علل،علایم و پیشگیری از چاقی در نوجوانی

چاقی در نوجوانی زمینه ساز بیماری در افراد است

عوارض و پيامدهای چاقی نوجوانان 

به طور کلی بهترین راه برای کاهش چاقی در کودکان و نوجوانان، بهبود تغذیه و سبک زندگی خانواده است. اصطلاح چاقی بیانگر وزن غیر عادی و عدم تخلیه انرژی و کالری های مصرفی فرد است که منجر به انباشته شدن چربی ها در بدن می شود.

چاقی در نوجوانان

مسئله ی اضافه وزن افراد در سنین کم به یکی از مسائل و مشکلات جدی در سطح جهانی تبدیل شده است. متاسفانه بیشتر نوجوانان چاق بر این باورند که از وزن مناسبی برخوردارند.

چاقی نوعی بیماری خطرناک تلقی می شود که به مرور زمان زمینه ساز بیماری های شدید و جدی در فرد خواهد شد. افراد با وزن بالا بیشتر از افراد سالم با وزن مناسب، مستعد ابتلا به سرطان ، انواع دیابت ها و مشکلات قلبی - ریوی هستند.

بهترین و موثرترین راه حل برای کاهش چاقی نوجوانان، مطلع بودن خانواده ها از رژیم و برنامه های غذایی سالم است.

چاقی در نوجوانی اغلب به دلیل تغذیه نامناسب ایجاد می شود

پیشگیری از چاقی نوجوانان

درحقیقت چاقی نوعی بیماری مزمن است که می تواند زمینه ی به وجود آمدن بیماری های دیگر را برای نوجوان شما فراهم آورد.

بهترین راهکار ها برای جلوگیری از ابتلای نوجوانان به چاقی شامل:

• کاهش مصرف غذاهای چرب

• عدم مصرف نوشابه

• خواب منظم

• مصرف سبزیجات و میوه در طول روز

• استفاده از برنامه غذایی سالم و رعایت سبک زندگی سالم

• مصرف مواد غذایی فیبردار ازجمله سیب،موز، سبزیجات،هویج، کرفس، غلات سبوس دار

مصرف مواد غذایی فیبردار یکی از راه های مقابله با چاقی در نوجوانی است

علل چاقی در نوجوانی

به طور کلی چاقی در هنگامی رخ می دهد که میزان انرژی و کالری های دریافتی بیش تر از حد مورد نیاز بدن باشد و حجم بالایی از چربی ها در بدن تجمع یابند. دراکثر مواقع وزن کودکان چاق نسبت به قد و سن آن ها بیشتر از حد معمول است. 

در ادامه به عواملی می پردازیم که زمینه ساز چاقی در نوجوانان هستند:

ژنتیک

ژن ها علاوه بر اینکه ترکیبات بدنی هر فرد را کنترل می کنند، با تاثیر گذاشتن بر احساسات سیری و گرسنگی نیز عاملی بر تغییر میزان اشتها محسوب می شوند. طبق تحقیقات انجام شده، 40 الی 77درصد از تغییراتی که در بدن رخ می دهند نشات گرفته از ژنتیک هستند.

افرادی که دچاربیماری های ژنتیکی مانند کمبود گیرنده ی لپتین هستند، بیشتر در معرض چاقی قرار دارند.

استرس

استرس از آن جهت که پرخوری و خطر کمبود خواب را به دنبال دارد، منجر به چاقی در افراد می شود.به عبارتی دیگر، نوجوانان به دلیل استرس در خوردن غذاهای پرکالری از قبیل فست فود و کاکائو زیاده روی می کنند. بدین ترتیب استرس، خطر چاقی و بالا رفتن وزن را در نوجوانان افزایش می دهد.

کم خوابی

میان کم خوابی و استرس رابطه دو سویه برقرار است. همانگونه که استرس موجب کم خوابی می شود، در مواردی نیز کم خوابی  موجب استرس کاذب می گردد. هنگامی که فردی دچار استرس و کم خوابی است میزان هورمون کورتیزول در بدن او بالا رفته و موجب انباشته شدن چربی ها در بدنش می شود. عواملی از قبیل نداشتن برنامه خواب منظم، عدم خواب عمیق و کوتاه بودن زمان خواب مجموعا منجر به کاهش سطح کیفیت خواب می شوند.

مشکلات اقتصادی

میان مشکلات اقتصادی و چاقی رابطه تنگاتنگی وجود دارد. بیشتر خانواده هایی که میزان درآمد ماهیانه شان کمتر از حد معمول است، دچار چاقی مفرط می شوند زیرا این خانواده ها از غذاهای سالم برخوردار نیستند و امکان تامین هزینه های باشگاه را ندارند در نتیجه تحرک آن ها هم بسیار کم است.

رفتار خوراکی

به برنامه غذایی، رفتار خوراکی نیز می گویند. سبک زندگی ناسالم شامل استفاده از پرخوری، فست فود، عدم مصرف لبنیات کم چرب، مصرف نوشیدنی های مضر، مواد غذایی با قند بالا، تنقلات پرچرب و .. می شود. متاسفانه بررسی ها حاکی از آن دارد که از هر ده نوجوان فقط یک نفر از سبزیجات و میوه ها در رژیم غذایی روزانه خود استفاده می کند.

هورمون ها و ساخت و ساز

در علم تجربی به سوخت و ساز انرژی در بدن، متابولیسم می گویند. هورمون ها و اختلالات متابولیسمی هر کدام تاثیر به خصوصی در بدن افراد می گذارند. در حقیقت هورمون ها یکی از علت های اساسی ایجاد چاقی در بدن افراد به شمار می روند.

بیماری های زمینه ساز چاقی

 اختلال های غدد درون ریز از قبیل کم کاری تیروئید، سندرم کوشینگ و سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) عامل های بسیار مهمی در ایجاد اضافه وزن و چاقی محسوب می شوند.

عدم تحرک

با پیشرفت تکنولوژی و استفاده ی نوجوانان از تبلت، لپ تاپ و گوشی های همراه، تمایل آن ها به یک جا نشینی افزایش یافته است. عدم تحرک کافی نقش بسزایی در انباشته شدن چربی ها و تخلیه نشدن انرژی دارد.

کم تحرکی یکی از علل عمده چاقی در نوجوانی است

مشکلات و عوارض ناشی از چاقی در نوجوانی

به طور کلی اضافه وزن در همه ی سنین، افراد را به ضعف های جسمانی و روحی تهدید می کند. نوجوانان چاق در بزرگسالی مستعد ابتلا به بیماری هایی از جمله کبد چرب، سنگ کیسه صفرا، ریفلاکس معده، مشکلات مفصلی، کلسترول و فشار خون بالا و اختلالات روان شناختی ازقبیل افسردگی و عزت نفس پایین هستند.

همچنین بیماری های پوستی مثل عرق سوز شدن، آکنه و عفونت های قارچی در نوجوانان با وزن بالا بیشتر دیده می شود.

بلوغ زودرس

روند رشد در دوره نوجوانی رخ می دهد. افرادی که در نوجوانی اضافه وزن دارند، رشد قدی آن ها محدود شده و زودتر از حد معمول به مرحله ی بلوغ جسمانی می رسند.

علاوه براین، هورمون های رشد به شدت تحت تاثیر نوع تغذیه هستند. بنابراین برای تنظیم وضعیت هورمون ها و رشد قدی مناسب باید وزن کودکان را با رژیم غذایی مناسب در حد طبیعی حفظ کنید.

آپنه "Sleep apnea"

آپنه خواب به شرایطی گفته می شود که به دلیل چاقی مفرط ، تنفس بیمار در طول خواب برای مدت کوتاهی متوقف می گردد و فرد مذکور به طور ناگهانی از خواب بیدار می شود. این عارضه موجب خروپف و اختلال در خواب می شود.

همچنین چاقی در سنین نوجوانی، خطر ابتلا به آسم را بالا می برد.

دیابت نوع 2

بالا بودن سطح قند خون به دلیل مقاومت در برابر انسولین، به مرور زمان باعث دیابت نوع 2 می شود. این نوع دیابت در صورت کنترل نشدن، به کلیه ها آسیب وارد می کند.

ایجاد مشکلات روانی

نوجوانانی که از وزن بالایی برخوردارند، اعتماد بنفس پایینی دارند. در جامعه امروز، زیبایی و سلامت در وزن مناسب و ایده آل خلاصه می شود در نتیجه به این قبیل افراد به چشم فردی بی اراده و تنبل نگاه می کنند. 

چاقی در نوجوانی باعث کاهش رشد قدی در افراد می شود

اختلالات مفصلی

مفاصل بدن به دلیل فشار و استرس ناشی از وزن بالا دچار التهاب و ضعف می شود.ضعف در مفاصل در نهایت به بیماری هایی ازقبیل آرتروز تبدیل می شود.

ضعف استخوان

طبق مطالعات انجام شده در بدن نوجوانانی که سطح کلسترول خوب پایین است، توده های استخوانی آن ها کمتر از افراد سالم می باشد. کاهش توده استخوانی بیانگر ضعف استخوان ها در سنین بزرگسالی است.

چاقی در نوجوانی دلیل کاهش کلسترول خوب و در نتیجه کاهش تراکم استخوان ها است

علائم چاقی در نوجوانان

اندازه گیری میزان دقیق چربی بدن امری ناممکن است اما با محاسبه ی شاخص توده بدنی یا BMI تا حدودی قابلیت تشخیص میزان اضافه وزن فراهم شده است.

نوجوانان چاق براساس میزان BMI دسته بندی می شوند:

طبق گفته ی محققان آمریکایی، زمانی که میزان BMI بالای 95 درصد باشد به این معنی است که فرزند شما چاق است و نیازمند یک چکاپ کلی دارد.

و اگر میزان BMI بین 85 الی 95 درصد باشد، مواردی از قبیل فشارخون، سطح کلسترول بالا ، دیابت و سابقه بیماری های قلبی- عروقی بررسی می گردد.

گردآوری: بخش کودکان