کوتاه شدن دهانه رحم در بارداری : علل و درمان

عوارض کوتاه شدن دهانه رحم در بارداری

کوتاه شدن طول سرویکس در بارداری و درمان آن

کوتاه شدن دهانه رحم در بارداری با وجودی که بسیار به ندرت پیش می آید ولی می تواند یکی از عوامل خطرساز برای زایمان زودرس یا سقط جنین شود.

دهانه رحم یا سرویکس بخش تحتانی رحم است که به واژن متصل می شود. هنگامی که زن باردار نباشد طول دهانه رحم حداقل 3 سانتی متر است.

در بارداری دهانه رحم یک تونل بسته و مسدود بین رحم و واژن ایجاد می کند. در هفته 24 بارداری متوسط اندازه دهانه رحم حدود 35 میلی متر است. زمانی گفته می شود شما دچار مشکل دهانه رحم کوتاه شده اید که طول آن کمتر از 25 میلی متر شود. کوتاه شدن طول دهانه رحم در بارداری میتواند با بارداری پرخطر همراه باشد. 

طول دهانه رحم در بارداری را می تواند با سونوگرافی واژن ، سونوگرفی شکم یا پرینه ، اندازه گیری کرد. 

کوتاه شدن دهانه رحم در بارداری با خطر زایمان زودرس و سقط جنین همراه است.

زایمان زودرس قبل از هفته 37 می تواند عامل ایجاد بیماری ، معلولیت یا مرگ نوزاد باشد. دهانه رحم گذرگاهی است که جنین باید قبل از تولد واژینال از آن عبور کند. 

به همین دلیل طول سرویکس یا دهانه رحم در بارداری اهمیت زیادی دارد. در صورتی که سابقه نوزاد نارس یا سقط جنین داشته باشید پزشک زنان در اوایل بارداری طول دهانه رحم را اندازه گیری کرده و برای رفع مشکلات احتمالی توصیه لازم و اقدامات لازم را انجام می دهد. 

کوتاه شدن دهانه رحم در بارداری یعنی چه

کوتاه شدن دهانه رحم در بارداری یعنی چه 

دهانه رحم ( به انگلیسی : Cervix )  یا گردن رحم ناحیه استوانه شکل است که رحم را به واژن متصل می کند . 

در بارداری این دهانه کاملا بسته است و هنگام زایمان حدود 10 سانتی متر باز می شود تا جنین از آن عبور کند. 

ولی طول دهانه رحم باید طوری باشد که جنین قبل از موعد نتواند از آن خارج شود. 

کوتاه شدن دهانه رحم به معنی کوتاه تر بودن گردن رحم از حد نرمال است. 

کنترل دهانه رحم کوتاه جزو آزمایش های روتین بارداری محسوب نمی شود ولی ممکن است در مراقبت های معمول بارداری پزشک متوجه این مشکل شود. 

پزشک فقط در صورتی طول دهانه رحم را اندازه می گیرد که با مشکلات زیر روبرو شود :

دلیلی مشکوک که نشان دهنده کوتاه شدن دهانه رحم باشد

علایم زایمان زودرس قبل از هفته 37

عوامل خطر زایمان زودرس از جمله سابقه قبلی در فرد یا خانواده نزدیک

دهانه رحم کوتاه احتمال زایمان رودرس را حدود 50 درصد افزایش میدهد. 

روش اندازه گیری کوتاه شدن دهانه رحم (سرویکس)

قبلا تنها روش برای اندازه گیری کوتاه شدن سرویکس در بارداری ، معاینه فیزیکی بود. البته معاینه داخلی روش مناسبی برای اندازه گیری نیست و پزشک فقط می تواند بخشی از دهانه رحم را مشاهده کند.

امروز مطمئن ترین روش برای اندازه گیری طول دهانه رحم  ، سونوگرافی است. بنابراین در صورتی که پزشک صرفا با معاینه فیزیکی به شما گفت مشکل کوتاه شدن دهانه رحم دارید حتما برای اطمینان باید از سونوگرافی استفاده کنید.

درمان کوتاه شدن دهانه رحم در بارداری - سرکلاژ یا دوختن دهانه رحم

درمان کوتاه شدن دهانه رحم

پزشک بعد از تشخیص کوتاه شدن دهانه رحم باید هشدارهای لازم در مورد زایمان زودرس را به مادر اعلام کند. 

کوتاه شدن سرویکس ، سیگارکشیدن ، سابقه زایمان زودرس  و عفونت های رحمی از مهم ترین عوامل زایمان زودهنگام هستند. 

تزریق استروئید: استروئید ها در ترکیب با سایر داروها میتواند زایمان زودرس را متوقف کرده و به رشد سریعتر ریه جنین کمک کند.

استفاده از شیاف پروژسترون: پروژسترون هورمونی است که به بدن برای آمادگی جهت باردار شدن کمک میکند و در صورتی که مشکل کوتاه شدن دهانه رحم داشته باشید از حدود هفته 24 بارداری برای پیشگیری از زایمان زودرس باید هر روز شیاف پروژسترون را در واژن قارر دهید و قبل از هفته 37 ، استفاده از آن را متوقف کنید. 

دوختن دهانه رحم یا سرکلاژ: سرکلاژ ممکن است از زایمان زودرس جلوگیری کند با این وجود پزشکان معتقدند که بهترین روش برای پیشگیری از زایمان زودرس به علت کوتاه شدن دهانه رحم ، استراحت مطلق است. البته هیچ گواهی مبنی بر این که استراحت مطلق می تواند مانع از زایمان زودرس شود وجود ندارد در عوض ممکن است پزشک از شما بخواهد فعالیت های خود را کاهش دهید و از انجام ورزش و رابطه جنسی یا ایستادن طولانی مدت اجتناب کنید. 

در سرکلاژ با نخ بخیه دور دهانه رحم را محکم می کنند تا زودتر از موعد باز نشود. این عمل سرپایی است و با استفاده از بی حسی نخاعی انجام میشود و نیاز به بستری ندارد. بعد از سرکلاژ باید چند روز استراحت کنید و احتمال خون ریزی خفیف همراه با دل درد وجود دارد و احتمالا تا انتهای بارداری باید از رابطه جنسی اجتناب کنید. سرکلاژ از طریق واژن یا در موارد نادر از روی شکم انجام می شود که در روش جراحی شکم نیاز به برش شکم به اندازه سزارین و بخیه زدن و یک شب بستری در بیمارستان دارید. 

در صورتی که سرکلاژ شکم انجام داده باشید ، زایمانتان هم باید به صورت سزارین انجام شود و امکان زایمان طبیعی برای شما وجود نخواهد داشت. خوشبختانه اغلب زنانی که سرکلاژ  شکم انجام داده اند در هفته 35 یا بعد از آن زایمان سزارین موفقیت آمیزی داشته اند. 

اگر بارداری شما کمتر از 24 هفته باشد و  سونوگرافی نشان دهد که سرویکس کوتاه تر از 25 میلی متر است یعنی عوامل خطر برای نارسایی رحم وجود دارد و احتمالا پزشک از سرکلاژ برای کاهش احتمال زایمان زودرس استفاده کنید.  

زنانی که قبلا تجریه زایمان زودرس داشته اند برای کاهش خطر برایشان درمان پروژسترون تجویز می شود. پزشکان تزریق هفتگی پروژسترون از هفته 16 تا 26 را توصیه می نمایند. 

در صورتی که بیمار با مشکل باز شدن بدون درد دهانه رحم در سه ماهه دوم بارداری و قبل از 24 هفتگی روبرو شده باشد احتمال دوختن دهانه رحم برای پیشگیری از زایمان بالا می رود. 

علت کوتاه شدن دهانه رحم در بارداری

علت کوتاه شدن دهانه رحم در بارداری بسیار متعدد از جمله:

- تفاوت بیولوژیکی بدن افراد 

- کشیده شدن بیش از اندازه رحم مادر باردار

- خونریزی در بارداری

- عفونت 

- التهاب رحم

نارسایی رحم یا ضعیف بودن رحم ، نارسایی دهانه رحم به معنی باز شدن زودهنگام دهانه رحم در طول بارداری است که معمولا بدون درد و انقباض است.

کوتاه شدن دهانه رحم در بارداری

چه کسانی بیشتر در معرض کوتاه شدن دهانه رحم در بارداری هستند؟

افرادی که عمل بیوپسی مخروطی یا عمل الکتروسرجیکال با لوپ داشته اند. 

افرادی که دهانه رحمشا در زایمان قبلی یا در اثر کورتاژ آسیب دیده باشد. 

افرادی سقط جنین بدون علت مشخص در سه ماهه دوم بارداری داشته اند. 

افرادی که در باردرای قبلی دچار نارسایی رحم شده اند. 

افرادی که تجربه زایمان زودرس داشته اند

افرادی که ناهنجاری رحم داشته باشند از جمله رحم دو شاخ

افرادی که مادرشان موقع بارداری آن ها از داروی دی اتیل بسترول استفاده کرده است. 

علایم کوتاه شدن دهانه رحم

کوتاه شدن دهانه رحم در برخی موارد هیچ علامتی ندارد یا یعد از هفته 14 – 20 با علایم خفیف روبرو شوید. ولی در سایر موارد علایم کوتاه شدن دهانه رحم عبارتند از :

فشار لگن

احساس درد مانند دل درد قبل از قاعدگی

کمر درد

افزایش حجم و رطوبت ترشحاتی که از واژن خارج می شوند

تغییر رنگ ترشحات واژن از شفاف به زرد یا قهوه ای یا مایل به زرد

لکه بینی

گردآوری : بخش زناشویی