هیپوترمی چیست؟ علل ، علائم و راههای درمان

هیپوترمی به زمانی گفته می شود که دمای بدن افت کند

درباره هیپوترمی یا انجماد بافت بدن چه می‌دانید؟  

هیپوترمی یک نوع بیماری عمومی است که در نتیجه قرار گرفتن طولانی مدت در سرما و کاهش شدید دمای بدن رخ میدهد. دمای بدن در این حالت به زیر 35 درجه میرسد. این عارضه بسیار میتواند خطرناک باشد زیرا در صورت بروز چنین مشکلی بعلت اینکه فرد قادر نیست از قدرت فکری استفاده کند نمیتواند متوجه بروز مشکل شود.

هیپوترمی چرا و چه زمانی رخ میدهد؟

گاهی با افتادن در آب و افت شدید دمای بدن هیپوترمی اتفاق می افتد

میانگین دمای طبیعی بدن 37 درجه سانتیگراد میباشد. اما در صورتی که به علتی دمای بدن به زیر 35 درجه افت کند میتواند بسیار خطرناک باشد و باید فورا اقدامات پزشکی برای نجات فرد به کار گرفته شود. یکی از این عارضه ها هیپوترمی نام دارد و آن زمانی رخ میدهد که فرد بر اثر قرار گرفتن در معرض سرما دمای بدنش به پایین تر از حد طبیعی افت کند.

باید توجه داشت که این اتفاق لزوما در دمای زیر صفر درجه اتفاق نمی افتد و ممکن هست حتی در دمای بالاتر از چهار درجه نیز اتفاق بیفتد. هیپوترمی معمولا بر اثر خیس شدن بدن مثل افتادن در آب سرد، عرق کردن و ... اتفاق می افتد. این مشکل همچنین بر اثر تغییر دمای ناگهانی نیز میتواند رخ دهد مثل زمانی که از یک محیط بسیار گرم بلافاصله وارد محیط خیلی سردی میشویم. 

هیپوترمی با سرمازدگی تفاوت دارد. سرما زدگی اندام هایی را که در معرض سرما قرار می گیرند درگیر کرده و دچار آسیب های شدید میکند وحتی گاهی تنها راه درمان آن قطع عضو آسیب دیده میباشد. هیپوترمی تمام بدن را درگیر میکند و این مشکل در محیطی با دمای بالای چهار درجه نیز ممکن است اتفاق بیفتد. 

زمانی که دمای بدن به شدت کاهش میابد بدن فعالیت خود را در جهت گرم کردن و جبران این افت دما شروع میکند و انرژی زیادی صرف میشود. زمانی که بدن تمامی انرژی ذخیره شده موجود را برای گرم کردن و بالا بردن دما مصرف می کند و نمیتواند دما را به حد نرمال برساند این عارضه رخ میدهد.  

هیپوترمی اگر به موقع درمان نشود باعث بروز مشکلات جدی مانند حمله قلبی، آسیب کبدی و نارسایی کلیوی شود و یا منجر به مرگ شود. 

باید توجه داشت که هیپوترمی با سرما زدگی تفاوت زیادی دارد. سرما زدگی معمولا  در محیطی با دمای بسیار پایین اتفاق می افتد و اندام هایی مثل گوش ها، بینی و انگشتان دست و پا را درگیر میکند که در این حالت این اعضا بی حس و سفت شده و تغییر رنگ میدهند و به رنگ سفید مایل به خاکستری یا زرد تغییر میکنند و در صورتی که این صدمات خیلی شدید باشد تنها راه درمان آن قطع عضو میباشد. 

علائم هیپوترمی و راه های تشخیص آن 

هیپوترمی با سرما زدگی

اولین علامت هیپوترمی لرزیدن بدن است وقتی بدن در معرض سرما قرار میگیرد برای جبران این افت دما حالت دفاعی به خود میگیرد که به صورت لرزیدن نمایان میشود.

دیگر نشانه های هیپوترمی شامل موارد زیر است:

• کاهش قدرت تکلم 

• تنفس کند و آرام 

• از بین رفتن تعادل و هماهنگی اعضای بدن 

• از بین رفتن هوشیاری و احساس سردرگمی 

• از دست  دادن حافظه و تمرکز 

• تغییر رنگ پوست به رنگ قرمز روشن (در موارد شدید تر این تغییر رنگ مایل به آبی میشود.)

• کند شدن نبض و ضربان قلب 

• افت شدید انرژی و حساس خستگی

در هنگام بروز هیپوترمی به علت اینکه این حالت به مرور رخ میدهد معمولا فرد آسیب دیده متوجه نمی شود تا برای رفع این مشکل اقدامی انجام دهد. برای تشخیص هیپوترمی  باید به علائم جسمی و ظاهری فرد توجه شود. اما این تشخیص در کودکان و سالمندان بسیار مشکل میباشد. 

از طریق آزمایش خون نیز میتوان این مشکل را تشخیص داد. 

چه افرادی در معرض خطر بیشتری هستند؟

بروز هیپوترمی در افراد مسن، کودکان و نوزادان 

این گروه از افراد به علت قدرت بدنی کمی که دارند بدنشان قادر به تنظیم دمای نرمال در این شرایط نیست. این افراد ممکن است حتی در محیط داخل خانه نیز دچار این مشکل شوند بنابر این باید از لباس مناسب و تهویه هوای مناسب در خانه استفاده کرد. 

افرادی که به مدت طولانی در معرض هوای سرد قرار میگیرند نیز ممکن است دچار این مشکل شوند. 

بروز هیپوترمی در افراد دارای بیماری های ذهنی

 این گونه افراد به دلیل مشکلاتی که در ارتباط با ذهن و حافظه دارند ممکن است توانایی درک مفاهیم را نداشته باشند و قدرت تشخیص کمتری داشته باشند و در سرما ممکن است احساس سرما نکنند و یا از لباس گرم و مناسب استفاده نکنند.

بروز هیپوترمی در افرادی که تحت تاثیر الکل و یا مواد مخدر هستند

 این افراد ممکن است درک درستی از هوای سرد نداشته باشند و سرما را حس نکنند. مصرف الکل دردرون بدن باعث ایجاد احساس گرما میکند و فرد دمای پایین محیط را احساس نخواهد کرد. در این حالت رگ های خونی گشاد شده و میزان زیادی از گرمای بدن از طریق پوست از دست میرود. 

وجود برخی بیماری ها و بروز هیپوترمی

وجود برخی از بیماری ها هم میتوانند در توانایی بدن در حفظ و کنترل دمای طبیعی بدن تاثیر گذار باشند.

از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

کم کاری تیروئید؛ در این حالت غده تیروئید هورمون کمی تولید میکند. 

دیابت، کم آبی بدن، آرتریت یا التهاب مفاصل، بیماری پارکینسون ( در این حالت سیستم عصبی بدن دچار اختلال میشود و بر حرکت بدن تاثیر میگذارد. 

مواردی مانند سکته مغزی، صدمات نخاعی، سوختگی و سو تغذیه نیز باعث میشوند بدن به خوبی سرما را احساس نکند. 

استفاده از برخی داروها و بروز هیپوترمی

برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی باعث میشود تا بدن توانایی خود را برای تنظیم و کنترل دما از دست بدهد. این شرایط مخصوصا برای افرادی که در مناطقی با آب و هوای سرد زندگی میکنند شدیدتر می باشد. 

بروز هیپوترمی در افرادی که در مناطق سرد سیر زندگی میکنند 

زندگی کردن در مناطق سرد سیر خطر بروز مشکل هیپوترمی را افزایش میدهد. مخصوصا افرادی که مجبور هستند در چنین مناطقی به مدت طولانی در محیط خارج از منزل باشند. 

راه درمان و اقدامات لازم در صورت وقوع هیپوترمی 

زمانی که فردی دچار هیپوترمی میشود باید تا رسیدن اورژانس سعی کنیم با گرم کردن او دمای بدنش را به حالت نرمال برسانیم. 

دراین حالت باید بیمار را به آرامی جابجا کنیم و به محیط گرم تری ببریم. نباید او را ماساژ دهیم و یا به طور ناگهانی حرکت دهیم چون در این حالت ممکن است دچار ایست قلبی شود. 

در صورتی که لباس های خیس بر تن دارد آنها را به آرامی در آورده و لباس گرمتری به آنها بپوشانیم و با پتوی گرم دور آنها را بپیچیم. در صورت امکان نوشیدنی گرم و یا سوپ گرم به آنها بدهیم تا به بالاتر رفتن دمای بدنشان کمک کنیم. 

برای گرم کردن و افزایش دمای بدن از کمپرس گرم و خشک مثل حوله گرم نیز میتوان استفاده کرد. کمپرس را باید روی قفسه سینه یا گردن و یا کشاله ران قرار دهید. از قرار دادن کمپرس روی بازوهای فرد بیمار خودداری کنید زیرا در این حالت خون سرد به سمت قلب و مغز و یا شش ها باز میگردد و میتواند بسیار خطرناک باشد.

از کمپرس داغ هرگز استفاده نکنید زیرا باعث میشود پوست بیمار بسوزد. تنفس فرد را بررسی کنید و در صورت مشاهده علائمی مانند کند بودن تنفس و در صورت توانایی و تسلط به کمکهای اولیه به آنها تنفس مصنوعی بدهید.

درمان پزشکی هیپوترمی

هیپوترمی را پزشک می تواند از طریق گرم کردن خون درمان کند

هیپوترمی را پزشک میتواند از طریق اقداماتی مانند گرم کردن مستقیم خون بیمار درمان کند. این کار به دو طریق صورت میگیرد. پزشک از طریق تزریق کردن مایعاتی مانند سرم نمک دار به رگهای خونی این کار را انجام میدهد. در روش دوم خون بیمار از بدن خارج شده و با طی کردن پروسه مخصوصی گرم شده و مجددا به رگهایش تزریق میشود. 

گرم کردن مجاری تنفسی بیمار هم به کمک ماسکها و لوله های مخصوصی که به بینی بیمار وصل میشود انجام میشود. 

برای گرم کردن معده از طریق شستشوی معده و وارد کردن مایعات نمک دار استفاده میشود.  

عوارض هیپوترمی 

هیپوترمی باید سریع و به موقع درمان شود و در صورت طولانی تر شدن زمان برای اقدام به درمان آن ممکن است عارضه های جبران نا پذیری به وجود بیاید. 

از عوارض ناشی از هیپوترمی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

•سرما زدگی و یا مرگ بافت. این عارضه یکی از شایعترین عوارض هیپوترمی است و موقعی ایجاد میشود که بافتهای بدن یخ بزند. 

•سرما سوزک یا آسیب رگهای خونی و اعصاب 

•تخریب بافت یا قانقاریا ( سیاه مردگی)

•تخریب رگهای خونی 

راه های پیشگیری از هیپوترمی

استفاده از لباس گرم یکی از راحت ترین راه های پیشگیری هیپوترمی است

راه های پیشگیری از هیپوترمی بسیار ساده میباشد.  شما به راحتی میتوانید با استفاده از لباس های گرم این کار را انجام دهید. سعی کنید به مدت طولانی در محیط های سرد قرار نگیرید و یا در این صورت حتما از  چند لایه لباس استفاده کنید. حتی زمانی که احساس سرما نمی کنید باید لباس گرم بپوشید.

تمام قسمتهای بدن را باید گرم نگه دارید. برای این کار علاوه بر استفاده از لباس باید از شال و کلاه و دستکش نیز استفاده کنید. 

هنگامی که ورزش میکنید و بدنتان عرق کرده نباید بلافاصله لباس تان را در آورید و یا به محیط سردتری وارد شوید. 

همچنین باید خود را خشک نگه دارید. از ماندن طولانی مدت زیر برف و باران بدون لباس بارانی خودداری کنید. از شنا کردن طولانی مدت بپرهیزید. اگر بر حسب اتفاق درون آب سرد افتادید بلافاصله سعی کنید از آب بیرون بیایید و فورا خود را خشک کنید. 

گردآوری: بخش سلامت