علایم و راههای بهبود ضعف بینایی در کودکان

بیماری انکساری یک نوع ضعف بینایی در کودکان به شمار می رود

"تقویت چشم ضعیف کودک" با رژیم غذایی مناسب

در دنیای کنونی سلامت چشم کودکان تحت تأثیر منفی آب و هوا، رایانه و صدمات قرار دارد. ضعف بینایی در کودکان بیماری رایج است که به صورت تنبلی چشم، دور بینی، نزدیک بینی، آستیگماتیسم و چشم متقاطع بروز پیدا می کند. 

گونه های مختلف بیماری های چشمی در کودکان

به طور کلی ضعف بینایی در کودکان به صورت بیماری های انکساری و بیماری های غیر انکساری رایج یافته است. 

عیوب انکساری

بیماری انکساری، اختلالی است که در طی تابش نور در چشم کودک، تاری دید شکل می گیرد. در عیوب انکساری صدمه ای به شبکیه چشم وارد نمی شود. 

عیوب انکساری در 20 % از کودکان وجود دارد. عیوب انکساری شامل تنبلی چشم، آستیگماتیسم، چشم متقاطع، دوربینی و نزدیکی بینی می گردد. 

نزدیک بینی و دوربینی

در نزدیک بینی کودک قادر است اشیا موجود در فاصله نزدیک را به راحتی مشاهده نماید. سپس با فاصله یافتن اجسام از مقابل چشم، میزان دید کاهش پیدا می کند. 

مشکل دور بینی دقیقا بر عکس نزدیک بینی رخ می دهد. در این عارضه، کودک اجسام در فاصله دور را به راحتی مشاهده می کند. در حالی که همان اجسام را در فاصله نزدیک به سختی تشخیص می دهد. 

یکی از عواملی که سبب ضعف در بینایی کودکان می شود تنبلی چشم است

تنبلی چشم 

یکی از عواملی که سبب ضعف در بینایی کودکان می شود، تنبلی چشم است. تنبلی چشم نوعی کاهش بینایی به شمار می رود که با عنوان آمبلیوپی شناخته می شود. متداول ترین علت به وجود آمدن تنبلی چشم ناشی از عدم درمان زودهنگام عیوب انکساری و ضعف بینایی در دوره نوزادی و کودکی است. 

کودک مبتلا به این عارضه از کاهش دید رنج می برد. 

آستیگمات

آستیگماتیسم یکی از گونه های مختلف اختلالات چشم در رده عیوب انکساری است. در این اختلال قرنیه چشم به طرز قابل توجهی، منحنی می شود. در طی این روند، کودک دچار تاری دید می گردد. چشم های مبتلا به اختلال آستیگماتیسم با نشانه هایی نظیر چشم درد، سردرد، احساس خستگی در چشم و مشکل در هنگام مطالعه مواجه هستند. 

چشم متقاطع

متداول ترین مشکل چشمی در کودکان، چشم متقاطع است. در اختلال استرابیسموس یا چشم متقاطع، احتمال پیوند چشم به سمت بیرون، داخل، بالا و پایین وجود دارد. 

اختلال استرابیسموس به موجب ضعف عضلات در چشم به وجود می آید. در ادامه برخی از نشانه های چشم متقاطع را بیان می کنیم:

•سرگیجه

•حرکت چشم به سمت داخل یا خارج 

•عدم تشخیص اشیا در فاصله نزدیک 

•لرزش در چشم 

عیوب غیر انکساری

بیماری غیر انکساری، نوعی اختلال بینایی است که به موجب بیماری های چشمی اعم از تومور به وجود می آید. 

رایج ترین مشکلات بینایی در کودکان

ضعف بینایی در کودکان زیر 12 ماه 

کودک پس از سه ماهگی قادر است اشیا و اجسام را ردیابی نماید. منظور از ردیابی، دنبال کردن شیئ به وسیله چشم است. بهترین روش برای آگاهی از ضعف بینایی در کودکان زیر 12 ماه، معاینه سلامت چشم است. 

ضعف بینایی در کودکان 2 الی 7 سال

با رشد جسمانی نوزاد، او به توانایی سخن گفتن دسترسی پیدا می کند. یکی از اختلالات رایج در کودکان بین 5 الی 7 سال، تنبلی چشم می باشد. 

بی شک کودکی که از توانایی سخن گفتن برخوردار است در صورت بروز مشکل، والدین را مطلع می سازد. با این وجود توصیه می شود کودک را در بازه های زمانی مشخص تحت نظارت کامل چشم پزشک قرار دهید. 

چشم پزشک با آزمایشات سلامت چشمی، به شناسایی اختلالات بینایی می پردازد. 

ضعف بینایی در کودکان 7 الی 12 سال

کودکان در سن 7 الی 12 سالگی مشغول خواندن و نوشتن هستند. بی شک موفقیت در این عرصه مستلزم برخورداری از سلامت کامل چشم است. 

یکی از نشانه های رایج ضعف چشم در کودکان 7 الی 12 سال، عدم ملاحظه نوشتار تخته در فاصله دور است. در این گونه موارد احتمال ضعف در دور بینی کودک وجود دارد. 

علاوه بر این، احتمال دارد کودک به موجب ضعف در نزدیک بینی در توانایی خواندن کتاب در فاصله نزدیک به مشکل بر بخورد. 

یکی از مهارت هایی که می بایست به کودکان دبستانی آموزش دهیم، بهره گیری از هر دو چشم به صورت هماهنگ است. عدم توازن در هماهنگی چشم نشان از انحراف چشم دارد. 

عدم تمرکز در روخوانی مطالب از نشانه های ضعف بینایی در کودکان است

نشانه های ضعف بینایی در کودکان

•تنگ کردن چشم برای مشاهده اجسام 

•سردرد مکرر

•دو بینی

•بی توجهی و نادیده گرفتن اشیا موجود بر روی زمین 

•مالیدن چشم

•چشمک زدن 

•خودداری از انجام فعالیت هایی که با چشم سروکار دارد 

•کج کردن سر به یک طرف 

•ضعف در عملکرد حفظیات 

•نگه داشتن وسایل در نزدیکی سر 

•بستن یک چشم 

•عدم تمرکز در رو خوانی مطالب

روش های حفظ سلامت و بهبود ضعف بینایی در کودکان 

معاینه منظم چشم

در هر 4 نوزاد، یک کودک از ضعف بینایی رنج می برد. تفاوت ضعیفی چشم کودک با بزرگ سال این است که کودک از بیان مشکل بینایی به درستی بهره مند نمی باشد. در واقع کودک نمی تواند والدین خود را متوجه ضعف در بینایی نماید. بدین ترتیب معاینه چشم پزشکی از اهمیت فراوانی برخوردار است. 

شما می توانید در منزل به وسیله تمرین هایی مخصوص برای کسب توانایی نوزاد اقداماتی انجام دهید. برای مثال، نوزاد در یک ماهگی به اجسام سیاه و سفید واکنش نشان می دهد. این نوع اجسام به صورت متضاد، قادر به تقویت بینایی نوزاد هستند. 

معاینات چشم پزشکی در برابر صدمات آینده تا حد چشمگیری جلوگیری می کند. در این معاینات، به وسیله دستگاه سنجش بینایی، نمره ضعیفی چشم کودک شناسایی می شود. توصیه می شود در سنین 6 ماهگی، دو و نیم سالگی و از چهار سالگی تا 7 سالگی به صورت مکرر برای بررسی وضعیت تنبلی چشم، عیوب انکساری و دید دو چشمی کودک به چشم پزشک مراجعه نمایید. 

پیروی از رژیم غذایی سالم

یکی از روش های حفظ سلامت کودک، کامل و مقوی بودن رژیم غذایی است. میان سلامت چشم کودک با نوع تغذیه ارتباط مستقیمی وجود دارد. 

یکی از غذاهایی که در برهه های زمانی مختلف سبب تقویت فعالیت های ذهنی در کودک می شود، مصرف غذاهای دارای اسید چرب امگا 3 است. با مصرف این قبیل مواد غذایی روند جریان خون در بدن سرعت پیدا می کند و در نهایت، سبب ارتقا عملکرد مناسب در چشم می شود. 

حبوبات

در حبوبات به ویژه لوبیا و عدس، مقدار فراوانی زردینه و زینک وجود دارد. زردینه و زینک در اصطلاح پزشکی با عنوان بیوفلاونوییدها شناخته می شوند که در کاهش صدمه به شبکیه چشم نقش چشمگیری ایفا می کنند. 

گوشت قرمز

گوشت قرمز منبع غنی زینک به شمار می رود. زینک نوعی ماده معدنی محسوب می شود که در آزاد سازی ویتامین E از کبد و هدایت آن به سمت چشم کمک شایانی می کند. همچنین به تولید مداوم ملانین در چشم می پردازد. ملانین در چشم رنگدانه ای است که نقاط نوری شبکیه چشم و گیرنده های بصری را سالم نگه می دارد. 

بهتر است بدانید زینک علاوه بر گوشت قرمز، در صدف های خوراکی وجود دارد. 

میوه

به طور کلی میوه های زرد و نارنجی مثل پرتقال، زرد آلود، خربزه منبع ویتامین E به شمار می روند که سبب بهبود عملکرد چشم و کاهش احتمال ابتلا به شب کوری می شوند.

انگور و توت زمینی حاوی مقادیر فراوانی آنتوسیانینس می باشند که در تقویت بینایی، تأثیرات مثبتی ایجاد می کنند. علاوه بر این، توت زمینی از تقویت کننده های بینایی اعم از روتین، کویرستین و رسوراتوول برخوردار است. 

یکی دیگر از میوه های مفید برای سلامت چشم، زردآلو است.  زردآلو غنی از لیکوپن، بتاکاروتن و کاروتن ها است. 

لوتیین نوعی ویتامین دارای کاروتن است. کاروتن از بروز بیماری های چشمی نظیر آب مروارید پیشگیری می کند و تضمین کننده سلامت چشم است. لوتیین در میوه آووکادو وجود دارد. 

برای تقویت بینایی و سلامت چشم کودک، ویتامین C مفید واقع است. ویتامین C در مرکباتی اعم از لیمو، بادمجان رمی و پرتغال یافت می شود. 

توت فرنگی نیز خاصیت ضد عفونی دارد. این میوه خوشمزه از چشم های کودک در برابر بیماری و عفونت محافظت می کند. 

تخم مرغ

تخم مرغ آنتی اکسیدانی قوی است که به مقابله با عوامل تخریب کننده رنگدانه های چشمی می پردازد و نقش چشمگیری در کاهش احتمال نابینایی دارد. 

در تخم مرغ، پروتئین و ویتامین E وجود دارد. تخم مرغ با نظارت بر عملکرد چشم، کودک را از مشکلات چشم مصون می دارد. 

از سری مواد غذایی مفید برای سلامت چشم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•مغزیجات اعم از چهار مغز؛ بادام هندی و بادام زمینی به موجب برخورداری از ویتامین E

•میوه خشک اعم از دانه کتان و سویا

•سبزیجات دارای برگ های سبز و رنگی اعم از کدو، مرچ دلمه، زردگ، کلم بروکلی، کلم پیچ

•روغن ماهی به موجب برخورداری از اسید چرب DHE

•غلات دارای سبوس نظیر گندم و برنج

با پیروی از رژیم غذایی سالم می توانید از ضعف بینایی در کودکان جلوگیری کنید

درمان تنبلی چشم در کودکان 

شیوه درمان تنبلی چشم، کارکرد مداوم از چشم معیوب است. کودکی که در سن 4 سالگی به تنبلی چشم مبتلا می شود، احتمال بهبودی تا سن 6 سالگی به وسیله تمهیدات درمانی به وفور وجود دارد. در اکثر موارد در ابتدای تشخیص تنبلی چشم، پزشک مربوطه توصیه می کند چشم سالم کودک به مدت 6 ساعت در روز بسته باشد.

به مرور زمان با بهبود چشم تنبل، مدت زمان بستن چشم سالم کاهش پیدا می کند. در برخی موارد، پزشک برای تنبلی چشم کودک، به استفاده از عینک نیز توصیه می نماید. 

اکثر متخصصان در حوزه سلامت چشم بر این باور هستند که ضرورت دارد درمان تنبلی چشم قبل از ورود به سن 10 سالگی صورت بگیرد. در این بازه زمانی، نتیجه درمان بسیار موفق آمیز است و زمینه برای تکمیل روند درمان به صورت ساده و کم هزینه وجود دارد.   

گردآوری:بخش سلامت