چه چیزی باعث ایجاد لجن در مجرای صفراوی می شود؟

عوامل متعددی تشدید کننده احتمال شکل گیری لجن صفرا هستند

آنچه شما باید درباره لجن صفراوی بدانید

در بدن انسان وظیفه ذخیره مایع صفرا برای هضم چربی های مواد غذایی بر عهده کیسه صفرا می باشد. صفرا حاوی کلسترول، چربی و مایعات است. عدم تخلیه کامل مایع صفرا با تجمع رسوبات سبب شکل گیری لجن کیسه صفرا می گردد. این عارضه به موجب برخورداری از ذرات کلسترولی زمینه را برای شکل گیری سنگ صفرا مهیا می سازد.

لجن صفرا چیست؟

در بخش تحتانی کبد یک اندام به نام کیسه صفرا قرار دارد. کیسه صفرا در بدن موظف به نگه داری از صفرا می باشد. صفرا نوعی مایع سبز و زرد رنگ قلیایی است که به عنوان یکی از خلط های چهارگانه شناخته شده است. 

کیسه صفرا اندامی گلابی شکل است و طول 5 الی 7 سانتی متری برخوردار می باشد. این کیسه به سه بخش گردن، بدنه و انتهایی تقسیم می گردد. بدنه کیسه صفرا در سطح تحتانی کبد وجود دارد و بخش انتهایی آن یک پایه ی گرد است و در مقابل دیواره شکم قرار دارد. 

زمانی که مواد غذایی وارد بدن می شود، مایع زرد رنگ صفرا به وسیله کبد ترشح می گردد. سپس از طریق یک مجرا وارد کیسه صفرا و روده باریک می شود.

صفرا ترکیبی از چربی، کلسترول و مایعات است که با شکست چربی غذاها در روند هضم کمک شایانی می کند. 

تخلیه کامل کیسه صفرا اهمیت شایانی دارد. در واقع عدم تخلیه کامل، ذرات صفرا اعم از نمک های کلسیم در کیسه صفرا باقی می مانند. با افزایش ضخامت ذرات صفرا در داخل کیسه صفرا عارضه لجن صفراوی شکل می گیرد. 

در واقع مخاط کیسه صفرا قادر است با ترکیب با کلسترول و نمک های کلسیم در شکل گیری لجن صفراوی همراه گردد. 

لجن کیسه صفرا دارای محتوای رسوبات و ذرات ریز بیلی روبینات کلسیمی و کریستال های کلسترولی می باشد. این عارضه به موجب برخورداری از ذرات کلسترولی زمینه را برای شکل گیری سنگ صفرا مهیا می سازد. 

عوامل دخیل در شکل گیری لجن کیسه صفرا 

اصلی ترین روش پیشگیری از ابتلا به لجن صفراوی پیروی از رژیم غذایی اصولی است

به طور کلی عوامل متعددی تشدید کننده احتمال شکل گیری لجن صفرا هستند. بررسی ها حاکی از آن دارند که لجن کیسه صفرا در بانوان بارداری که از یک رژیم سخت پیروی می کنند، به وفور مشاهده می شود. علاوه بر این، بانوان نسبت به مردان بیشتر در معرض مشکلات صفراوی قرار دارند.

جالب است بدانید افراد دارای نژاد آمریکایی های بومی در معرض خطر ابتلا به لجن کیسه صفرا هستند. 

در ادامه گروه هایی را که در معرض ابتلا به لجن کیسه صفرا قرار دارند، ذکر می کنیم:

• مبتلایان به دیابت 

• سابقه پیوند عضو 

• اضافه وزن مزمن

• کاهش وزن غیر اصولی 

• مبتلایان به بیماری های شدید 

• تغذیه شوندگان از طریق نزریق وریدی 

• جراحی معده 

• پیروی از رژیم های بسیار سخت 

• سابقه ابتلا به مشکلات کیسه صفرا 

• سوء مصرف الکل 

مهم ترین روش های پیشگیری از ابتلا به لجن کیسه صفرا 

پیروی از رژیم غذایی اصولی و مناسب 

اصلی ترین روش پیشگیری از ابتلا به لجن صفراوی ایجاد تغییر در سبک زندگی با پیروی از رژیم غذایی اصولی است. مناسب ترین رژیم غذایی دارای کمترین مقادیر کلسترول، سدیم و چربی می باشد. 

بهتر است بدانید با جلوگیری از افزایش وزن و کاهش وزن بی رویه می توان به طرز قابل توجهی از احتمال شکل گیری عارضه لجن کیسه صفرا ممانعت کرد. 

درمان بیماری های زمینه ای 

به طور کلی وجود بیماری در بدن با ضعف سلامتی همراه است. بی شک تضعیف سیستم ایمنی عامل زمینه ساز بیماری های مختلف است. 

بنابراین یکی از روش های حاز اهمیت در خصوص پیشگیری از ابتلا به لجن کیسه صفرا درمان بیماری های زمینه ای می باشد. 

نشانه های لجن کیسه صفرا 

حالت تهوع و استفراغ از نشانه های لجن کیسه صفرا است

عده ای از مبتلایان به لجن صفرا با نشانه هایی به مثابه سنگ صفرا مواجه هستند. در مقابل عده ای بدون هیچ نشانه ای از وجود عارضه در کیسه صفرا غافل می باشند. 

از سری نشانه های لجن کیسه صفرا می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• حالت تهوع و استفراغ 

• درد در شانه سمت راست 

• دفع مدفوع چرب، کهربایی رنگ و قیری شکل 

• احساس درد در قفسه سینه و بالای شکم

روش های شناسایی لجن کیسه صفرا 

بررسی فیزیکی و معالینه بدنی بیمار 

متخصص در وهله نخست به بررسی شرایط جسمانی بیمار، علائم و سابقه پزشکی می پردازد. در صورتی که بیمار از عارضه درد شکم رنج می برد، پزشک بخش های مختلف شکم را تحت فشار قرار می دهد. 

سونوگرافی شکم و اشعه ایکس 

زمانی که پزشک علت درد شکم را ناشی از کیسه صفرا بر شمارد، اقدام به تجویز سونوگرافی شکم می کند. در سونوگرافی شکم سنگ های کیسه صفرا به وضوح قابل مشاهده هستند. 

در برخی موارد پزشک با بررسی نتیجه سونوگرافی موفق به شناسایی لجن کیسه صفرا می شود

آزمایش خون 

آزمایش خون زمانی کاربرد دارد که پزشک خواستار بررسی سطح سدیم و کلسترول خون باشد. احتمال می رود پزشک آزمایش خون را در خصوص نقد و بررسی عملکرد کبد تجویز کند. 

براساس صلاحدید پزشک در برخی مواقع عمل نمونه برداری از مایع کیسه صفرا انجام می شود. در روش های نمونه برداری به وسیله یک سوزن مقداری از صفرا خارج می شود و از طریق میکروسکوپ مورد تجزیه قرار می گیرد.

درمان لجن کیسه صفرا 

مصرف دارو

پزشک قادر است در راستای دفع سنگ ها و لجن صفراوی دارو هایی را برای بیمار تجویز نماید. 

شایان توجه است عدم وجود علائم لجن صفرا نیاز به درمان را صفر می کند. 

آندوسکوپی رتروگراد (کلانژیو پانکراتوگرافی)

یکی از روش های غیر جراحی برای درمان لجن صفرا آندوسکوپی رتروگراد (کلانژیو پانکراتوگرافی) است. در روش آندوسکوپی روتروگراد لوله آندوسکوپی از طریق دهان وارد روده کوچک می شود. سپس به وسیله آندوسکوپ یک کاتتر پلاستیکی کوچک به ناحیه آمپولا راه می یابد و یک شکاف را در روده کوچک شکل می دهد. 

زین پس متخصص از اشعه ایکس به منظور از بین بردن سنگ صفرا در مجاری صفراویی و هدایت کاتتر پلاستیکی در خصوص رفع لجن کیسه صفرا بهره می گیرد. 

آندوسکوپ یک ابزار دارای تلسکوپ و انعطاف پذیر است که در خصوص عکس برداری از مجرای صفراوی و لوزالمعده مورد استفاده قرار می گیرد. 

بهتر است بدانید آندوسکوپی رتروگراد در خصوص شناسایی و رفع اختلالت مجاری صفراوی اعم از انسداد، سنگ، کیست و تومور کاربرد دارد. 

کوله سیستکتومی

متداول ترین عوارض لجن صفرا، التهاب مثانه یا کیسه صفرا است

درمان التهاب کیسه صفرا ناشی از لجن و سنگ های صفراوی نیازمند جراحی است. جراحی برداشتن کیسه صفرا کوله سیستکتومی نام دارد.

کوله سیستکتومی به دو روش لاپاراتومی و لاپاراسکوپی میسر است. در کوله سیستکتومی به روش لاپاراتومی یا باز جراحی به وسیله یک تیغ بیستوری برشی را در ناحیه زیر دنده ای راست به وجود می آورد. سپس با کوتر عمل هموستاز عروق خونریزی را انجام می دهد. 

لایه های پوست، احشاء شکمی، کبد و ماهیچه با رترمتور مالیبل و لنگاز های مرطوب کنار زده می شوند و به وسیله رپنگ فورسپس سرکیسه صفرا گرفته می شود. در صورتی که کیسه صفرا مملوء از مایعات باشد، به وسیله ی یک سرنگ محتویات داخل آسپیره می گردد. 

زین پس پزشک جراح با به کارگیری قیچی متزنبام و گاز استریل کیسه صفرا را از اطراف کبد جدا می کند و بخش انتهایی مجرای صفراوی را با رایت انگل مسدود می سازد. 

در نهایت پس از بریدن، لیگاتور کردن سریان و ورید سیستیک، کیسه صفرا از بدن خارج می گردد. 

عوارض جانبی لجن کیسه صفرا در بدن 

سنگ کیسه صفرا 

احتمال شکل گیری لجن صفرا به سنگ کیسه صفرا به وفور وجود دارد. سنگ های صفراوی مجموعه ای از مواد جامد اعم از کلسترول مواد در مکیسه صفرا هستند که سبب شکل گیری احساس درد در بخش فوقانی شکم می شوند. در واقع وجود سنگ در کیسه صفرا می تواند حملات صفراویی به وجود آورد. 

علاوه بر این احتمال انسداد مجاری صفراوی به وسیله سنگ صفراویی وجود دارد. عارضه انسداد و احساس درد ناشی از سنگ سفرا به وسیله جراحی درمان می گردد. 

التهاب لوزالمعده 

ممکن است لجن کیسه صفرا زمینه را برای شکل گیری التهاب لوزالمعده یا پانکراتیت حاد مهیا سازد. در حالت طبیعی آنزیم در معده فعال می گردد. لجن کیسه صفرا عملکرد آنزیم با اختلال مواجه می کند و منجر به فعال سازی آنزیم در لوزالمعده می شود. این امر پانکراتیت حاد را به وجود می آورد. 

تحقیقات بیانگر آن هستند که حدود 74 درصد از افراد مبتلا به التهاب لوزالمعده دارای لجن صفراوی بدون علائم هستند. 

التهاب مثانه و کیسه صفرا 

متداول ترین عوارض لجن صفرا، التهاب مثانه یا کیسه صفرا است. کیسه صفرا ملتهب قادر است با شکل گیری زخم در دیواره کیسه صفرا سبب سوراخ شدن آن گردد. بی شک با سوراخ شدن کیسه صفرا محتویات موجود به داخل حفره شکم وارد می شوند. 

بهتر است بدانید عارضه سوراخ شدن کیسه صفرا در بزرگسالان مسن مشهود است. 

علاوه بر این، التهاب کیسه صفرا قادر است با شکل گیری یک واکنش سیستمیک موجب مرگ بیمار شود. واکنش سیستمیک زمانی شکل می گیرد که لجن و سنگ های صفراویی، مجرای پانکراس را مسدود نمایند.  این عارضه به مرور زمان باعث شکل گیری عفونت و سنگ صفرا می گردد. 

شایان توجه است التهاب کیسه صفرا با نشانه هایی نظیر نفخ، درد و استفراغ همراه است. 

محدودیت های غذایی برای مبتلایان به لجن صفراوی 

• نان پنیری 

• غذاهای دریایی کنسروی 

• زیتون 

• نارگیل 

• آووکادو 

• لبنیات پر چرب

• گوشت های فرآوری شده 

• آجیل

• کره بادام زمینی 

• چیپس 

• کلوچه

• پنکک 

• بستنی 

• دسر های پر چرب

• بیسکوییت 

• شیرینی های رولت 

• شکلات

• انواع آبنبات 

• قهوه چرب 

گردآوری:بخش سلامت