علل ، علایم و درمان تشنج ناشی از تب در نوزادان و کودکان

گسترده ترین نوع تشنج در کودکان تشنج ناشی از تب است

تشنج ناشی از تب، شایع‌ترین نوع تشنج 

تشنج ناشی از تب، اصلی ترین علت تشنج در رده ی سنی خردسال است. این عارضه به موجب افزایش دمای بدن شکل می گیرد. یکی از روش های کاهش دمای بدن در خصوص پیشگیری از وقوع تشنج، پاشویه کردن کودک است.

تشنج چیست؟

گسترده ترین نوع تشنج در کودکان، از افزایش دمای بدن خردسال نشأت می گیرد. در واقع مغز نوزادان در 3 ماهگی الی 5 سالگی از آمادگی تحمل گرما برخوردار نمی باشد. لذا همگام با افزایش دمای بدن، نوعی تخلیه ی بار الکتریکی شکل می گیرد که منجر به تشنج می گردد.

به طور کلی تشنج های ناشی از تب در تمام خردسالان سالم وجود دارد اما کودکان مبتلا به اختلال رشد و ضایعه ی سیستم عصبی به مراتب بیشتر از سایر کودکان در معرض تشنج هستند. 

همچنین کودکان پسر نسبت به کودکان دختر آمار بیشتری از تشنج ناشی از تب را به خود اختصاص داده اند.

عوامل متعددی نظیر مننژیت، شروع عارضه ی صرع، عفونت های سیستم تنفسی، ادرار و مرکزی در شکل گیری عارضه ی تشنج ناشی از تب در کودکان نقش دارند. 

تشنج های ناشی از تب در  کودکان در صورتی که در کمتر از 15 دقیقه صورت بگیرد، هیچ گونه ضایعه ی مغزی را ایجاد نمی کند و پس از 60 دقیقه، وضعیت جسمانی کودک به روال قبلی باز می گردد. اما در صورتی که تشنج در بازه ی زمانی 30 دقیقه رخ دهد یا حتی در طول 24 ساعت به دفعات مکرر شکل بگیرد، زمینه ی اختلال در متابولیسم مغز را ایجاد می کند. 

درجه ی حرارت بدن کودک در شرایط عادی میانگینی از 36 الی 38 درجه ی سانتی گراد است. توجه داشته باشید که در شرایط بیماری به طور مداوم به وسیله ی دستگاه های دما سنج میزان دمای بدن کودک را مورد بررسی قرار دهید و در صورت  افزایش دما به بیش از 38/3 درجه ی سانتی گراد، به اورژانس مراجعه کنید. 

مؤثرترین روش در جلوگیری از تشنج ناشی از تب، پایین آوردن تب کودک است

انواع تشنج های ناشی از تب

همان طور که بیان کردیم عارضه ی تشنج، از عفونت موجود در مغز نشأت می گیرد. در حقیقت به موجب عفونت، مغز فرمان ارتقای دمای بدن را صادر می کند تا در راستای از بین بردن عفونت، فعالیت کند. در طی این فرایند، به طور ناگهانی تخلیه ی بار الکتریکی صورت می گیرد و کودک دچار تشنج می گردد. 

تشنج ها در دو رده ی ساده و پیچیده تقسیم بندی می شوند. در تشنج سالم، خردسال از لحاظ وضعیت ظاهری سالم به نظر می رسد. با این حال هر 24 ساعت یک مرتبه به مدت 15 دقیقه، دچار تشنج تونیک کلونیک می گردد. بدن کودک در تشنج ساده، دچار لرزش، تکانش و تشنج می گردد و با عدم هوشیاری، چشم های او به اطراف می چرخند. 

در مواردی ممکن است کودک در طول تشنج استفراغ کند یا حتی کنترل خود را از دست بدهد و به دفع ادرار بپردازد.

متخصص کودکان در این گونه شرایط، وضعیت بدنی کودک را مورد وارسی قرار می دهد. سپس در صورتی که تشنج بیشتر از پنج دقیقه صورت بگیرد، داروی بنزودیازپین نظیر میدازولام با خاصیت آرام بخش و تسکین دهندگی را تجویز می کند. 

برای جلوگیری از تشنج ناشی از تب، کودک را پاشویه کنید

نشانه های تشنج ناشی از تب

• بی اختیاری در ادرار و مدفوع

• حرکات غیر ارادی دست، پا و بازو

• حالت تهوع

• استفراغ

• بی قراری

• توهم 

• جیغ زدن های مکرر

• تب و لرز شدید

• کاهش سطح هوشیاری

• خیره شدن به یک نقطه

• بی حالی و کسلی

• بد خلقی

• بی میلی به غذا

• رنگ پریدگی کودک

• بروز دانه های قرمز پوستی بر روی بدن کودک ناشی از عفونت باکتریال در بدن

از روش های دیگر برای جلوگیری از تشنج ناشی از تب، مصرف قطره های استامینوفن است

راهکارهایی در خصوص جلوگیری از تشنج ناشی از تب در کودکان

اصلی ترین علت تشنج کودکان، تب است. بنابراین، مؤثر ترین روش به منظور پیشگیری از وقوع این رخداد، پایین آوردن دمای بدن کودک می باشد. 

شما می توانید تکه ای پارچه را در تشت کوچکی با آب ولرم آغشته نمایید و دستمال مرطوب را بر روی پیشانی و دست و پای کودک قرار دهید. این فرایند به شدت دمای بدن را کاهش می دهد. 

همچنین می توانید لباس های اضافی کودک را از بدن او خارج کنید و از قطره هایی نظیر استامینوفن، ایبوپروفن و شیاف در بازه های زمانی مشخص (هر چهار ساعت یک مرتبه) بهره بگیرید.

اکثر متخصصان اطفال در خصوص پایین آوردن تب کودک زیر 6 ماه قطره های استامینوفن و ایبوپروفن را نسبت به وزن کودک در میزان های مشخصی تجویز می کنند. بدین جهت مصرف این قبیل دارو ها عوارض چندانی در بدن کودک ایجاد نمی کند. 

مصرف آسپیرین در سن کودکی محدودیت دارد زیرا کودک را به بیماری های کشنده نظیر سندرم ری مبتلا می کند. 

لازم به ذکر است که در هنگام پا شویه کردن کودک از افزودن مواد اضافی به آب خودداری کنید. عده ای معتقدند که الکل عفونت های موجود در بدن کودک را از بین می برد. بدین جهت در تشت پاشویه مقداری الکل را به آب اضافه می کنند. این عملکرد به طور مستقیم از طریق پوست کودک وارد بدن او می گردد. الکل علاوه بر مشکلات تنفسی، احتمال رخ دادن تشنج را نیز دو چندان می کند.

استفراغ یکی از نشانه های تشنج ناشی از تب به شمار می آید

روش های قابل اجرا در طول تشنج ناشی از تب کودک

عده ای گمان می کنند قرار دادن کودک تشنجی در آب سرد یا گرم، از میزان درجه ی حرارت بدن او کم می کند و روند تشنج رو به پایان می رود. این در حالی است که تماس آب سرد با بدن کودک، موجب مسدود شدن شریان های خونی او و فلج شدن نواحی مختلف بدنی می گردد. 

بدین جهت در هنگام تشنج ابتدا با حفظ خونسردی کودک را در یک بستر یا بر روی زمین بخوابانید. سپس بدن او را به سمت چپ یا راست متمایل کنید تا در صورت استفراغ، دچار خفگی نشود. 

در حین تشنج، به طور مداوم به رنگ صورت کودک نگاه کنید و از صحت نفس کشیدن او اطمینان حاصل کنید. 

توجه داشته باشید که اگر رنگ چهره ی کودک مایل به رنگ آبی و سیاه شد، مراجعه به پزشک ضرورت دارد. 

بی حالی و کسلی از نشانه های تشنج ناشی از تب است

درمان تشنج ناشی از تب

به طور کلی درمان بیماری تشنج به علت و نوع عارضه بستگی دارد. در اکثر موارد پزشک مربوطه به منظور جلوگیری از وقوع مجدد تشنج، داروهای ضد تشنج یا ژل دیزپام را تجویز می کند.  

گرداوری: بخش کودکان