موارد مصرف ، انواع و عوارض ساکشن

از ساکشن در اتاق عمل برای پاکسازی ترشحات استفاده می شود

انواع دستگاه ساکشن و کاربردهای آن  

ساکشن یا وکیوم پمپ دستگاهی است که در اتاق عمل و به منظور پاکسازی مایعات و ترشحاتی که در حین عمل از بدن خارج می شود کاربرد دارد. این دستگاه به وسیله مکش و فشار منفی مایعات و ترشحات را از شکافی که برای جراحی روی بدن ایجاد شده به درون دستگاه کشیده و باعث تمیز شدن آن قسمت می شود. 

ساکشن و کاربردهای آن  

ساکشن های با قدرت مکش بالا در اتاق عمل استفاده می شوند

دستگاه ساکشن یکی از دستگاه های ضروری در اتاق عمل می باشد که با توجه به کاربرد آن جزو آلوده ترین دستگاه ها در بیمارستان ها به حساب می آید. 

عملکرد این دستگاه به گونه ای است که به وسیله مکش و فشار منفی باعث فرو بردن ترشحات و مایعات بدن به درون دستگاه می شود. این عمل موجب می شود تا جراح در حین کار از دید بهتری برخوردار باشد و روند عمل به خوبی طی شود. 

از این دستگاه علاوه بر اتاق عمل در اتاق بهبودی و بخش مراقبت های ویژه نیز استفاده می شود. 

موارد استفاده از ساکشن ها 

دستگاه ساکشن در موارد اورژانسی نیز مورد استفاده قرار می گیرند

ساکشن ها با اهداف جزیی و موارد زیر به کار برده می شوند: 

• برای پاک کردن سریع محلول شست و شو از سطح زخم 

• پاک سازی و خشک نگه داشتن محل زخم برای مشخص بودن محل خونریزی 

• برداشتن بافت های آسیب دیده و تومور مغزی

• تخلیه حفره های آبسه

• تخلیه مایع مغزی نخاعی از بطن مغز 

• کمپرس کردن رگ خونریزی کننده 

باید توجه داشت که کابرد ساکشن در همه نکات بالا و جراحی ها یکسان نیست. در برخی جراحی ها از قدرت مکش متفاوتی استفاده می شود که برای این منظور قدرت مکش را می توان از روی دستگاه تنظیم کرد. 

هر بار مکش به مدت 15 ثانیه طول می کشد و در صورت نیاز مجدد باید 20 تا 30 ثانیه مکث کرد. کل پروسه مکش در طول عمل جراحی نباید بیشتر از 5 دقیقه به طول انجامد.

انواع مختلف ساکشن 

ساکشن ها با توجه به اهداف استفاده، انواع مختلفی دارند

همه کارکنان و کارمندان حوزه پزشکی از دستگاه ساکشن با اهداف مختلف استفاده می کنند. ساکشن کاربرد مهمی در اورژانس و مراقبت های روزمره دارد.

ساکشن ها با توجه به اهدافی که استفاده می شوند انواع مختلفی دارند. با در نظر گرفتن وضعیت سلامتی بیمار و اهداف انجام ساکشن می توانید ساکشن مورد نظر را با اطمینان انتخاب کنید.

دستگاه های ساکشن با توجه به نوع و میزان خلاء یا فشار منفی که ایجاد می کنند به سه دسته تقسیم می شوند:

• دستگاه های ساکشنی که خلاء بالا ایجاد می کنند.  از این دستگاه در بیمارستان ها و مراکز درمانی استفاده می شود. 

• دستکاه های ساکشنی که خلاء متوسط ایجاد می کند. از این دستگاه ها در مطب ها و برای انجام عمل های سرپایی استفاده می شود. 

• دستگاه های ساکشنی که خلاء پایین ایجاد می کنند. از این دستگاه ها دربخش های نوزادان و در خانه برای بیمارانی که در خانه نیز احتیاج به دستگاه ساکشن دارند استفاده می شود.

دستگاه ساکشن از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟

دستگاه ساکشن با تمیز کردن مجرای تنفسی و ایجاد سهولت در تنفس از آسپیراسیون ریوی جلوگیری می کند. کاربرد دیگر این دستگاه مکش خون از روی محل شکاف جراحی برای سهولت پروسه جراحی است.

دستگاه ساکشن از قسمت های مختلفی مانند فیلتر های باکتری و لوله های هواکش یا اسپیراتور تشکیل شده است. نقش آسپیراتور یا لوله های هواکش ممانعت از ورود مایعات و سایر مواد اضافی به درون پمپ می باشد.

اجزای تشکیل دهنده دستگاه ساکشن شامل موارد زیر است:

• موتور الکتریکی

• مخزن جمع آوری مایعات و مواد حاصل از مکش 

• پمپ برای تولید خلاء یا فشار منفی 

• مانومتر 

• فیلتر های تصفیه

• لوله های انتقال مایعات 

• سر ساکشن 

• نمایشگر فشار 

• پیچ های تنظیم کننده قدرت مکش 

• اتصالات انتقال دهنده مايعات و فشار منفي 

نحوه عملکرد و انواع دستگاه ساکشن

دستگاه های ساکشن در انواع مختلفی وجود دارند.برخی از آنها دارای باتری بوده و قابل حمل هستند. انواع دیگر دارای وزن سنگینی بوده و قابل حمل نیستند. 

دستگاه های ساکشن با ایجاد خلاء در پمپ عمل مکش را انجام می دهند. پمپ ایجاد خلاء متصل به یک مخزن بزرگ است. 

قدرت مکش دستگاه قابل تنظیم است.

دستگاه های ساکشن به دو گروه قابل حمل و مرکزی تقسیم بندی می شوند:

دستگاه های قابل حمل یا پورتابل 

این دستگاه ها سبک و کم وزن بوده و توسط بیمار قابل حمل می باشد. از این دستگاه ها در بیمارستان ها به عنوان ساکشن یدکی نیز استفاده می شود. قدرت مکش آن ها با توجه به نیاز بیمار و تشخیص پزشک قابل تنظیم است.

دستگاه های مرکزی یا سنترال 

این دستگاه ها دارای وزن سنگینی بوده و در یک جای ثابت نصب می شوند و قابلیت جابجایی ندارند. مخزن این دستگاه ها یک یا چند بار مصرف می شوند.

مزایا و معایب دستگاه های ساکشن مختلف

ساکشن دوار روغنی: استفاده از این دستگاه  به علت تولید بخارهای روغنی در بیمارستان منسوخ شده است.

ساکشن دیافراگمی یا نوسانی

این دستگاه ها به دلیل سرعت و ظرفیت مکش پایین در عمل های جراحی حساس و سنگین کاربرد ندارند. 

ساکشن های سیلندری و پیستونی: این ساکشن ها بهترین و جدیدترین نوع ساکشن هستند و به ساکشن های خشک معروف هستند.

اهداف استفاده از ساکشن 

دستگاه ساکشن در زمینه پزشکی با اهداف و مقاصد گوناگونی استفاده می شود. از نمونه های زمینه کاربرد این دستگاه می توان به موار زیر اشاره کرد:

•پاک سازی و باز کردن راه تنفس بیمار از مخاط و هر نوع مایعات و ترشحات اضافی 

•از ببین بردن توده های توموری نرم 

•پاک سازی و تمیز کردن محل شکاف در خلال عمل جراحی برای ایجاد دید بهتر برای جراح 

•تخلیه حفره های آبسه 

•تمیز کردن و مکیدن محلول شست وشو از روی زخم ها و جراحات 

•امور زیبایی

•امور دندان پزشکی

انواع عمل ساکشن 

عمل ساکشن با روش های مختلفی انجام می شود. این روش ها با استفاده از سیستم مکانیکی و یا الکترومغناطیسی و یا لیزر انجام می شود. 

لیپوساکشن

لیپوساکشن روشی است که برای برداشتن و حذف چربی های اضافه بخش های موضعی بدن مانند ابدومن (شکم)، باسن، ران، بازو، گردن و  چانه انجام می شود و امروزه از استقبال خوبی برخوردار است. در این روش چربی های زیر پوست به کمک دستگاه ساکشن بیرون کشیده می شود. 

لیپولیزر

در این روش ابتدا چربی ها با استفاده از لیزر ذوب می شوند و سپس به کمک دستگاه از بدن بیرون کشیده می شوند. 

لیپوماتیک 

در این روش ابتدا سلول های چربی را به وسیله امواج و ارتعاش از هم جدا می کنند سپس با دستگاه ساکشن آن را خارج می کنند. در این روش چربی بدون تخریب شدن از بدن بیرون کشیده می شود. 

مراحل ساکشن 

قبل از عمل ساکشن باید مراحل زیر طی شود:

• میزان ضرورت نیاز بیمار به ساکشن بررسی شود

• تجهیزات مورد نیاز آماده شود و از سالم بودن دستگاه اطمینان حاصل شود.

• شستن دست ها و  رعایت بهداشت برای جلوگیری از انتقال عفونت از بیمار به پرستار و بالعکس 

• در مورد روند این عمل به بیمار توضیح داده شود 

• تنظیم موقعیت وضعی بیمار: در بیمار هوشیار سر در زاویه 45 درجه قرار گیرد و بیمار بیهوش در حالت درازکش یک طرفه باشد.

عوارض جانبی استفاده از دستگاه ساکشن 

دستگاه ساکشن علاوه بر مزیت های که دارد، عوارض جانبی هم به دنبال دارد

اگر چه دستگاه ساکشن دارای مزایای بسیاری است که برخی از آن ها ذکر شد اما متاسفانه در برخی از موارد استفاده از این دستگاه می تواند عوارض جانبی به دنبال داشته باشد. برخی از شایع ترین عوارض جانبی شامل موارد زیر می باشد:

• ترومای تراکئوبرونشیال

• آتلکتازی (Atelectasis)

• هایپوکسی (Hypoxia) یا کمبود اکسیژن 

• مشکلات قلبی و عروقی

• عفونت 

• تغییرات فشار داخل جمجمه 

• سرفه حمله ای 

• خونریزی 

• ایست قلبی یا مرگ

گردآوری: بخش سلامت