علل، علایم و راههای درمان هپاتیت B

هپاتیت ب یک نوع بیماری در کبد است

همه آنچه که درباره هپاتیت B باید بدانیم 

هپاتیت به معنای التهاب کبد است و عامل این بیماری ویروس است. این بیماری در زبان عامیانه با نام یرقان شناخته می شود. هپاتیت انواع مختلفی دارد که یکی از انواع آن بیماری هپاتیت B است. راه های انتقال این بیماری غالبا از طریق خون و روابط جنسی می باشد. 

هپاتیت B چیست؟

کبد یکی از اندام های حیاتی و بزرگترین غده ی بدن است. وظیفه کبد دریافت خون از دستگاه گوارش و ذخیره مواد مغذی داخل خون و سپس تغییر آن به شکل مواد شیمیایی است تا بدن در مواقع لازم برای متابولیک از آن استفاده کند. کبد دارای کارکرد پیچیده ای است. وجود اختلال و مشکل در کبد بر همه سیستم بدن تأثیر می گذارد.

هپاتیت نوعی بیماری مرتبط با کبد است که در آن کبد به دلایل مختلف متورم شده و گاهی اوقات این بیماری ها قابل سرایت می باشد. برخی از بیماری های کبدی توسط ویروس و یا پاتوژن های عفونی منتقل می شود. هپاتیت ها انواع گوناگونی دارد که یک نوع آن هپاتیت ب می باشد.

عفونت هپاتیت B می تواند در برخی از موارد مزمن شده و بیش از شش ماه طول بکشد. در صورت ابتلا به بیماری هپاتیت ب مزمن خطر بروز نارسایی کبدی و سرطان کبد و سیروز کبدی افزایش می یابد.

ویروس هپاتیت B در خارج از بدن تا هفت روز می تواند زنده بماند. اگر در این مدت ویروس در بدن شخصی که واکسینه نشده است وارد شود ایجاد عفونت می کند.

دوره کمون این بیماری یعنی از زمانی که ویروس وارد بدن شده و تا زمان بروز علائم اولیه آن به طور متوسط حدود 75 روز است. این مدت در افراد مختلف متفاوت است و از 30 تا 180 روز نیز متغیر است. ممکن است ابتلا به این ویروس بین 30 تا 60 روز بعد از وارد شدن ویروس به بدن تشخیص داده شود اما همچنان در بدن باقی مانده و مزمن شود.

وظایف کبد در بدن

همان طور که گفتیم کبد یکی از اندام های حیاتی در بدن است که دارای وظایفی می باشد. مهم ترین وظایف کبد در زیر عنوان شده است:

• تولید صفرا برای استفاده در هضم غذا

• پاک سازی و سم زدایی بدن

• دفع گلبول های قرمز خون شکسته، دفع کلسترول

• شکستن کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها

• فعال کردن آنزیم ها که در واقع پروتئین های ویژه ای در بدن هستند

• ذخیره کردن مواد معدنی و ویتامین ها و گلیکوژن

• سنتز پروتئین های خون مانند آلبومین

• ترکیب عوامل انعقاد کننده

انواع هپاتیت B

بیماری عفونی هپاتیت B در دو نوع حاد و مزمن بروز می کند.

بیماری هپاتیت حاد

هپاتیت نوع حاد یا کوتاه مدت تا کمتر از شش ماه طول می کشد. در این نوع هپاتیت سیستم ایمنی بدن در صورت قوی بودن خود اقدام به از بین بردن این بیماری می کند و بیماری در ظرف مدت چند ماه به طور کامل از بین می رود. اغلب افراد بزرگسال که به این بیماری مبتلا می شوند از نوع حاد بوده و در مدت معینی بر طرف می شود اما گاهی اوقات نیز ممکن است مزمن شود.

هپاتیت مزمن

این نوع هپاتیت بیشتر از شش ماه طول می کشد. در صورتی که سیستم ایمنی بدن ضعیف بوده و نتواند با این بیماری مبارزه کند، این عفونت تا پایان عمر در بدن باقی می ماند.

احتمال مزمن شدن هپاتیت B در افرادی که دارای سن پایین تری هستند مانند کودکان و نوزادان بیشتر است. عفونت مزمن کبدی ممکن است تا سال ها پوشیده و بدون علائم باشد و بدون آنکه تشخیص داده شوند ادامه پیدا کند و تا زمانی که شخص دچار علائم شدید نشود قابل تشخیص نباشد.

واکسن هپاتیت b

واکسن هپاتیت B در نوزادی در چهار مرحله تزریق می شود

واکسن هپاتیت b معمولا به صورت 3 یا 4 آمپول است که در طول مدت شش ماه تزریق می شود. در صورت دریافت واکسن هپاتیت B دیگر به این بیماری مبتلا نخواهید شد.

افرادی که باید در برابر این بیماری واکسینه شوند شامل موارد زیر می باشند:

• نوزادان و کودکان و یا بزرگسالانی که در هنگام تولد در مقابل این بیماری واکسینه نشده اند.

• افراد مبتلا به بیماری های مقاربتی و یا افراد مبتلا به ویروس HIV

• پرسنل بیمارستان ها و درمانگاه ها مانند پزشکان و پرستاران و سایر افراد شاغل در این گونه مراکز که ممکن است با اشیا آلوده و یا با خون افراد مبتلا به این بیماری در تماس باشند.

• افرادی که به بیماری های مزمن کبدی مبتلا هستند.

• افرادی که داروهای غیر قانونی را به خود تزریق می کنند.

• افرادی که در کنار شخص مبتلا به این بیماری زندگی می کنند.

• افرادی که با افراد مبتلا به این بیماری رابطه جنسی دارند.

• کسانی که قصد سفر به مناطقی دارند که در آنجا آمار ابتلا به این بیماری بسیار است.

• افرادی که مبتلا به بیماری های انعقاد خونی مانند بیماری هموفیلی می باشند.

• افرادی که در اماکن عمومی مانند زندان ها و مراکز نگهداری از افراد ناتوان و سالمندان زندگی می کنند.

واکسن هپاتیت B کاملا بی خطر بوده و هر کسی می تواند با رجوع به مراکز درمانی و بهداشتی درخواست تزریق واکسن نماید.

عوارض ابتلا به هپاتیت B

بیماری هپاتیت ب مزمن دارای عوارضی است که اکثر افراد مبتلا به این بیماری دچار این عوارض نمی شوند اما 10 تا 15 درصد ممکن است این عوارض را تجربه کنند.

عوارضی که بر اثر ابتلا به ویروس هپاتیت B ممکن است بروز کند شامل موارد زیر است:

سیروز کبدی یا زخم شدن کبد 

این حالت در نتیجه التهاب ناشی از عفونت کبدی بروز می کند و سبب ایجاد زخم های گسترده در کبد شده و عملکرد طبیعی کبد را دچار اختلال می کند.

سرطان کبد

هپاتیت ب از نوع مزمن درصد ابتلا به سرطان کبد را افزایش می دهد

افرادی که مبتلا به هپاتیت B مزمن شده اند نسبت به افراد معمولی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد هستند.

نارسایی کبدی

نارسایی حاد کبد زمانی رخ می دهد که عملکرد های طبیعی کبد دچار اختلال شده و به طور ناگهانی متوقف شوند. در صورت بروز چنین حالتی برای حفظ جان بیمار ممکن است نیاز به پیوند کبد باشد.

سایر بیماری ها

از دیگر عوارض ابتلا به هپاتیت ب همچنین می توان به بروز مشکلاتی مانند نارسایی کلیه، التهاب رگ های خونی و کم خونی اشاره کرد.

راه های انتقال هپاتیت B

هپاتیت B عفونتی است که بر اثر ویروس هپاتیت B که نام دیگر آن HBV است در بدن ایجاد می شود. راه های انتقال این ویروس از طریق خون، روابط جنسی و ترشحات بدن می باشد.

به طور کلی راه های انتقال این ویروس در بدن به شرح زیر می باشد:

• رابطه جنسی حفاظت نشده

• استفاده از سرنگ مشترک برای انجام تزریقات وریدی

• انتقال از طریق وسایل آلوده که در تماس مستقیم با خون بدن هستند (مثلا در دندان پزشکی ها در صورت استرلیزه نکردن وسایل)

• تماس اتفاقی با سوزن و سرنگ آلوده به این ویروس ( در بیمارستان ها توسط پزشکان و پرستاران)

• انتقال ویروس از طریق مادر به جنین در حین زایمان

هپاتیت B دارای چه علائمی است؟

زرد شدن رنگ چشم از علائم ابتلا به هپاتیت B است

علائم ابتلا به هپاتیت ب معمولا از بین یک تا چهار ماه پس از آلوده شدن به ویروس بروز می کند. این علائم از خفیف تا شدید متغیر هستند. برخی از مهمترین علائم ابتلا به این بیماری شامل موارد زیر است:

• دل درد

• درد مفاصل

• تب

• ادرار کدر و تیره

• کم شدن اشتها

• حالت تهوع و استفراغ

• احساس ضعف و خستگی

• زرد شدن رنگ پوست و چشم ها

راه های تشخیص هپاتیت b

راه تشخیص بیماری هپاتیت ب آزمایش خون است

پزشک در صورت مشکوک بودن ابتلای فردی به هپاتیت ب ابتدا برای او آزمایش خون تجویز می کند. پزشک از طریق نمونه برداری از طریق آزمایش خون می تواند وجود ویروس هپاتیت ب و نوع آن (حاد یا مزمن) را نیز تشخیص دهد.

همچنین ممکن است پزشک از کبد بیمار نمونه برداری کند تا تشخیص دهد که کبد بیمار تا چه حد دچار آسیب دیدگی شده است. برای این کار پزشک از یک سوزن کوچک استفاده می کند و با وارد کردن سوزن داخل کبد نمونه بسیار کوچکی از آن را خارج کرده و در آزمایشگاه بررسی می کند.

گاهی نیز پزشک ممکن است از برخی افراد خاص که دارای سلامت کامل هستند آزمایش ابتلا به هپاتیت B بگیرد. علت این امر این است که ویروس هپاتیت می تواند قبل از بروز علائم و نشانه ها، به کبد آسیب زیادی وارد کرده باشد.

راه های درمان هپاتیت B

اگر احساس کردید که مبتلا به هپاتیت b شده اید باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. اگر در برابر این بیماری واکسینه نشده اید و یا از واکسینه شدن خود مطمئن نیستید و یا نمی دانید که آیا واکسینه شدن شما مؤثر بوده است یا نه، در صورتی که در معرض ویروس هپاتیت ب قرار گرفتید باید در طول 12 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض این ویروس واکسن

"Hepatitis B immune globulin " را دریافت کنید.

با دریافت این واکسن از ابتلای شما به هپاتیت ب جلوگیری می شود. شما باید به طور همزمان نیز واکسینه شوید. در صورتی که مدت زمان زیادی از بروز عفونت نمی گذرد و از نوع حاد است، ممکن است پزشک تشخیص دهد که این بیماری به طور خود به خود رفع خواهد شد و نیازی به اقدام برای درمان نباشد. در این صورت پزشک هیچ دارویی تجویز نکرده و از بیمار می خواهد تا استراحت کافی و تغذیه مناسب داشته باشد و به اندازه کافی مایعات بنوشد تا سیستم ایمنی بدن تقویت شود تا بتواند به خوبی مبارزه کرده و بیماری را از بین ببرد.

اما در صورتی که پزشک تشخیص دهد که فرد به بیماری هپاتیت مزمن مبتلا است اقدام به درمان های لازم برای جلوگیری از بروز عوارض ناشی از هپاتیت مزمن می کند، همچنین اقدامات لازم جهت پیشگیری از سرایت این بیماری به دیگران را انجام می دهد.

روش های درمان هپاتیت ب به شرح زیر می باشد.

درمان هپاتیت b از طریق آنتی ویروس ها

برای پیشگیری  از آسیب بیشتر به کبد توسط ویروس ها، پزشک دارو های ضد ویروسی را تجویز می کند که این داروها شامل لاموودین، آدفوویر، تلبیوودین و آنتاکویر می باشد. برای مصرف این داروها باید در مورد نوع بیماری هپاتیت ب خود با پزشک مشورت کنید.

درمان هپاتیت b با تزریق اینترفرون آلفا 2B

اینترفرون آلفا 2B ماده ای است که به صورت طبیعی در بدن تولید می شود و با عفونت ها مبارزه می کند. تزریق این ماده برای افرادی است که مایل به گذراندن مدت طولانی دوره درمان این بیماری نیستند و یا قصد بارداری در ظرف چند سال دارند.

این دارو دارای عوارض جانبی مانند افسردگی و مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس می باشد. 

درمان هپاتیت b با عمل پیوند کبد

در صورتی که این بیماری صدمه زیادی به کبد وارد کرده باشد برای درمان این آسیب از پیوند کبد استفاده می شود. در این حالت یک کبد سالم ( از یک فرد فوت شده) جایگزین کبد آسیب دیده می شود. اما در بیشتر موارد به جای پیوند یک کبد سالم از پیوند بخشی از یک کبد استفاده می شود. در این صورت فردی بخشی از کبد خود را اهدا می کند و به کبد آسیب دیده پیوند زده می شود.

گرداوری: بخش سلامت