پروتون درمانی چیست؟ عوارض و روش انجام پروتون درمانی

پروتون درمانی روشی بهبود یافته از پرتو درمانی است

آشنایی با روش پروتون درمانی  

پروتون درمانی نوعی پرتو درمانی است. به طور کلی پرتو درمانی ها برای درمان بسیار از بیماری ها استفاده می شوند و از جمله آن ها می توان انواع سرطان ها را نام برد. معمولا برای درمان سرطان، این روش را به همراه روش های دیگر مانند دارو درمانی و ... استفاده می کنند.

پروتون درمانی چیست؟

در روش پروتون درمانی از پروتون ها برای انتقال انرژی استفاده می شود

همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، پروتون درمانی نوعی پرتو درمانی است که امروزه در درمان انواع سرطان ها نقش بسزایی دارد.

در پرتو درمانی، از اشعه X که نیروی بسیار زیادی دارد، برای هدف قرار دادن سلول های سرطانی و تخریب آن ها استفاده می شود. اما همان طور که پیش تر نیز خواندید، این اشعه بسیار قدرتمند است و به همین دلیل ممکن است که هنگام عبور و رسیدن به سلول های سرطانی به دیگر بافت های بدن نیز آسیب وارد کنند.

به همین دلیل ممکن است با توجه به ناحیه ای که از این روش برای درمان آن استفاده می شود، نواحی اطراف آن در معرض عوارضی قرار بگیرند. مثلاً اگر از این روش برای درمان سرطان پروستات استفاده شود، اندام اطراف پروستات مانند مثانه و راست روده در معرض عوارضی قرار می گیرند.

اما با مرور زمان، این تکنولوژی نیز پیشرفت کرده است و روشی به نام پروتون درمانی تعدیل شده (IMRT) جایگزین روش قبلی شده است که روی بافت سرطانی تمرکز دارد و بر روی بافت اطراف کمتر اثر می گذارد و به همین دلیل عوارض این روش بسیار کمتر شده است.

در روش پروتون درمانی، اشعه هایی در پرتوهای پروتون منتقل می شوند. در روش های قدیمی، اشعه X از تمامی بافت ها عبور می کرد ولی یکی از مزایای پروتون درمانی این است که پروتون ها پس از برخورد با بافت سرطانی، متوقف می شوند و از دیگر بافت ها عبور نمی کنند.

چه افرادی می توانند از این روش استفاده کنند؟

هر کسی که به تشخیص پزشک بتواند پرتو درمانی انجام دهد، می تواند از این روش نیز استفاده کند. این روش معمولا برای درمان انواع سرطان و خصوصاً درمان سرطان پروستات کاربرد زیادی دارد.

به طور کلی اکثر افراد می توانند پرتو درمانی کنند اما در برخی شرایط به تشخیص پزشک فرد نباید پرتو درمانی انجام دهد.

جایگزینی سایر روش ها با پروتون درمانی

هر کدام از روش هایی که بیماران سرطانی از ان ها استفاده می کنند مانند شیمی درمانی، جراحی و یا هورمون درمانی، هدف خاص خود را دارند و به همین دلیل نمی توان آن را با دیگر روش ها مقایسه کرد.

درمانی که برای بیماران سرطانی استفاده می شود، بستگی به میزان و شدت پیشرفت بیماری آن ها است و به همین دلیل نمی توان آن ها را جایگزین یکدیگر کرد.

همچنین عواملی مانند سن و یا سلامتی کلی بدن نیز در انتخاب نوع درمان متناسب با بیمار بسیار مؤثر هستند.

همچنین این نکته نیز وجود دارد که پروتون درمانی از بسیاری از روش های دیگر پرهزینه تر است و در پوشش اکثر بیمه ها نیست. به همین دلیل است که این روش برای همگان در دسترس نیست.

پس در نهایت این پزشک شما است که با توجه به همه ی شرایط شما، درمان مناسب را برای شما تجویز می کند و شما نیز بهتر است که از همان روش پیروی کنید.

چگونه باید برای پروتون درمانی آماده شد؟

پزشک شما تمام توصیه های مهم را در رابطه با آماده شدن برای درمان به شما می دهد

طول دوره درمان این روش، به طور میانگین 5 روز در هفته و به مدت 4 الی 8 هفته انجام می شود. پس بهتر است که قبل از هر چیزی برنامه ریزی کنید تا در روزهایی که جلسه درمانی دارید، بی کار باشید.

هر جلسه حدود 45 دقیقه تا 1 ساعت طول می کشد. گرچه که درمان اصلی حدود 3 دقیقه است ولی دیگر زمان شما برای آماده سازی برای درمان می گذرد.

معمولا قبل از انجام اولین جلسه، شما به یک جلسه مشاوره و ویزیت نیاز دارید. در آن جلسه پزشک با بررسی تمامی نکات، برنامه درمانی و زمان جلسه های شما را تعیین می کند و همچنین چند نکته دیگر برای غذاهایی که می خورید به شما می گوید تا شما برای جلسه اول آماده باشید.

روش انجام پروتون درمانی چگونه است؟

در این روش پروتون ها انرژی زیادی را به سلول های سرطانی وارد می کنند و در نهایت باعث نابودی آن ها می شوند. پس دستگاه ها و بدن شما باید به صورت خیلی دقیقی تنظیم شوند تا این اشعه به دیگر اعضای بدن شما آسیب وارد نکند.

به همین دلیل است که زمان بسیار زیادی در هر جلسه صرف تنظیم بدن و دستگاه های مختلف می شود.

وقتی که بدن و دستگاه ها به طور کامل تنظیم شدند، انتقال پروتون ها آغاز می شود. در طول انتقال پروتون ها شما باید کاملا ثابت باشید تا مشکلی پیش نیاید.

کل زمان انتقال پروتون ها حدود 3 دقیقه است. در طول انتقال پروتون ها شما هیچ دردی حس نمی کنید و به همین دلیل پس از اتمام جلسه شما می توانید دوباره به زندگی عادی و روزانه خود بازگردید.

عوارض جانبی پروتون درمانی

عوارض در پروتون درمانی نسبت به روش قدیمی به مقدار زیادی کاهش یافته است

همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، پروتون درمانی روشی از پرتو درمانی است و به همین دلیل عوارض آن ها با یکدیگر یکسان است. اما با توجه به این که دقت اشعه در پروتون درمانی افزایش یافته است، آسیب به بافت های دیگر نیز خیلی کمتر از روش پرتو درمانی است.

عوارض جانبی احتمالی این روش شامل خستگی، قرمزی و یا درد پوست  و یا محل درمان است. همچنین با توجه به ناحیه، ممکن است که دچار بی اختیاری در ادرار، مشکلات گوارشی و ... شوید. مثلاً عوارض درمان سرطان پروستات با پروتون درمانی، بی اختیاری در ادرار و اختلالات نعوظ است.

با این حال پس از اتمام درمان، بدن به حالت طبیعی باز می گردد و دوباره از نظر جنسی فعال می شود.

دوره بهبودی روش پروتون درمانی

پس از این که درمان به طور کلی انجام شد و پزشک مطمئن شد که سرطان از بین رفته است، باز هم باید به شکل مداوم بررسی شوید تا سرطان دوباره عود نکند. 

به طور کلی روند بهبودی برای هر فردی متفاوت است و بستگی به عوامل مختلفی مانند سن و یا سلامتی کلی فرد بستگی دارد. شما می توانید برای اینکه این دوره را تسریع کنید، سبک زندگی خود را تغییر دهید و با مشورت پزشک از راه کار های او استفاده کنید.

گردآوری : بخش سلامت