و بیماری های روانی

تشخیص توهم در سالمندان و پیدا کردن علل توهم در سالمندان با ارزیابی بالینی انجام می شود و مشاور سعی می کند ارتباطی بین توهمات و اتفاقات اطراف سالمند پیدا کند. 

برای تشخیص دقیق تر پزشک نیاز دارد تاریخچه کاملی از رفتارهای غیر طبیعی سالمند را بررسی کند.

در برخی از موارد توهم در سالمندان را به عنوان پارافرنی یا بدروانی تشخیص میدهند که نیاز به درمان خاص خودش را دارد. 

ارتباط آلزایمر با توهم در سالمندان

علایم اولیه آلزایمر شامل پرخاشگری ، اضطراب ، توهم و بدبینی است. آلزایمر ممکن است علت توهم  در سالمندان باشد. یکی از علایم زوال عقل در سالمندان ، توهم و هذیان گویی است. مثلا فرد مبتلا به آلزایمر دچار توهم دیداری می شود و چیزهایی می بیند که بی اساس هستند مثلا کودکی که در نشیمن مشغول یازی است. 

آلزایمر ممکن است علاوه بر توهم دیداری در سالمندان باعث توهم شنیداری در سالمندان شود و حتی حس لامسه و بویایی را هم درگیر کنید.  

درمان توهم در سالمندان

معمولا توهم در سالمندان به عنوان نشانه اختلالی دیگر مورد توجه و بررسی قرار می گیرد. 

بعد از شناخت علت توهم در سالمندان ، روان پزشک تلاش می کند با درمان های غیر دارویی اختلالات راکاهش دهد ولی در صورت عدم موفقیت از داروهای آنتی سایکوتیک ، ضد افسردگی و تثبیت کننده خلق برای درمان استفاده می شود.

نحوه رفتار درست با توهم در سالمندان

رفتار درست با توهم در سالمندان

توهم به عنوان یکی از مهم ترین علایم روان پریشی شناخته می شود و عموما فردی که دچار توهم شده نمی تواند بپذیرد که آن چیزی را که حس می کند غیر واقعی است.

هنگام برخورد با سالمندی که دچار توهم شده است باید نکات زیر را رعایت کنید:

• درباره توهم دیداری سالمند یا توهم شنیداری سالمند با او مشاجره نکنید و سعی نکنید او را متقاعد کنید که توهم زده است. 

• داروها را به موقع به سالمند بدهید تا مانع از تشدید علایم شوید. 

• اگر توهمات سالمند باعث ایجاد استرس و اضطراب در او شد از روش های آرام بخش که پزشک به شما آموزش داده است استفاده کنید. 

• هر چیزی که ممکن است باعث آسیب دیدن سالمند شود از او دور کنید. 

• اگر علایم سالمند تشدید شد به روان پزشک اطلاع دهید. 

• یکی از بهترین روش های برای آرام شدن سالمند ، منحرف کردن افکارش است مثلا او را به اتاقی دیگر منتقل کنید یا برای پیاده روی به محیط دیگری ببرید. 

خطرات توهم در سالمندان

اختلال توهم در سالمندان ممکن است به قدری پیشروی کند که امنیت جانی او را در خطر قرار دهد بنابراین مصرف به موقع داروها اهمیت بسیار زیادی دارد. 

همانطور که بالاتر اشاره شد ، توهم ممکن است جزو علایم آلزایمر باشد بنابراین مصرف به موقع داروها را نمی توانید برعهده خود سالمند بگذراید. 

در صورتی که نمی توانید همیشه کنار سالمند بمانید یا نمی خواهید او را بستری کنید حتما از یک پرستار برای مراقبت از او استفاده کنید.

همراهی همیشگی یک نفر کنار سالمند هم باعث بهبود شرایط روحی او می شود هم شما از نظر سلامت و مصرف به موقع داروها خیالتان راحت است. 

احتمال بروز ضرب و شتم بین سالمند و اطرافیان به دلیل توهمات وجود دارد.

پدیده غروب زدگی در سالمندان باعث می شود که هنگام غروب ، اختلال توهم تشدید پیدا کند و سالمند ناآرامی بیشتری هنگام غروب خورشید بروز دهد. 

گردآوری : بخش زناشویی