آشنایی با مذهب اسماعیلیه

مذهب اسماعیلیه چیست ؟

همه چیز درباره ی مذهب اسماعیلیه

مذهب اسماعيليه يكی از شاخه های فرعی شيعه به حساب می آید كه دارای قدمتی زیاد است. ریشه مذهب اسماعيليه كه ريشه آنها به عصر امام صادق (ع) بر می گردد، وجود امام را در جامعه ضروری دانسته و صفاتی متعالی همچون علم ويژه و عصمت را برای آن لازم می دانند. اسماعيليه وظايف و ويژگی هايی خاص برای امام قائل هستند كه از جمله آنها قطب عالم بودن، واسطه ی فيض بودن، مفسر باطنی امور و ... است.

اسماعیلیه، فرقه اسلام شیعه که به عنوان جنبشی مذهبی - سیاسی در قرن 9 تا 13 از طریق جنبش های تشکیل دهنده خود - فتیمیدها (فاطمی ها)، قرامطه ها (قرمطیان) و نظریه ها فعال بود. در اوایل قرن بیست و یکم، این دومین جامعه از میان سه جامعه شیعه در اسلام بود، پس از شیعه دوازده امامی (اثنی عشری) و قبل از شیعه زیدی (زیدیه).

برخلاف شیعیان اثنی عشری که معتقدند امامت پس از امام جعفر صادق به فرزندش موسی کاظم رسیده است، اسماعیلیان معتقدند که امامت پس از امام ششم به فرزندش اسماعیل رسید و تا به امروز نیز نسل در نسل ادامه دارد.

برخی معتقد بودند که پسر بزرگ امام جعفر، اسماعیل، که پس از فوت پدرش، امام آخری بود و او در غیبت است (یعنی او زنده است). روزی خودش را نشان می دهد و بدین ترتیب به دنیا باز می گردد. برخی دیگر معتقد بودند که امامت به پسر اسماعیل محمد منتقل شده است. در سال 899 در شمال آفریقا عبدالله، از نوادگان محمد وابسته به دخت پیامبر فاطمه، اعلام امامت اسماعیلی در سوریه کرد.

وی بعداً به شمال آفریقا نقل مکان کرد، جایی که فتیمیدها (فاطمی ها) بعد از آن مصر را در سال 969 فتح کردند و قاهره را تأسیس کردند. این سلسله فتیمید ها (فاطمی ها) تا سال 1171 بر مصر حکومت کرد و شبکه ای از مبلغان در سراسر جهان اسلام، به ویژه در عراق و سراسر فلات ایران ایجاد کرد. این مبلغین در زمان فرمانروایی هشتمین خلیفه فهیم، المستنسیر (سلطنت 1036–1094)، بیشترین فعالیت را داشتند.

پس از مرگ المستنسیر، اسماعیلیون فتیمیدها (فاطمی ها) بر اساس درک متفاوتی از جانشینی به دو گروه تقسیم شدند. مستعلویان ، شامل بیشتر اسماعیلیان مصری، یمنی و هندی، ادعاهای پسر کوچکتر خلیفه به همین نام و جانشینان وی را پذیرفتند. Nizārīs ، مستقر در سوریه، عراق، و ایران، به عنوان برادر بزرگتر امام المستنسیر، نزار، وارث رسمی خلیفه پذیرفته شده است.

نزاری ها به رهبری حسن صباح، بعدها در غرب به عنوان قاتلین معروف شدند. قلعه کوهستانی آنها الموت، در کوه های البرز در 37 مایلی (60 کیلومتری) شمال شرقی شهر مدرن ایران قزوین، توسط مغولان مهاجم در 1256 تخریب شد. نزاری ها سپس در سراسر منطقه پراکنده شدند. در سال 1838 ، حسن علی شاه محلاتی یا آقاخان یکم (لقبی که از طرف خاندان قاجار ایرانی عطا شد ) شورشی را علیه شاه ایران رهبری کرد اما شکست خورد. با فرار به هند، سرانجام (1844) در بمبئی (بمبئی کنونی) مستقر شد.. در اوایل قرن 21 شیعیان اسماعیلی در پاکستان و هند، آسیای مرکزی، خاورمیانه و شرق آفریقا و اروپا و آمریکای شمالی وجود داشت. تعداد شیعیان اسماعیلی بین 5 تا 15 میلیون نفر بود.

الهیات کلاسیک اسماعیلی، که از قرن 8 توسعه یافت، فهمید که هم یک بعد بیرونی (ظاهر) و هم یک بعد پنهانی (باطن) در کتاب مقدس وجود دارد.

حضرت محمد اولی را فاش کرد. مبلغان امام شبکه ای بودند که توسط آن امام، از طریق سطوح درجه بندی یا مراحل درک، به مومن عادی حقیقت پنهان را آموزش می داد.

شیعیان اسماعیلی جمعیتی بالغ بر پانزده میلیون نفرند که ده درصد شیعیان جهان را تشکیل می دهند. بیشتر آنها در هند، پاكستان، افغانستان و تاجيكستان و حدود سی هزار نفر در ایران در استان های خراسان، کرمان و مرکزی زندگی می کنند.

آن دسته از اسماعیلیان که ادعای فهیمیان برای امامت را نپذیرفتند، شامل قرامطه ها (قرمطیان) نیز می شد که از قرن 9 تا 11 در عراق، یمن، بحرین و ایران فعال بودند. این دو گروه پس از فتح فیضیه بر مصر با یکدیگر درگیر شدند.

این دروزی ها که بیشتر در سوریه، لبنان و اسرائیل زندگی می کنند نیز اصالتاً اسماعیلی هستند.

شیعیان اسماعیلی، در سه شاخه اصلی نزاری، مستعلی و دروزی- اصول دین را متفاوت از ارکان خمسه در نزد اهل سنت دانسته اند. در بین شیعیان دوازده امامی، اصول دین تنها برای مباحث اعتقادی به کار می‌رود؛ و عبادات از جمله فروع دین به شمار می‌روند.

مسجد الحکیم در قاهره، توسط حکیم بی عمرو الله، خلیفه اسماعیلیان و فاطمیون ساخته شد

ارکان اسماعیلیه

ولایت: به معنی دوستی و پذیرش سرپرستی خدا، پیامبران، امام و دعات (مبلغین) است. در آموزش های مذهب اسماعیلی، خدا می تواند در پیامبران و امامان تجلی کند. مبلغین، مومنان را به راه راست رهبری و راهنمایی می کنند. دروزیان از این رکن با نام تسلیم نام می برند.

طهارت: به معنی پاکیزگی است، این رکن دین از قرآن گرفته شده است. درزیان طهارت را از ارکان دین نمی دانند.

نماز (اسلام): برخلاف مسلمانان سنی و شیعیان دوازده امامی، اسماعیلیان معتقدند که تعیین شیوه صحیح نماز خواندن برعهده امام حاضر است. شیوه نماز خواندن امروز نزاریان، از قدیم تغییری نکرده و مانند دیگر مسلمانان نماز 5 بار در روز و 17 رکعت می خوانند که نماز صبح 2 رکعت نماز ظهر و عصر که با هم می باشد هر کدام 4 رکعت و نماز مغرب 3 رکعت که با نماز عشا که 4 رکعت است با هم می خوانند و پس از خواندن سوره ی فاتحه در نماز یا هم برخی پس از خواندن نماز دعایی مخصوص را می خوانند. درزیان، معنای نماز را صدق لسان (معنی لغوی زبان راست است ولی معنی این عبارت یاد نیک است) می دانند و شیوه خاصی برای نماز خواندن ندارند. 

ایشان نماز را به شیوه دیگر مسلمانان، سیره جهال می دانند؛ اما به لحاظ تاریخی، شرکت در نماز جماعت را برای تقیه جایز می دانند.البته (در کتاب خداوند الموت در قسمت قیامت القیامه آمده است) پس از قیامت القیامه حسن صباح (علی ذکره السلام) در قلعه ی الموت اعلام کرد: اینک حق الله (نماز و روزه) از گردن اهل باطن برداشته می شود. و این صحت ارکان دین را بعد از قیامت القیامه باطل می کند.

زکات: به استثنای دروزیان، مذاهب اسماعیلی همچون مسلمانان سنی و شیعه دوازده امامی، به زکات پایبند هستند. آنها 12 درصد درآمد ماهیانه خود را به امام می پردازند. درزیان زکات را نه پرداخت پول که حفظ اخوان (پاسداری از برادران) می دانند. البته نزاریان بیشتر عشریه (یک دهم) خود را می پردازند.

روزه: اسماعیلیان نزاری و مستعلی به معنای باطنی روزه معقتد هستند. معنای لغوی روزه، خودداری از خوردن و آشامیدن در ماه رمضان است؛ اما معنای باطنی روزه پرهیز از کارهای شر و انجام کارهای نیک است. اسماعیلیان، به روزه گرفتن در ماه رمضان و ماه های دیگر پایبند نیستند. درزیان معنی باطنی روزه را ترک عبادت اصنام یعنی رها کردن پرستش بت ها می دانند.

حج: اسماعیلیان دروزی حج را به معنی "رها کردن کارهای بد و رفتن به سوی کارهای خوب" می نامند و رفتن به مکه را لازم نمی دانند. مستعلیان و نزاریان، دیدار امام و داعیان را بالاتر و مهم تر از تمام زیارت ها می دانند.

جهاد: اسماعیلیان معنی باطنی جهاد را مبارزه با نفس می دانند. و در برخی موارد جنگیدن برای امام حاضر و خدا و بزرگ کردن امپراطوری اسلامی می دانند.

گردآوری: بخش مذهبی