علل، علایم و درمان فیستول واژن

فیستول واژن یک مجرای غیر طبیعی است

فیستول واژن چیست؟ درمان بیماری فیستول در زنان

فیستول واژن عارضه ای است که به دو صورت فیستول واژن و مقعدی بروز پیدا می کند. در این عارضه بین دو عضو مجزا اتصالی به وجود می آید که دو عضو را به هم متصل می کند. این مجرای ایجاد شده بین دو عضو معمولا بسیار عفونی می باشد. 

فیستول مقعدی که در آن دیواره مقعد با روده اتصال پیدا می کند بسیار شایع تر است.

فیستول واژن چیست؟

فیستول واژن بیشتر بر اثر آبسه مقعدی به وجود می آید

فیستول به معنی یک مجرای غیر طبیعی است که می تواند دو عضو مجزا از بدن را به هم وصل کند. ایجاد این حفره در زنان به فیستول واژنی معروف است. این عارضه بر اثر از بین رفتن بافت حساس دیواره های راست روده، مجرای ادرار، مثانه یا قسمت های اطراف آن رخ می دهد که این امر بر اثر ایجاد التهاب های مداوم به وجود می آید و در نهایت منجر به ایجاد این مسیر غیر طبیعی شود.

این عارضه بیشتر بر اثر آبسه مقعدی به وجود می آید. ایجاد این عارضه در زنان که به وزیکو واژینال معروف است می تواند مهبل را به ارگان های مجاور وصل کند. آبسه مقعدی زمانی رخ می دهد که غده های نزدیک مقعد مسدود می شوند. این غده ها که موادی به داخل روده ترشح می کنند بر اثر مسدود شدن تجمع عفونت یا آبسه مقعدی بروز پیدا می کند.

انواع فیستول واژن 

فیستول واژن دارای انواع مختلفی است و همه آن ها در دیواره واژن ایجاد می شوند. فیستول ها با توجه به محل تشکیل شدن در دهانه به انواع زیر تقسیم می شوند:

فیستول وزیکو واژینال که به مجاری ادراری یا مثانه متصل می شود.

فیستول حالب که از کلیه ها به داخل مثانه متصل می شود. 

فیستول های رکتو واژینال که به راست روده یا قسمت تحتانی روده بزرگ متصل می شود

فیستول های کولو واژینال که به روده بزرگ یا همان کولون متصل می شود. 

انترو واژینال که از واژن به روده کوچک متصل می شود.

فیستول های روده ای که به روده کوچک متصل می شود.

علل ایجاد فیستول واژن

از جمله علت های بروز فیستول به طور اختصار می توان به موارد زیر اشاره کرد:

عوارض در حین زایمان، بیماری التهابی روده، سرطان روده و دهانه رحم، پرتو درمانی لگن، سابقه عمل جراحی در واژن یا مقعد، عفونت در مجرای مقعد، فتق مدفوع، عفونت اچ آی وی، تجاوز جنسی.  

علائم فیستول واژن 

این عارضه معمولا گاهی بدون ایجاد درد بروز می کند اما ممکن است به تدریج باعث ایجاد مشکلات جدی شود. مشکلاتی که بر اثر ایجاد این عارضه پدیدار می شوند شامل بی اختیاری ادرار یا سرایت عفونت از مثانه و مدفوع به واژن، تب، اسهال، استفراغ، حالت تهوع، درد در ناحیه شکم و کاهش وزن می باشد. این مشکلات ممکن است باعث وخیم شدن آلودگی و زخم اندام تناسلی شده و با ایجاد درد هنگام مقاربت همراه باشد. این علائم بیشتر در زنان پس از زایمان بروز می کند.

در ادامه به طور جدا گانه علائم شایع این عارضه را شرح می دهیم:

درد اطراف مقعد و دستگاه تناسلی 

سوزش و درد در ناحیه مقعد از علائم شایع فیستول واژن است

از علائم شایع بروز این عارضه درد و سوزش در ناحیه مقعد و دستگاه تناسلی است. علاوه بر احساس درد در این نواحی ممکن است اطراف مقعد و دستگاه تناسلی متورم شوند.

فیستول مقعد در ناحیه مقعد در هنگام عمل دفع می تواند باعث ایجاد درد شود.

فیستول واژن هنگام رابطه جنسی باعث ایجاد درد می شود. 

خونریزی و ترشح غیر عادی 

فیستول مقعدی ممکن است با ایجاد خونریزی و ترشح اطراف مقعد و دستگاه تناسلی همراه باشد. ترشحات ایجاد شده گاهی چرکی بوده و با بوی بدی همراه است.

در فیستول واژینال این علائم به صورت ترشحات چرکی واژنی به همراه مدفوع بروز می کند. از دیگر علائم فیستول واژینال گاز واژینال است.

مشکلات دستگاه ادراری 

عفونت دستگاه ادراری از علائم فیستول مثانه است

مشکل ادراری یکی دیگر از علائم تشخیص فیستول مثانه است. علائم عنوان شده در زیر مربوط به فیستول مثانه است:

• عفونت دستگاه ادراری 

• ترشح غیر عادی ادرار (ترشح ادرار از واژن) و مشکل نگه داشتن و عدم توانایی در کنترل آن 

• خارج شدن گاز از مجاری ادراری هنگام مدفوع

• تغییر رنگ و بوی بد ادرار

علائم دستگاه گوارشی

درد در ناحیه لگن و شکم از علائم گوارشی فیستول واژن است

ایجاد درد در ناحیه لگن و شکم، حالت تهوع و استفراغ از علائم وجود این عارضه می باشد. این علائم ممکن است مربوط به وجود مشکلات دیگری باشد اما در صورتی که با علائم مربوط به فیستول مانند درد و ترشحات در ناحیه دستگاه تناسلی همراه باشد نشانه فیستول است.

علائم کلی

علاوه بر موارد ذکر شده که علائم فیستول را در نواحی خاص نشان می داد علائم کلی دیگری نیز وجود دارند که ممکن است نشانه عفونت باشد. این علائم به صورت تب و لرز، خستگی و احساس بیماری می باشند.

چگونگی تشخیص فیستول توسط پزشک 

در صورت بروز علائم باید به پزشک مراجعه کرد. عدم توجه به این علائم و درمان نکردن به موقع فیستول سبب عفونت و آسیب های بیشتری به بافت اطراف می شود. هنگام مراجعه به پزشک باید تمامی علائمی که دارید را با او در میان بگذارید. او را از سوابق بیماری و شرایط پزشکی و داروهایی که مصرف می کنید مطلع کنید.

معاینه فیزیکی توسط پزشک 

هنگام معاینه پزشک علائمی مانند برآمدگی ها، حساسیت ها و علائم دیگری مانند عفونت را بررسی می کند.

برای معاینه علائم مربوط به فیستول واژن معاینه لگن را انجام می دهد. به این منظور از یک اسپکولوم برای نگاه کردن به داخل واژن استفاده می کند. 

برای فیستول مقعد یا روده  پزشک ممکن است نیاز به معاینه راست روده به وسیله انگشتان و دستکش و یا با کمک آنوسکوپ داشته باشد. فیستول مقعد از طریق سوراخ پوست اطراف مقعد قابل معاینه است. 

عکس برداری

در صورتی که پزشک بعد از معاینه احتمال فیستول را بدهد یک یا چند آزمایش عکس برداری تجویز می کند که شامل موارد زیر است:

• پرتو ایکس از مقعد، دستگاه ادراری، و دستگاه تناسلی. ممکن است نیاز به تزریق یا آنما داشته باشید (از طریق ید رادیو اکتیو یا باریم) که هدف آن نشان دادن فیستول در پرتو ایکس است.

• سی تی اسکن یا MRI

• سونوگرافی مقعد و واژن 

کولونوسکوپی

کولونوسکوپی برای شناسایی فیستول واژن و در حالت بیهوشی موضعی انجام می شود

ممکن است پزشک در صورت مشکوک بودن به فیستول روده ای کولونوسکوپی را تجویز کند. این عمل با قرار دادن دوربین کوچکی در کولون از راه مقعد و با استفاده از یک لوله بلند و منعطف امکان پذیر است.

کولونوسکوپی در حالت بیهوشی موضعی انجام می شود. بنابر این هیچ درد و ناراحتی احساس نخواهد شد.

آزمایش خون 

آزمایش خون برای تشخیص برخی از انواع فیستول لازم است. این آزمایش برای تشخیص بیماری کرون که از شایع ترین دلایل ایجاد فیستول است مفید می باشد.

تست رنگ آبی یا دو رنگ

برای تشخیص فیستول واژن و مثانه یا رکتوم از این تست استفاده می شود. در این روش بیمار باید رنگ را ببلعد و یا پزشک آن را مستقیم به رکتوم یا مثانه تزریق می کند. سپس یک تامپون در واژن قرار می دهد. در صورتی که تامپون به رنگ آبی در آمد نشانه فیستول است. 

تست دو رنگ برای نشان دادن محل فیستول بین واژن و مجرای ادراری است و تست رنگ آبی برای تشخیص فیستول بین رکتوم و واژن است.

آزمایش های دیگر

آزمایش های دیگری که ممکن است توسط پزشک انجام شود شامل آزمایش بیوپسی بافت روده برای بررسی بیماری کرون و تست هایی برای بررسی عملکرد رکتوم و اسفنکتر باشد.

درمان فیستول واژن

فیستول درمان های گوناگونی دارد که نوع درمان بستگی به محل عارضه و اندازه و موارد دیگر دارد. ممکن است پزشک شما را به متخصص زنان یا اورولوژی معرفی کند.

انواع درمان فیستول شامل موارد زیر است:

• سوند مثانه که در فیستول قرار داده می شود و مواد عفونی و مایعات تجمع یافته را تخلیه می کند.

• جراحی برای درمان فیستول

• آنتی بیوتیک برای درمان عفونت 

• استفاده از چسب های کلاژنی مخصوص برای پر کردن حفره فیستول

• درمان فیستول بین مقعد و سطح پوست با ایجاد برش کوچک در پوست و عضلات بالای فیستول.

عوامل ایجاد خطر

وجود بیماری های زمینه ای مانند کرون و کولیت اولستراتیو خطر مبتلا شدن به فیستول را تشدید می کند. در صورت مشاهده علائم فیستول و مشکوک بودن به التهاب روده به پزشک مراجعه کنید. از علائم بیماری التهاب روده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اسهال، نفخ، انقباض شکمی، مدفوع خونی، تب، حالت تهوع و کاهش وزن ناگهانی.

 دیورتیکولیت نیز باعث بروز فیستول می شود. دیورتیکولیت به علت پاکت های کوچکی است که در کولون تشکیل می شود و ملتهب و عفونی است. 

سابقه زایمان

زایمان سخت یکی دیگر از عواملی است که احتمال ابتلا به فیستول را تشدید می کند. در این حالت فیستول ممکن است اطراف بیرون مقعد تشکیل شود. در صورت بروز آسیب هایی در نتیجه زایمان به پزشک زنان و زایمان مراجعه کنید و از رفع هر گونه مشکل ایجاد شده  بعد از زایمان اطمینان حاصل کنید. 

در صورت داشتن علائم عفونت و فیستول مانند تب و درد و ترشحات بد بو بعد از زایمان به پزشک مراجعه کنید.

سابقه آسیب لگنی یا عفونت 

ایجاد هر گونه آسیب در ناحیه روده و یا لگن احتمال ابتلا به فیستول را افزایش می دهد. آسیب به لگن ممکن است در نتیجه تصادف یا جراحی لگن ایجاد شود. در این رابطه بر اثر عفونت یا سرطان و پرتو درمانی ممکن است فیستول بروز کند.

گردآوری: بخش سلامت