نبرد پلاته چگونه شروع شد و چطور به پایان رسید؟

جنگ پلاته

جنگ پلاته چگونه شروع شد؟

جنگ پلاته یکی از نبردهای دوره دوم جنگ‌های ایران و یونان بود که در مکان پلاته در سال (۴۷۹ قبل از میلاد) اتفاق افتاد. حاصل این جنگ آن شد که ارتش خشایارشا در سال ۴۷۹ قبل از میلاد از یونان شکست خورد.

شروع نبرد پلاته 

نبرد پلاته، جنگی بود میان ارتش ایران و یونانیان. این جنگ در زمان خشایارشا رخ داد و ماجرای این جنگ به این صورت است:

بعد از شکست نیروی دریایی ایران در سالامیس، مردونیه (ماردینیوس) سردار ایرانی خشایارشا همان گونه که خودش پافشاری بسیاری بر ماندن در یونان داشت، با ۳۰۰ هزار تن نیرو در اروپا و در سرزمین یونان ماند و با اصرار زیاد خشایارشا را قانع کرد که به ایران برگردد و به او قول داد که همه یونان را فتح نموده و به زودی خبر تصرف یونان را به خشایارشا خواهد داد و به این ترتیب بود که خشایارشا به آسیا برگشت و نیروی زمینی ایران به فرماندهی شخص ماردینیوس در یونان ماند.

ماردینیوس مردی بی مبالات بود و اعتقاد داشت که در کار جنگ اندیشه کردن و سیاست داشتن جنگی بهتر از عجله کردن است.

وی سپاه ایران را برای آسودن و طی کردن زمستان دشوار اروپا به سمت دشت های واقع در تسالی برد و زمستان را در آنجا به سر بردند و برای اینکه جنگ را با سازگاری به آخر برساند، به وسیله الکساندر پادشاه زمان مقدونیه که دست نشانده و فرمانبردار ایران بود با یونانیان وارد مذاکره گردید و از آنان خواست که فرمانبردار ایران شوند و یونان را جزو امپراتوری ایران بدانند وی در ضمن قبول کرد که آنان به جای قبول کردن این پیشنهاد، در امور داخلی آزاد خواهند بود و معبد های آنها مرمت خواهد شد.

اما آتنی ها این درخواست را به سرعت رد کردند و گفتند که آزادی خویش را با چیزی معامله نمیکنند.

آلکساندر هم پیام آتن را به مردونیه داد و مردونیه هم بلافاصله دستور حرکت سپاه به سمت آتن را داد. اما آلکساندر اعتقاد داشت باید افرادی را همراه با طلا پیش یونانیان فرستاد و با آن ها وارد مذاکره گردید و با این شیوه به آسانی می توان آنان را راضی کرد.

نبرد پلاته چگونه شروع شد

تصرف آتن

سپاه بزرگ ایران بعد از راهپیمایی چند روزه به آتن رسیدند اما در نهایت تعجب آنجا را خالی از جمعیت دیدند و آن را به آتش کشیدند و مانند ده ماه پیش آن را ویران کردند. آتنیان که به جزیره سالامین فرار کرده بودند و منتظر رسیدن قشون لاسدمون بودند تا به یاری آنها بیایند. اما لادسمونی ها بدون توجه به درخواست های آتن، دیوار های دفاعی خود را در کرنت را مستحکم نموده بودند.

آتنی ها که از خیانت آنان عصبانی شده بودند پیکی دیگر پیش اسپارتیان فرستادن و به آنان تذکر دادند که اگر لادسمونی ها و اسپارت نیروی کمکی نفرستند آنها با شاه پارس متحد و به اسپارت حمله خواهند کرد.

اسپارت ها با گرفتن این نامه به خود آمده و از بدی شرایط پیش آمده، مطلع شدند و ۵ هزار تن پیاده نظام سنگین اسلحه به همراه ۵ هزار تن از میلیشا های لادسمونی را به فرماندهی پوزانیاس به یاری آتن فرستادند و با پیوستن نیروی کمکی، سپاه آتن خیالشان راحت شده و برای جنگ با مردونیه، به طرف ارتش ایران به حرکت در آمدند.

ولی متحدان ایران در آن نزدیکی یعنی اهالی آرگس، حرکت و پیوستن سپاهیان یونانی را به مردونیه گوشزد کردند و مردونیه هم همزمان سپاهش را به سمت تب برد تا در دشت گسترده تب، بتواند با سواره نظام خود سپاه یونان را از بین ببرد.

جنگ پلاته

جنگ پلاته

فردای آنروز دو سپاه در مقابل یکدیگر صف آرایی کردند و مردونیه فرمان داد تا سواره نظام ایران به فرماندهی ماسیس تیوس به یونانیان حمله کند. ماسیس تیوس یکی از فرماندهان بزرگ ارتش ایران بود که از نظر هیکل، یک سر و گردن بلند تر از همه بود و زره ای از جنس طلا و شنلی به رنگ ارغوانی بر تن می کرد و در شمشیر زنی بین همه معروف بود.

جنگ با حمله ماسیس تیوس همراه سواره نظام پارسی آغاز گردید و سواره نظام ایران تلفات خیلی سنگینی بر یونانیان وارد آورد اما در هنگام جنگ اسب ماسیس تیوس زخمی شده و سوارش را بر زمین زد و یونانیان که سردار ایران را در آن وضعیت دیدند به سمت او حمله کرده و او را کشتند و سپاه ایران با دیدن کشته شدن سردار خود ضعیف شدند و یونانیان به شدت به آنها حمله کردند تا اینکه سواره نظام ایران مجبور به عقب نشینی گردید. روز اول جنگ با عقب نشینی ایرانیان و بدون نتیجه قطعی به پایان رسید.

فردای آن روز یونانیان قبل از آغاز جنگ به سمت پلاته حرکت کردند چون که پلاته را جای مناسب تری برای جنگیدن می دانستند. سپاه ایران هم با دیدن این شرایط به سمت پلاته حرکت کرد. در پلاته دو سپاه تقریبا یک هفته بدون جنگ در آنجا اردو زدند.

بعد از گذشت یک هفته، مردونیه این وقت کشی را دیگر صحیح نمی دانست چون که هر روز بر تعداد یونانیان اضافه می شد و مهم تر از آن سپاه ایران غذای کافی در اختیار نداشت. به همین علت مردونیه با سپاهی برگزیده به گذرگاهی که برای یونانیان غذا می آوردند را تصرف کرد و غذای آنان را به غارت آورد و دو روز هم بدون جنگ گذشت اما در این زمان سواره نظام ایران با روش جنگ و گریز یونانیان را تحریک به جنگ می کردند اما یونانیان بدون توجه در مواضع خود سنگر گرفته بودند.

ولی در روز یازدهم سپاهیان زیادی به یونانیان پیوستند و یکی از بزرگان سپاه ایران به نام ارته باز به مردونیه پیشنهاد عقب نشینی به تب را داد و اضافه کرد با برگشت به تب و فرستادن مقدار بسیاری طلا یونانیان را قانع خواهیم کرد. مردونیه که این کار را به دور از منزلت خود می دانست این پیشنهاد را قبول نکرد و تصمیم گرفت تا فردای آن روز کار سپاه یونان را یکسره کند.

جنگ پلاته

در همان شب آلکساندر پادشاه مقدونیه به سپاه یونان پیک فرستاد و همه نقشه های مردونیه را بر آنان آشکار کرد و یونانیان با اطلاع از این خبر خود را آماده جنگ کردند. قبل از آغاز جنگ اسپارتی ها به آتنی ها پیشنهاد دادند تا آنان در جناحی بجنگند که پارسیان حضور دارند چرا که آتنی ها تجربه جنگ با پارسیان را در ماراتون و ترموپیل را داشته اند.

مردونیه هم با دیدن این آرایش جنگی یونانیان، ترکیب خود را تغییر داده و بار دیگر پارسیان را در برابر اسپارتی ها قرار داد و حتی به آنان پیشنهاد کرد تا اسپارتی ها به تنهایی در برابر پارسی ها قرار گیرند (سپاه ایران چند ملیتی بود و تنها سواره نظام سپاه، پارسی بودند) و در صورت پیروزی هر کدام آن سپاه پیروز جنگ باشد، ولی اسپارتی ها این پیشنهاد را قبول نکردند و جنگ بار دیگر شروع گردید.

جنگ با حمله سواره نظام ایران شروع شد و به همه جناحین هم پخش شد و جنگ با شدت هر چه بیشتر شروع شد و در همان شروع جنگ برتری با سپاه ایران بود چرا که سواره نظام ایران که در تیر اندازی شهره دنیای باستان بودند ، یونانیان را تیرباران میکردند و سربازان یونان بدون آنکه بتوانند کاری انجام بدهند به آسانی کشته می شدند.

ولی در هنگام جنگ مردونیه که خود شخصا به صفوف مقدم رفته بود کشته میشود و سپاهیان ایران با دیدن کشته شدن فرمانده خود به سرعت ضعیف شدند و بیشتر آنان بازگشتند و سپاه ایران شکست سختی خورد.

به گفته مورخان ارته باز که با نظر مردونیه موافق نبود با قسمتی از سپاه بدون آنکه وارد جنگ بشود میدان نبرد را ترک کرد و سپاه ایران که دچار هرج و مرج عجیبی شده بود بی توجه به فرماندهان خود که آنان را در ماندن و جنگیدن در میدان نبرد میکردند، باز گشتند و یونانیان هم آنان را دنبال نموده و آنان را میکشتند.

علل شکست ارتش ایران در پلاته

علل شکست ارتش ایران در پلاته

- کشته شدن سرداران ایران در جنگ: شاید مهم ترین علت شکست سپاه ایران کشته شدن ماسیس تیوس و مردونیه بود که سبب پراکنده شدن همه سپاه گردید.

- دومین علت این شکست این بوده است که مردونیه مردی سهل انگار بود و همان گونه که می دانیم کار جنگ را بی علت عقب انداخت، مردونیه میتوانست با پرداخت طلا و بدون جنگ یونان را فتح کند اما او این کار را به دور از منزلت خود می دانست و می خواست کار یونان را با جنگ به پایان برساند.

- کمبود اسلحه سپاه ایران: به جز گارد جاویدان و سپاهیان پارسی که زره و اسلحه مناسب داشتند، دیگر پایه های سپاه ایران دارای اسلحه مناسب و زره مناسب نبودند و اغلب ردای گشادی بر تن میکردند که در زمان جنگ مزاحم حرکات آنان می شد که در مقایسه با یونانیان زره پوش و سنگین اسلحه شانسی برای دفاع از خود نداشتند.

گردآوری: بخش فرهنگ و هنر