آشنایی با شهرستان شاهین شهر اصفهان

شاهین شهر شهری صنعتی در شمال اصفهان است

تاریخچه و مکانهای گردشگری شاهین شهر 

شهر نو بنیاد شاهین شهر مرکز شهرستان شاهین شهر و میمه در 17 کیلومتری شهر اصفهان قرار دارد. این شهر در حد فاصل بین دو اتوبان معلم و آزادی واقع شده که اصفهان را به تهران متصل می کند.

شهرستان شاهین شهر

شاهین شهر در سال 68 به عنوان مرکز شهرستان شاهین شهر و میمه انتخاب شد

شاهین شهر در منطقه ای به نام امیر آباد در نزدیکی منطقه تاریخی مورچه خورت تاسیس شده است. نقشه کلی این شهرستان شبیه به شکل شاهین بوده و از این رو آن را شاهین شهر نامیده اند.

این شهر به علت ساخت هسا ( هواپیما سازی ایران) و فعالیت بل هلیکوپتر محل سکونت ارتش ایران و آمریکا بوده است.

بر اساس اطلاعات آماری سال 1393 این شهرستان به عنوان با سواد ترین شهر کشور شناخته شد.

ساکنان این شهر عمدتا از مهاجران شهرهای مختلف هستند که عمده ترین آن ها مردم اهالی خوزستان و چهار محال بختیاری و کهگیلویه و بویر احمد هستند که اغلب از بازنشستگان شرکت نفت و یا کارمندان هستند. ارمنی های مسیحی نیز جزو اقلیت های قومی این شهر هستند.

تاریخچه شاهین شهر

شهر ابتدا کاربری کشاورزی داشته و مسکونی نبوده است. در سال 1350 تعدادی از مالکین بزرگ با هدف تولید مسکن انبوه در این منطقه و به منظور اسکان مهاجران و اتباع خارجی  شاغل در صنایع نظامی و هلیکوپتر سازی این شهر را تاسیس کردند. این شهر دقیقا در محل اراضی کشاورزی و دو روستای مجاور آن ساخته شد و جمعیتی بالغ بر 200 تا 300 هزار سکنه را در خود جای می داد.

این شهر بعدها به لحاظ موقعیت و جمعیت به عنوان مرکز شهرستان برگزیده شد. شاهین شهر به علت مجاورت با اصفهان و موقعیت ارتباطی با تهران و همچنین قیمت پایین زمین ها به سرعت توسعه یافت.

شاهین شهر در سال 1368 به عنوان مرکز شهرستان برخوار و میمه برگزیده شد و در سال 1386 پس از جدایی بخش برخوار به عنوان مرکز شهرستان شاهین شهر و میمه انتخاب شد.

شاهین شهر، شهر صنعتی

این شهرستان بعد از شهر اصفهان دومین شهر صنعتی این استان است. دانشگاه صنعتی مالک اشتر و هواپیما سازی (هسا)، پالایشگاه و پتروشیمی اصفهان، نیروگاه شهید منتظری، گروه توسعه سرمایه گذاری انتخاب و اسنوا و گیتی پسند و شهرک صنعتی مورچه خورت و شهرک صنعتی محمود آباد و تعداد زیادی از مجتمع های صنعتی بزرگ در این شهرستان قرار دارند و این شهر را به یکی از قطب های مهم صنعتی تبدیل کرده اند.

آب و هوای شاهین شهر

این شهر دارای آب و هوای خشکی است. اما با وجود صنعتی بودن این شهر و قرار گرفتن آن در مجاورت نیروگاه شهید منتظری و پالایشگاه پتروشیمی این شهر هوای نسبتا پاکی دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا 1895 متر می باشد.

مکان های دیدنی و گردشگری شاهین شهر

همان طور که گفتیم این شهر شهری نسبتا نو بنیاد  بوده و اماکن تفریحی و تاریخی خاصی در داخل شهر ندارد و مردم شهر اغلب برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت به خیابان ها و پارکها و فضاهای سبز زیبای این شهر میروند. یکی از این خیابان ها خیابان فردوسی است.

اما گفتیم که شاهین شهر ابتدا مرکز شهرستان گز برخوار و میمه و سپس مرکز شاهین شهر و میمه بوده است. بخش میمه بخش تاریخی این شهرستان بوده و دارای آثار دیدنی و تاریخی ارزشمند زیادی است.

• مسجد جامع گز برخوار

مسجد جامع گز یکی از قدیمی ترین بناهای شهرستان برخوار است

این مسجد تاریخی در فاصله ده کیلومتری شمال شهر اصفهان و در مرکز شهر گز برخوار و در محل بقایای آتشکده ساسانی مروف به آتشکده بهمن ابن اسفندیار بنا شده است.

این مسجد یکی از قدیمی ترین بناهای این شهرستان است و قدمت آن به زمان آل بویه و سلجوقی بر می گردد. مسجد جامع از آجر ساخته شده و قدیمی ترین بنای آجری این منطقه است.

محراب و مناره سلجوقی این مسجد از ویژگی های مهم این بنا هستند. مناره مسجد دارای دو راه پله مجزا است است که در هنگام بالا رفتن و پایین آمدن از پله ها امکان برخورد با هم را ندارند.

• فرهنگسرای ادیب برومند

فرهنگسرای ادیب برومند در شهرستان برخوار در زمان قاجار بنا گردیده است

این فرهنگسرا یکی از خانه های تاریخی زمان قاجار است و از خاندان برومند در شهر گز برخوار به یادگار مانده است. این خانه تاریخی توسط نوه مرحوم حاج حیدر علی خان برومند یعنی آقای همایون برومند که یکی از شاعران و نویسندگان خوش ذوق می باشد به عنوان فرهنگسرا و کتابخانه در اختیار مردم و هنرمندان و انجمن های ادبی و فرهنگی این منطقه برای استفاده قرار گرفته است.

• موزه مردم شناسی گز و  بُرخوار

در موزه مردم شناسی گز و برخوار لوازم کشاورزی،ریسندگی،کتاب هاو..نگهداری میشود

این موزه اولین موزه خصوصی است که توسط یکی از اهالی شهرستان با همکاری میراث فرهنگی در سال 1383 و در بخشی از فرهنگسرای ادیب برومند تاسیس شد. این موزه اشیائی از لوازم کشاورزی و توزین و نجاری، لوازم حمام، وسایل و چرخ سفالگری، پوشاک و لباس محلی، لوازم ریسندگی، کتاب ها و اسناد خطی و عکس های قدیمی و ... را به نمایش می گذارد.

در این موزه همچنین دو خمره سفالی مکشوف از تخریب تپه باستانی در هنرستان شیخ بهایی به صورت موقت و امانت نگهداری می شود.

شهر گز با دارا بودن بیش از 1000 کوره آجر پزی تامین کننده بیش از 40 درصد آجر و سفال کشور است.

• کاروان سرای عباسی

این کاروانسرا در شهر گز و در کنار مسیر تهران-اصفهان قرار گرفته است. این کاروان سرا به سبک چهار ایوانی با طول و عرض حدود 90 متر ساخته شده است. سر در این بنا به ارتفاع 10 متر است و با کاشیکاری مزین شده است. این کاروانسرا 36 اتاق در چهار ضلع خود جای داده است. چهار فضای سه اتاقی و همچنین راهروهایی برای نگهداری چهارپایان در این بنا تعبیه شده که از نمونه های جالب کاروانسراهای دوران صفوی است.

این کاروانسرا دارای یک بخش مسقف با تزئینات کاشیکاری در گوشه شمال شرقی می باشد که برای دیده بانی و نگهبانان استفاده می شده است.

• روستای مورچه خورت و ارگ تاریخی خشتی

قدمت ارگ خشتی در شهرستان برخوار به دوران صفویه برمی گردد

این روستای زیبای تاریخی در فاصله 50 کیلومتری شمال شهر اصفهان قرار دارد.

مهمترین آثار تاریخی این روستا ارگ خشتی و کاروانسرای عباسی مورچه خورت است.

ارگ خشتی در فضایی در حدود 1500 متر مربع ساخته شده است و قدمت آن به قبل  از دوران صفوی می رسد. این ارگ در مرکز روستا قرار دارد و پس از ارگ بم بزرگترین و کاملترین بنای خشتی است. در هر ضلع این بنا سه برج دیدبانی ساخته شده است. در این مجموعه بزرگ حمام، مسجد، امامزاده، خانه های اربابی بزرگ و راسته بازار وجود دارد.

این مجموعه تا زمان صفوی و قاجار مرکز حیات وحش اصفهان بوده و محل زندگی حیواناتی مانند آهو، گوزن، کرکس، بز کوهی و قوچ و... بوده است.

• کاروانسرای مادر شاه

امروزه کاروانسرای مادرشاه بازسازی شده وبه عنوان هتل از آن استفاده می شود

این کاروانسرا به عنوان دومین منزلگاه در فاصله 40 کیلومتری شمال اصفهان و در مسیر اصفهان به تهران ساخته شده است. مساحت آن 6500 متر است و در زمان شاه سلیمان و شاه عباس دوم صفوی ساخته شد. این کاروانسرا نیز به صورت چهار ایوانی ساخته شده و دارای اتاق هایی در چهار ضلع می باشد. پشت این اتاق ها راهروهایی برای نگهداری چهارپایان وجود دارد. همچنین دارای اصطبل هایی برای نگهداری فیل ها بوده است.

این کاروانسرا توسط میراث فرهنگی بازسازی شده و امروزه به عنوان هتل و محل اقامت از آن استفاده می شود و تبدیل به یک جاذبه گردشگری شده است.

• روستای کلهرود

این روستای تاریخی در فاصله نود کیلومتری اصفهان و در مسیر اصفهان به کاشان قرار دارد. روستای کلهرود دارای آثار تاریخی زیبا و آب و هوای دلپذیر در بهار و تابستان می باشد و محل بازدید گردشگران است. این روستا نیز مانند روستای زیبای ابیانه در دل کوه های کرکس و در دره ای زیبا بنا شده است. از جاهای دیدنی کلهرود می توان غار آهکی، خانه های تاریخی برومند و مظاهری، مسحد حاجی و مسجد سر بیشه نام برد.

این روستای زیبا از زمان صفوی تا کنون محل تفریح و استراحت تابستانه خاندان برومند بوده است.

• روستای سُه

روستای سُه نیز یکی از زیباترین روستاهای گردشگری اصفهان است و در 30 کیلومتری شرق جاده اصفهان به تهران واقع شده است.این روستا دارای آثار تاریخی و دیدنی مانند امامزاده یوسف و چشمه زیر امام زاده، کاروانسرای عباسی سُه و حمام قدیمی و خانه های تاریخی می باشد.

• روستا و کاوانسرای جهاد آباد

بنای تاریخی حمام میمه در مجاورت مسجدجامع احداث شده است

این روستا در غرب شاهین شهر قرار دارد. مهمترین اثر تاریخی این روستا کاروانسرای عباسی معروف به کاروانسرای شیخ علی زنگنه می باشد و در زمینی به مساحت 7000 متر مربع بنا شده است که محل استراحت کاروان هایی که در مسیر شمال غرب برای زیارت کربلا می رفتند مورد استفاده قرار می گرفت.

این کاروانسرا نیز دارای اتاق هایی است که در چهار ضلع تعبیه شده با راهروهایی در پشت آنها برای نگهداری حیوانات.این بنا دارای دو حیاط کوچک در دو طرف هشتی ورودی است و در پشت اتاق های ضلع جنوبی قرار دارد.

 در بالای هشتی ورودی اتاقی تعبیه شده که فضای دو طرف هشتی را به پشت بام متصل می کند.

این کاروانسرا سالها میزبان شاهان صفوی و قاجار برای شکارگاه قمشلو بوده است.

این بنا اکنون تحت مالکیت میراث فرهنگی است و آماده واگذاری به بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در گردشگری می باشد.

• حمام میمه

این بنای تاریخی دارای مساحتی بیش از 500 متر مربع است و در مجاورت مسجد جامع بنا شده است. حمام میمه در اواخر قاجار در فهرست آثار ملی به ثبت رسده است و اخیرا توسط سازمان میراث فرهنگی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است تا به موزه و کلاس های آموزش صنایع دستی و هنر های سنتی تبدیل شود.

این حمام مانند سایر حمام های قدیمی دارای سه بخش سربینه (رختکن)، میان دری و گرمینه است. این حمام مانند حمام های دیگر دارای بخش های مجزا نبوده و به صورت زمان بندی مورد استفاده مردان و زنان قرار می گرفته است.

• امامزاده سیده الصالحه خاتون

سیده صالحه خاتون از فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) است که زیارتگاه آن در جنوب روستای اذان از توابع بخش میمه قرار دارد. ساختمان این زیارتگاه دارای گنبد مخروطی شکل  است و مزین به تزئینات کاشیکاری است و از معماری و هنر ایرانیان در دوره های قبل می باشد.

• تخته سُرخی – دَرّه دوزخی – تختِ محمد جعفر

حیات وحش موته در بخش میمه یکی از نمونه های زیبا و دیدنی حیات وحش و مناظر طبیعی ایران می باشد. این منطقه دیدنی در دل کوه ها و دشت های پهناور آن با صخره هایی زیبایی که از دل دشت بیرون آمده است قرار دارد. یکی از این کمین گاهها صخره ای به نام تخت محمد جعفر است. که بر روی آن  چاهی کنده شده است. این دره ی زیبا با رنگ خاکستری و سیاه جلوه ای پر ابهت و وحشتناک دارد و توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند. اما متاسفانه به علت استخراج معدن این منطقه نیز در حال نابودی است.

• وزوان

وزوان از دیگر شهرهای تاریخی میمه است و دارای آثار تاریخی با ارزش مانند قنات تاریخی، برج و قلعه، خانه های تاریخی و قلعه اعظمی ها می باشد.

از دیگر شهرها و روستاهای بخش میمه می توان  ونداده و حمام قدیمی آن، اذان،لای بید، خسروآباد، زیادآباد، مراوند و... را نام برد که دارای آثار تاریخی و جاذبه های کوهستانی و گردشگری با غارهای آهکی زیبا می باشد.

گردآوری : بخش گردشگری