چه آنتی بیوتیکی باعث ایجاد سندرم بچه خاکستری می شود؟

سندروم بچه خاکستری به دلیل مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک کلرامنفیکل بوجود می آید

علائم، پیشگیری و درمان سندرم کودک خاکستری

گاهی اوقات مصرف برخی داروها بدون مشورت با پزشک باعث نقص های مادرزادی جدی برای کودکان می‌شود که یکی از این موارد سندروم کودک خاکستری است.

سندروم کودک خاکستری چیست؟

این بیماری به دلیل مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک کلرامنفیکل توسط مادر یا نوزاد است که در نوزادان تازه به دنیا آمده و یا نارس اتفاق می‌افتد.

نوزادان نمی توانند دوز های بالای این دارو را دفع کنند به همین دلیل این ماده در خون آن ها تجمع می یابد و جریان پیدا می کند و سپس منجر به فرو پاشی قلب و عروق می شود. ۴۰ درصد کودکانی که به این سندروم مبتلا می شوند، میمیرند.

یکی دیگر از نام‌ هایی که سندروم کودک خاکستری با آن شناخته می شود، سمیت کلرامفنیکل است. سندروم نوزاد خاکستری یک بیماری بسیار نادر اما خطرناک و تهدید آمیز برای کودکان و نوزادان زیر دو سال است.

اغلب آنتی بیوتیک کلرامفنیکل برای درمان عفونت مادر باردار تجویز می شود و این کار زمانی اتفاق می‌افتد که داروهای دیگر مانند پنی سیلین جوابگو نبوده باشند. یکی دیگر از کاربرد های این آنتی بیوتیک کلرامفنیکل برای درمان مننژیت و حصبه است که متأسفانه این آنتی بیوتیک از مقادیر زیادی سمیت تشکیل شده است که برای نوزادان و کودکان بسیار خطرناک است.

از آن جایی که کودکان زیر دو سال و نوزادان نارس آنزیم های کبدی لازم برای انجام متابولیسم و سوخت و دفع این آنتی بیوتیک را ندارند نمی توانند این دارو را تجزیه کنند و این دارو به راحتی در خون آن ها جریان می یابد.

خطر ابتلای نوزاد به این سندروم زمانی افزایش می‌یابد که نوزاد به صورت مستقیم از این آنتی بیوتیک مصرف کند و یا اینکه از این آنتی بیوتیک در حین زایمان و یا دوره ای از بارداری توسط مادر مورد استفاده قرار گیرد که همه این ها نوزاد را در معرض خطر این بیماری قرار می‌دهد.

البته ابتلا به سندروم نوزاد خاکستری می تواند به خاطر دلایل دیگری نیز باشد برای مثال :

کبد نارس. اگر کبد عملکرد خوبی داشته باشد و سالم باشد می تواند به راحتی آنتی بیوتیک کلرامفنیکل را متابولیزه و دفع کند اما زمانی که کبد نارس باشد این اتفاق نمی‌افتد و برای همین نوزادان نمی توانند این کار را انجام دهند.

عدم توانایی کلیه های کودک برای دفع کلرامفنیکل، برای همین است که کودکانی که از نظر کلیه این ناتوانی را دارند نسبت به نوزادان سالم بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندروم بچه خاکستری هستند.

علائمی که نشان میدهد کودک شما به سندروم بچه خاکستری مبتلا شده است.

پس از اینکه کلرامفنیکل در خون کودک شما جریان یابد و کودک به این سندروم دچار شود علائم آن را حدوداً ۲ تا ۹ روز بعد از مصرف آنتی بیوتیک کلرامفنیکل نشان می دهد که این علائم می‌تواند در هر کودک متفاوت باشد.

به طور کلی کودکان مبتلا شده به سندروم بچه خاکستری علائم زیر را از خود نشان می دهند:

- تورم شکم

- دمای پایین بدن

- فشار خون پایین

- استفراغ

- لب و پوست آبی رنگ

- پوست مایل به خاکستری

- مدفوع سبز

- بهانه‌گیری

- تغذیه ضعیف

- ضعف و خستگی

- ضربان قلب نامنظم

- تنفس دشوار

- نفخ های شکمی

- تغییر در وضعیت ذهنی و هوشی مثل بی حالی و هوشیاری کم تر (تشنج)

- اتساع شکم

- زردی

برای همین در صورتی که آنتی بیوتیک کلرامفنیکل برای کودک یا مادر، توسط پزشک تجویز و مصرف شد باید به طور منظم و در فاصله های زمانی خاص سطح کلرامفنیکل خون اندازه گیری شود. همچنین احتمال انتقال کلرامفنیکل از طریق شیر دادن مادر به نوزاد نیز وجود دارد.

اصلی ترین راه پیشگیری از سندروم بچه خاکستری دوری از کلرامفنیکل است

پیشگیری از سندروم بچه خاکستری

برای اینکه شما بتوانید نوزاد خود را از ابتلا به سندروم نوزاد خاکستری دور نگه دارید باید به موارد زیر عمل کنید.

اصلی ترین روشی که برای پیشگیری از سندروم بچه خاکستری باید به آن توجه شود اجتناب و دوری از قرارگرفتن در معرض کلرامفنیکل است تا بتوان از این سندروم جلوگیری کرد و می توان با انجام مراحل زیر به این توصیه عمل کرد.

در ابتدا متخصصان اطفال و بیماری‌های عفونی باید سعی کنند تا به جای آنتی‌ بیوتیک کلرامفنیکل از داروهای دیگر و ایمن تری برای نوزادان استفاده کنند و مادران باردار و شیرده را با آنتی بیوتیک‌های جدید تر درمان کنند. زیرا همان طور که می دانید آنتی بیوتیک کلرامفنیکل می‌تواند باعث نقایص مادرزادی در نوزادان و مسمومیت آن ها شود.

و اگر استفاده از دیگر آنتی بیوتیک ها مؤثر و کارساز نبود و برای درمان عفونت ها استفاده از کلرامفنیکل لازم بود باید برای جلوگیری از اثرات سمی آن در کودکان از دوزهای کمتره کلرامفنیکل و در طولانی مدت استفاده و بهره برد.

زمانی که نوزادان تحت درمان با کلرامفنیکل قرار می‌گیرند چه این نوزادان سالم باشند و چه نارس باشند باید در فواصل منظم و با دقت بسیار از لحاظ سطح دارو در خونشان بررسی شوند.

استفاده از آنتی بیوتیک کلرامفنیکل و درمان طولانی مدت با این دارو به صورت خوراکی یا وریدی می تواند باعث سندروم کودک خاکستری شود. شما والدین می توانید قبل از استفاده از قطره های چشمی که دارای کلرامفنیکل هستند و برای درمان التهاب باکتریایی در کودکان و نوزادان استفاده می شود به یک مشاوره مراجعه کنید و اطلاعات لازم را دریافت کنید زیرا قطره های چشم که دارای کلرامفنیکل نیز هستند به خودی خود می‌توانند منجر به مسمومیت شوند و درمان با آنتی بیوتیک کلرامفنیکل فقط زمانی جایز است که استفاده از آن الزامی و تنها راه حل باشد.

امروز استفاده از آنتی بیوتیک کلرامفنیکل برای بیماران بسیار محدود تر و کمتر شده است و اغلب فقط در قطره های چشمی و برخی از پمادهای موضعی، کلرامفنیکل را یافت خواهید کرد البته هنوز هم برای درمان عفونت‌ های خاصی مانند عفونت ریکتزیا که از طریق کنه منتقل می شود و همچنین تب حصبه از این آنتی بیوتیک استفاده می شود.

البته این بیماری ها نیز خودشان داروهای دیگری دارند که می توان از آن ها استفاده کرد. برای همین بهترین کار قبل از استفاده از آنتی بیوتیک کلرامفنیکل این است که راه‌ ها و دارو های دیگر را به ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود معرفی کنید و این قضیه را با او در میان بگذارید.

همودیالیز یکی از راه های برطرف کردن سندروم بچه ی خاکستری است

عوارض احتمالی سندروم بچه خاکستری

اگر شروع درمان بیماری سندروم کودک خاکستری با تأخیر انجام شود می تواند عوارض مختلفی را به وجود آورد.

عوارض و رخدادهای زیر می‌تواند با سمیت کلرامفنیکل در ارتباط باشد :

- نارسایی کلیه

- نارسایی کبد

- خونریزی

- عفونت

- آسیب مغزی

- نارسایی قلبی و عروقی

- شوک

- مشکلات اعصاب حسی یا حرکتی (نوریت محیطی)

- کم خونی آپلاستیک به دلیل سمیت ناشی از مصرف دارو در مغز استخوان

- التهاب عصب بینایی (نوریت اپتیک)

- مشکلات بینایی

- مشکلات قلب و عروق

- ضعف عمومی

- نارسایی‌ ها

- گیجی

- فرورفتگی جمجمه

- یا حتی مرگ

همچنین اختلالات ثانویه و یا عفونت، خود می تواند وضعیت را به ویژه در کودکانی که نارس هستند و یا دچار سوء تغذیه شده‌ اند بدتر کند.

آسیب های مغزی از عوارض سندروم بچه ی خاکستری است

درمان سندروم بچه خاکستری

اگر سندروم بچه خاکستری به موقع و زود تشخیص داده شود و استفاده از داروی کلرامفنیکل قطع شود احتمال اینکه کودک نتیجه خوبی را در آینده دریافت کند بسیار زیاد می شود.

در ابتدایی ترین مرحله باید مصرف داروی کلرامفنیکل توسط کودک شما قطع شود و اگر شما از این دارو برای درمان عفونت تان استفاده می کنید، شیردهی را قطع کنید.

پس از اینکه شما سندروم کودک خاکستری را در نوزادتان تشخیص دادید باید بدانید که احتمال بستری شدن او در بیمارستان بسیار زیاد است زیرا پزشکان باید بتوانند از نزدیک وضعیت و شرح حال کودک شما را مشاهده و کنترل کنند. با توجه به نیاز کودک شما ممکن است کارهایی مثل اکسیژن درمانی، دستگاه تهویه و لوله گذاری زود هنگام یا انتوبه کردن انجام شود.

پس از اینکه کودک بستری شد برای تأیید سندروم کودک خاکستری در نوزاد شما آزمایشات زیر انجام می شود :

- ابتدا با انجام دادن آزمایش خون، سطح کلرامفنیکل خون را تشخیص می دهند.

- با توجه به علائم بیماری، آزمایشاتی مانند سی تی اسکن، اشعه ایکس و یا سونوگرافی ناحیه شکمی انجام می شود.

-اغلب الکتروکاردیوگرافی و اکوکاردیوگرافی انجام می‌شود تا وضعیت قلب نوزاد بررسی شود و به دلایل افت گردش خون و تغییر رنگ پوست پی ببرند.

در آخر از روشهای زیر برای برطرف کردن سندروم بچه خاکستری استفاده می شود :

همودیالیز : در این راه درمانی از دستگاهی به نام دیالیز برای پاک کردن سموم داخل جریان خون کودک شما استفاده می‌کنند و در ادامه میزان پتاسیم و سدیم موجود در خون را متعادل می کنند و فشار خون کودک را کنترل می کنند.

انتقال خون : در این روش مقداری از خون کودک را از بدن او خارج می کنند و آن را حذف می‌کنند و سپس با استفاده از خون تازه اهدا شده و یا پلاسما مقدار خون از دست رفته را جایگزین می‌کنند و در ادامه با استفاده از کاتتر این روش درمانی را تکمیل می‌کنند.

همچنین ممکن است علاوه بر درمان های نام برده از اکسیژن درمانی برای بهبود تنفس و اکسیژن رسانی به بدن کودک شما استفاده شود حتی ممکن است پزشک، هموپرفیوژن را نیز به شما توصیه کند که این روش درمانی بسیار شبیه دیالیز است و توسط آن سموم از خون دفع می گردد و خون کودک در طول درمان کنترل می شود.

گردآوری:بخش کودکان