همه چیز درباره ی قالی چلسی و وِیژگی های آن

قالی چلسی در دوران صفویه به دست هنرمندان ایرانی بافته شده

قالی چلسی يكی از معتبرترين دست بافته های ايران و جهان در موزه لندن

قالی چلسی یکی از ارزشمندترین قالی هایی است که در دوران صفویه به دست هنرمندان ایرانی بافته شده و هم اکنون از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار می باشد. این فرش کاملا دست باف بوده و در سراسر دنیا شناخته شده است.

مقدمه ای درباره قالی چلسی

قالی چلسی یکی از فرش های دستباف ایرانی است که دوران بافت و تولید آن را می توانیم به دوران صفویه که دوران تجلی و شکوفایی هنر ایرانی بود در نظر بگیریم. این قالی به شدت در کل دنیا معروف است و یکی از آثار ارزشمند ایرانی در کل دنیا محسوب می شود.

هنرمندان فرش باف دوران صفوی تمام این قالی را با روش گره های فارسی و با دست بافته اند و برای تولید آن از ابریشم های و پشم های با کیفیت و مرغوب استفاده کرده اند.

بررسی ها حاکی از این است که قالی چلسی ابتدا در یک کاخ سلطنتی واقع در شهر بزرگ اصفهان قرار داشته و بعدها بعد از اینکه این کاخ از بین رفت، این قالی نیز از شهر اصفهان خارج شد و دست به دست گشت تا نهایتا در شهر چلسی، از دست یک فروشنده ی عادی، با هدف قرار دادن در موزه خریداری شده است.

البته که تحقیقات و بررسی های مختلف بر روی قالی چلسی حاکی از این است که این فرش تماما تباری ایرانی دارد و در یکی از کارگاه های فرش در قرن شانزدهم در خود ایران بافته است. اما چون این قالی آخرین جایی که دیده شده در چلسی بوده، نام آن را قالی چلسی نهادند و هم اکنون نیز کل دنیا این قالی را با نام قالی چلسی می شناسند.

الی چلسی یکی از ارزشمندترین قالی های ایرانی است

ویژگی های قالی چلسی

قالی چلسی یک فرش است که در در ابعاد 549*310 سانتیمتر به صورت کاملا دست دوز، بافته و تولید شده است. وزن کلی قالی را می توانیم حدودا 40 کیلوگرم در نظر بگیریم. هنرمندان دوره ی صفویه این قالی را با بهره گیری از گره های فارسی بافته اند و برای تار و پود آن از ابریشم و برای پرزهای فرش از پشم های درجه ی یک و با کیفیت استفاده کرده اند.

در هر متر مربع این فرش، می توانید 700 الی 738 گره را مشاهده نمایید. در واقع به طور دقیق تر بهتر است بگوییم که در هر ۱۰ سانتیمتر عرض، ۸۹ گره و در هر ۱۰ سانتیمتر طول، 83 گره وجود دارد.

تحقیقات حاکی از این است که فرش چلسی در سال 899 شمسی در مناطق شمالی ایران و یا کاشان و به احتمال خیلی کم تبریز، بافته شده است. همان طور که گفتیم برای تار و پود این فرش از ابریشم های با کیفیت استفاده شده که تارهای آن از ابریشم سبز رنگ و پودهای آن ابریشم سفید رنگ می باشند.

ابریشم های به کار رفته در پود فرش عموما به صورت دولا استفاده می شوند. خیلی ها معتقدند که فرش چلسی قبل از فرش اردبیل بافته شده است چرا که طرح و نقش های این فرش، دقیقا حال و احوال فرش اردبیل را به یاد می آورد اما تحقیقات و بررسی های خیلی از تاریخ شناسان حاکی از این است که ابتدا این فرش بافته و سپس فرش اردبیل!

با این حال هیچ مدرک خاصی که بتواند اثبات کند که این فرش قدیمی تر از فرش اردبیل است وجود ندارد اما تاریخ شناسی هر دو فرش نشان می دهد که قرابت هایی بین این دو دست بافته وجود دارد و تقریبا هر دو در یک برهه ی تاریخی بافته و تولید شده اند.

مستندات قوی دال بر اینکه قالی چلسی دقیقا در کدام منطقه بافته شده است وجود ندارد.

طرح و نقش فرش چلسی

پس زمینه ای که برای فرش چلسی بافته شده است، یک پس زمینه به رنگ تیره می باشد. در طراحی نقش این فرش از دو مدالیون یا ترج استفاده شده است. در فضای مابین ترنج دو گلدان چینی قرار دارد که این سبک دائما تکرار شده است و نقش کلی فرش را پدیدار نموده است.

در مرکز و وسط حوضچه ی فرش، ماهی هایی دیده می شوند که بخشی از طرح کلی قالی را تشکیل می دهند. البته وجود ماهی ها و شمایل گلدان های چینی در کنار یکدیگر، هنرهای بافت چینی را به خاطر می آورد.

علاوه بر این شمایل شما می توانید وجود حيواناتی مانند آهو، گوزن، شير و پلنگ را نیز مشاهده نمایید. در کنار شمایل این حیوانات بافته شده بر روی طرح اصلی قالی، طرح یک ترنج بزرگ زیبا نیز وجود دارد که همین ترنج، شباهت بافت این قالی را به قالی اردبیل بیش از پیش می کند.

محل بافت قالی چلسی

حقیقتا باید خدمت تان عرض کنیم که مستندات قویی دال بر اینکه قالی چلسی دقیقا در کدام منطقه بافته شده است وجود ندارد. اما احتمال بافت آن مربوط به تبری، کاشان و شمال غرب ایران داده شده.

اما محمد حسن بافته چی كارشناس فرش نظر متفاوتی در رابطه با محل بافت قالی چلسی دارد و ان از این قرار است : لازم است بدانید که در دوران شاه طهماسب صفوی، از آنجایی که این شاه علاقه ی خاصی به هنر فرش بافی داشت، دستور داد تا کارگاه های مجهز فرشبافی زیادی در سراسر تبریز دایر شود و از بهترین بافندگان و طراحان فرش برای تولید انواع فرش هایی که بافت هایی شبیه به قالی چلسی دارند، کمک گرفت.

در واقع این کارگاه ها با کمک گرفتن از برجسته ترین هنرمندان فعال در زمینه ی فرش بتفی در همان دوران، به یک مکتب و یا دانشگاه فرش بافی تبدیل شدند که معروف ترین سبک های فرش بافی ایرانی نیز در همین دوران و در همین مکاتب شکل گرفتند و به عرصه ی وجود رسیدند.

او معتقد است که مرغوب ترين قالی های ايرانی مانند فرش اردبيل، شكارگاهی و سجاده ای، هم محصول همین مکاتب می باشند. و از آنجایی که این قالی به لحاظ مرغوبيت ، طرح و رنگ آميزی و مواد اوليه و بافت و زيبايي، هم رده با فرش اردبیل قرار دارد، بعید نیست که تولید و بافت این فرش هم به همان دوران برگردد.

قالی چلسی در یکی از موزه های لندن یعنی موزه ويكتوريا و آْلبرت،نگهداری می شود.

محل نگهداری قالی چلسی

قالی چلسی را امروز می توانید در یکی از معروف ترین موزه های لندن یعنی موزه ويكتوريا و آْلبرت، ببینید. لازم به ذکر است بدانید که فرش اردبیل ایرانی نیز در همین موزه نگهداری می شود.

گردآوری : بخش فرهنگ و هنر