راهنمای بلوغ: آشنایی با چالش های دوران بلوغ

مرحله ی بلوغ، مرحله ای بحرانی و پر از چالش در زندگی دختران و پسران است

نوجوانی و چالش‌های دوران بلوغ

دوره ی بلوغ، دوره ای چالش برانگیز است که تغییراتی را در شرایط جسمانی و روانی افراد ایجاد می کند. این دوره مرحله ی گذر از کودکی به شمار می رود که یک کودک را به فردی بزرگسال مبدل می سازد. ما در این مقاله قصد داریم چالش های دوران بلوغ را بیان کنیم و رفتار های مناسب والدین را در خصوص گذر آسان از شرایط موجود شرح دهیم. 

دوره ی بلوغ

سن بلوغ شامل دوره ی تغییرات جسمی، فکری، هیجانی و اجتماعی فرد است که در طی آن فرد از دنیای کودکی وارد دنیای بزرگسالی می گردد. به عبارتی دیگر به مرحله ای تأثیر گذار که ابعاد فیزیکی و روانی انسان را تحت شعاع قرار می دهد و مابین دوره ی کودکی و بزرگسالی قرار دارد، دوره ی بلوغ یا نوجوانی می گویند. 

در واقع در این دوره مجموعه ای از تغییرات جسمانی صورت می گیرد که نوجوان را از منظر ظاهری و درونی تحت تأثیر قرار می دهد. 

مرحله ی حساس بلوغ، نوعی مرحله ی بحرانی در زندگی دختران و پسران نوجوان به شمار می رود که عبور موفقیت آمیز از آن شخصیت بزرگسالی فرد را شکل می دهد. آمادگی و برخوردار از اطلاعات کافی، آسیب پذیری عاطفی و جسمانی نوجوانان به خصوص دختران را کاهش می دهد. 

سلامت دوران بلوغ دربردارنده ی مراقبت و اصول های محافظتی است که سبب ارتقای سلامت جسمانی، روانی و عاطفی می گردد. کسب سلامت دوران بلوغ از طریق آموزش مسائل و نیاز های روانی و جسمانی، تغذیه ی سالم و رعایت مسائل بهداشتی میسر است.  

خانواده، بنیان شخصیت نوجوان به شمار می روند. در واقع نوع رفتار های والدین با نوجوان در راستای شکل گیری شخصیت او تأثیر گذار هستند. در اکثر موارد خانواده، نوجوان را به عنوان یک کودک قبول دارند و از تغییرات بلوغی آن ها غافل می شوند. 

سن بلوغ در سه دسته ی مجزا تقسیم بندی می شود:

• 10 الی 13 سالگی زیر مجموعه ی اوایل نوجوانی

• 14 الی 17 سالگی زیر مجموعه ی اواسط نوجوانی

• 18 الی اوایل 20 سالگی زیر مجموعه ی اواخر نوجوانی

بحران هویت یکی از چالش های دوران بلوغ به شمار می رود

چالش های دوران بلوغ

نوجوان با قدم نهادن در سن بلوغ، در راستای تکامل شخصیت با چالش های متعددی اعم از هویت، نیاز های جنسیتی، استقلال طلبی و .. روبه رو می شود که در ادامه ی مطلب آن ها را بیان می کنیم. 

چالش اول دوران بلوغ ؛ بحران هویت

بحران هویت حاکی از وضعیت سردرگمی و  مردد دارد که فرد به صورت فعالانه در تلاش است تا درباره ی شخصیت خود یک تعریف جامعی ارائه دهد. در واقع بحران هویت یکی از مهمترین چالش های نوجوانی به شمار می رود که در تکامل شخصیت فرد نقش اساسی ایفا می کند. 

در طی بحران هویت سوالاتی نظیر هدف من در آینده چیست؟ خانواده ی من چه کسانی هستند؟ نقش من در اجتماع چیست؟ کدام مسیر برای زندگی بهتر انتخاب مناسبی است؟ و... در ذهن نوجوان تداعی می شود. 

بهتر است بدانید که همخوانی ارزش های خانوادگی با ارزش های الحاقی از سوی گروه همسالان و اطرافیان نوجوان در آسان سازی گذر از چالش بحران هویت نقش دارد. 

علاوه بر بحران هویت، شکل گیری تفکر انتزاعی نیز یکی دیگر از چالش های دوره ی نوجوانی است که در طی آن فرد در تلاش است تا برای پرسش های موجود در ذهن پاسخ قانع کننده پیدا کند. در طی این فرایند عمومی فرد تغییر می یابد.

علاوه بر این، نوجوان با ورود به سن بلوغ مناسب تر از گذشته از عقل و هوش استفاده می کند و با دید مناسب تری به وارسی مسائل می پردازد. 

عدم پذیرش واقعیت یکی از چالش های دوران بلوغ است

چالش دوم دوران بلوغ ؛ چالش نوجوان با خانواده

انسان با قدم نهادن در دوره ی بلوغ با خیل عظیمی از مسئولیت روبه رو می شود که در طی آن از وابستگی های خردسالی رهایی پیدا می کند و به سمت استقلال هدایت می شود. 

نوجوانان در این برهه ی زمانی به تصمیم گیری و استقلال اجتماعی علاقه مند می شوند. آن ها تمایل دارند راه زندگی را خودشان انتخاب نمایند. 

بهترین شیوه ی رفتار با یک نوجوان، سپردن وظایف امور بر عهده ی فرد است. در واقع عدم آگاهی و عدم پذیرش واقعیت های دوره ی بلوغ توسط والدین، منجر به کشمکش هایی میان آن ها با نوجوان می گردد و اختلاف نظر هایی را شکل می دهد. 

چالش سوم دوران بلوغ ؛ چالش نوجوان با گروه همسالان

یکی از مشکلات اساسی نوجوان در سن بلوغ، شدت تمایل نوجوان به ارتباط با گروه همسالان است. در واقع نوجوانی که با چالش های دوره ی بلوغ دست و پنجه نرم می کند همواره در تلاش است تا رفتار هایی را بروز دهد تا مورد قبول دوستانش باشد. 

به جرأت می توان گفت مرکز آسیب پذیری نوجوانان در دوره ی بلوغ، گروه همسالان است که یک انتخاب اشتباه در انتخاب دوست سبب بروز رفتار های ضد اجتماعی اعم از مصرف و استعمال مواد مخدر، سرقت، رفتار های نابهنجار، سو استفاده ی جنسی و ... می گردد. 

در دوره ی نوجوانی به خصوص در سن چهارده سالگی روابط دوستانه به صورت جدی تر تکامل پیدا می کنند. بدین جهت نظارت بر دوستان و آگاهی از شخصیت و خانواده ی آن ها به شدت حائز اهمیت است زیرا به طور مستقیم در شکل گیری شخصیت و اعتماد به نفس نوجوان در سن بزرگسالی نقش دارد. 

مرکز آسیب پذیری نوجوان، گروه همسالان می باشد

چالش چهارم دوران بلوغ ؛ استقلال طلبی

رفتار های پرخاشگرانه ی نوجوانان از منظر ظاهری حاکی از نوعی سرکشی و مخالفت با والدین دارد. در حالی که بطن قضیه به طور کامل برخلاف رفتارهای ظاهری است. 

همان طور که بیان کردیم در طی تغییرات جسمانی نوجوان، او خواستار به دست آوردن استقلال می شود. نوجوان در تلاش است تا مسائل شخصی را که در دوره ی کودکی خانواده نقش تعیین کننده ای در انتخاب آن داشتند را به تنهایی بر عهده بگیرد. 

بدین جهت زمانی که  استقلال طلبی و تمایل نوجوان در راستای مستقل سازی شخصیت با پافشاری والدین برای کنترل اعمال نوجوان مواجه می گردد، نوعی رفتار های پرخاشگرانه و جدل های  خانوادگی شکل می گیرد. 

شما به عنوان والدین بهتر است بدانید که ایجاد محدودیت و وضع مقررات خودسرانه نه تنها در کنترل رفتار های نوجوان نقشی ندارد بلکه در اکثر موارد سبب دوری نوجوان از خانواده می شود. البته این فواصل عاطفی میان نوجوان و والدین در دوره ی  بلوغ امری طبیعی است و با گذر زمان، به حد تعادل می رسد. 

یکی از راه حل های مؤثر در خصوص ارضاء حس استقلال طلبی نوجوان، سپردن مسئولیت استقلال مالی است. استقلال مالی نوجوانان حاکی از نوعی اراده و اختیار در رفع نیاز های شخصی دارد. در واقع بهتر است والدین مقدار معینی پول را به صورت ماهیانه در اختیار نوجوان قرار دهند. با این رویه  نوجوان  به مرور زمان مسئولیت کارهای خود را بر عهده می گیرد و با برنامه ریزی مناسب به استقلال مالی می رسد. 

چالش پنجم دوران بلوغ ؛ ترس از آینده 

در طی تکامل شخصیتی و تغییرات جسمانی فرد به ویژه بلوغ فکری نوجوان نوعی نیاز های جدید در ذهن او شکل می گیرند که موجب شکل گیری نوعی ابهام از رویداد های آینده  می شود. 

به عبارتی نوجوان موظف است تا از افراد مجرب و با تجربه کمک بخواهد و یک هدف مشخص را دنبال کند. از جمله مسائلی که برای افراد در سن بلوغ مبهم است شامل نقش اجتماعی، مسئولیت تشکیل خانواده و تحصیلات دانشگاهی می شود.

ترس از آینده یکی از چالش های دوران بلوغ است و در بسیاری از نوجوانان وجود دارد

چالش ششم دوران بلوغ ؛ بروز نیازهای جنسی

همان طور که بیان کردیم در سن بلوغ، نوعی تغییرات جسمانی شکل می گیرد که با افزایش هورمون ها به تغییرات بیولوژیکی مبدل می شود. در طی این فرایند تمایلات فرد به مسائل جنسی شدت پیدا می کند. او همواره تلاش می کند تا با فعالیت های جنسی به ارضاء نیاز ها بپردازد. 

تغییرات جسمانی دوره ی بلوغ در دختران و پسران نوجوان با یکدیگر تفاوت دارد. دختران در بازه ی زمانی بلوغ جسمانی به موجب تولید هورمون استروژن اضافه وزن پیدا می کنند و فرایند قاعدگی را آغاز می کنند. 

پسران نیز در طی بلوغ جسمانی با تولید هورمون تستوسترون به تغییراتی اعم از بم شدن صدا، رشد موهای زائد در بدن به ویژه صورت، سینه و زیر بغل دچار می شوند.

فعالیت هایی نظیر آموزش صحیح مسائل جنسی، آموزش رفتار های پرخطر روابط جنسی خارج از چهارچوب، فعالیت های ورزشی و پر کردن اوقات فراغت در کاهش تأثیرات مخرب امیال جنسی مؤثر هستند. 

چالش هفتم دوران بلوغ؛ چالش محدودیت رابطه با دیگران

نوجوان در دوره ی بلوغ به حفظ حریم خصوصی حساسیت نشان می دهد. او از بیان مسائلی که دیگران از درک آن غافل هستند گریزان است. بنابراین نوجوان با عدم گفت و گو با والدین از آن ها فاصله می گیرد و به پرسش های آن ها پاسخی کوتاه می دهد. 

چالش دوران بلوغ هشتم؛ چالش رفتاری

با تغییرات هورمونی انسان در دوره ی نوجوانی، بدن با تغییرات جدیدی روبه رو می شود که سبب زودرنجی، بی حوصلگی و عصبانیت در فرد می شود.

یکی از چالش های رفتاری در دوره ی بلوغ، عدم مسئولیت پذیری نوجوان است. در واقع نوجوان از مسئولیت پذیری گریزان است و در هنگام رویارویی با مشکلات به شرایط کودکی غبطه می خورد.

فرد در کودکی زندگی آرامی  داشته است و با آغاز دوره ی بلوغ آرامش ذهنی از او سلب شده است. لذا زمانی که سن او کمی افزایش پیدا می کند و با مشکلات متعددی روبه رو می شود، میان دوگانگی کودکی و بزرگسالی قرار می گیرد. او شکست های زندگی را با فکر و خیال رفع می کند و در مواردی نیز برای عدم مسئولیت پذیری، برخی حقایق را از والدین خود پنهان می کند. 

علاوه بر این، واکنش های دفاعی نوجوانان نیز یکی از چالش های رفتاری دوره ی بلوغ به شمار می رود. در واقع نوجوان تحمل شنیدن نظرات والدین را ندارد و به موجب مخالفت با آن ها نظرات شان را زیر سؤال می برد. 

رعایت حد اعتدال بهترین عملکرد در برابر چالش های دوران بلوغ است

نکات رفتاری حائز اهمیت والدین در هنگام بروز چالش های دوره ی نوجوانی

مناسب ترین عملکرد رفتاری در هنگام بروز چالش های بلوغ نوجوانان، رعایت حد اعتدال است. رعایت حد اعتدال در این مبحث حاکی از محدود کردن توجه به عملکرد های نوجوان دارد. 

به عبارتی بی توجهی سبب بروز عملکرد های غیر معقولانه می گردد. در مقابل توجه بیش از اندازه نیز موجب تلقین باور غلط به رفتار های نوجوان است. 

یکی دیگر از رفتارهای مناسب والدین در دوره ی بلوغ، اختصاص دهی دوران فراغت به نوجوان است. نوجوانان در سنین بلوغ به ابراز عقیده علاقه دارند و در خصوص بیان عقاید شخصی  به گفت و گو می پردازند. 

اختصاص دادن زمان مناسب برای گفت و گو با نوجوان باعث می شود تا نوعی شناخت و ارتباط دوستانه میان والدین و فرزند شکل بگیرد. بدین جهت در صورتی که قصد دارید ارتباط مناسبی با فرزند برقرار کنید، علاوه بر ایجاد زمینه برای گفت و گو با آن ها، به صحبت های آنان نیز گوش دهید. 

مسلما اختلاف نظرهایی در زمینه های مختلف میان فرزند و والدین وجود دارد. انتقاد و محکوم سازی نوجوان رفتار پر خطری است که موضع دفاعی نوجوان را به دنبال دارد. بنابراین مناسب ترین عملکرد، شناخت و احترام به سلیقه های طرفین است که به مرور زمان موجب بالا رفتن عزت نفس نوجوان می گردد. 

گرداوری: بخش کودکان