واقعیت درمانی چیست و چه تاثیری دارد؟

واقعیت درمانی 

همه چیز درباره واقعیت درمانی 

واقعیت درمانی روشی درمانی برای مشاوران است که در سال ۱۹۶۵ بر اساس تئوری انتخاب بیان شده است؛ این سبک پس از معرفی و آزمایش های اولیه مورد توجه افراد بسیاری قرار گرفت و به رسمیت شناخته شد و تا کنون مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه جهت بررسی کامل این تکنیک و تاثیرات آن، مزایا و نقدها همراه ما باشید.

تاریخچه واقعیت درمانی

گلاسر بنیان گذار نظریه انتخاب، در عصر بحران اجتماعی و از خود بیگانگی آمریکا فهمید که تمامی مشکلات مردم ناشی از کمرنگ شدن پیوند عاطفی بین آنهاست و معتقد بود تصمیم به ایجاد تغییر در خود به جای دیگران و عوامل بیرونی می تواند بهترین راه برای رسیدن به موفقیت باشد.

هدف این درمان کمک به مردم برای بازسازی ارتباطات ضعیف شده می باشد. او که فضای موجود در روانکاوی ناکارآمد می دانست به جای نگاه به گذشته و سرزنش دیگران (بر خلاف کاری قبول شده) ترجیح داد به افراد آموزش دهد مسئول رفتار خویش باشند. گلاسر احساس می کرد باید با مردم به درمان و کشف رفتارهای خود متعهد شوند و تغییراتی در تفکر و احساساتشان به وجود آورد اما صحبت درباره احساسات هدف اصلی این برنامه نبود!

او قصد داشت مراجعین تغییراتی در زندگی ایجاد کنند که کاملا در زندگی مفید باشند و در این راه هیچ بهانه ای را نمی پذیرفت اما هیچ تلاشی برای بدست گرفتن کنترل زندگی افراد نداشت بلکه بیشترین تلاش او در جهت ایستادن مراجعین روی پای خود بود. 

اصلی ترین مشکل ما زندانی است که داخل ذهن خود ساختیم

این کارها تاثیر بسیاری روی مردم در بخش ها و شغل های متفاوتی از جمله معلم ها، مشاورهای مدرسه، مدیرها، اصلاح گران، مشاوران اعتیاد و بسیاری از افراد دیگر واقعیت درمانی را جذاب و مناسب با کار خود در میان جمعیتی آسیب دیده دانستند.

مبانی و اصول این روش درمانی در سال ۱۹۶۵ در کتاب واقعیت درمانی به صورت کامل و منظم منتشر شد تا با توجه به مفهوم واقعیت،‌ مسئولیت و امور درست و نادرست در زندگی به رفع مشکلات کمک کند.

گلاسر توانست با واقعیت درمانی به افراد زیادی در یافتن خوشحالی کمک کند

گلاسر معتقد است بخشی از نظریه اش در روش های قدیمی نیز وجود دارد اما با این حال یک راه کار جدید است اما برخی منتقدان نظریه او را چیزی جز مراجعه به عقل سلیم نمی دانند! در واقعیت درمانی توجه چندانی به بیماری ها روانی نمی شود بلکه گلسر می گوید افراد نه از یک بیماری روانی، که از شرایط انسانی و اجتماعی و جهانی رنج می برد. 

همچنین این روش توجهی به گذشته ندارد و به جای تمرکز روی ذهن ناخودآگاه، بر روی زمان حال مراجعه کننده توجه کرده و تلاش می کند با قراردادن افراد در مسیر حل مسئله آینده ای بهتر برایشان رقم بزند. معمولا این سبک برای اینکه افراد متوجه شوند واقعا چه چیزی از زندگی می خواهند و در حال حاضر چگونه می توانند برای رسیدن به آن گام بردارند مفید است.

واقعیت درمانی چیست؟

واقعیت درمانی شامل دو هسته اصلی مسئولیت و انتخاب می باشد و همانطور که متوجه شدید بر زمان حال توجه دارد و بر روی خودآگاهی تمرکز می کند.

بیماری در این روش واکنشی برای فرار از مسئولیت ها در نظر گرفته می شود و برای بالا وسیع تر کردن دید جهت تغییر به کار گرفته می شود. اهدافی که در نتیجه واقعیت درمانی بدست می آیند عبارتند از: ۱. تبدیل سبک زندگی زجرآور به لذت بخش و ۲. جایگزینی انتخاب های مفید به جای انتخاب های ناموثر

در واقعیت درمانی ریشه مشکلات به روابط اجتماعی و عاطفی بازمیگردد

همچنین همانطور که متوجه شدید تئوری انتخاب نیز در واقعیت درمانی اهمیت ویژه ای دارد؛ این تئوری فلسفه کنترل بیرونی را به چالش کشیده و به مسئولیت اهمیت می دهد. گلاسر این تئوری و واقعیت درمانی را در واقع کنترل درونی نامد و نقطه مقابل آن یعنی «روانشناسی» در رابطه با کنترل بیرونی است که در آن منشا تمام رفتارها و طرز فکر ما محرک های بیرونی است، ما و دیگران قادریم باورهایی را برای یکدیگر تعیین کنیم یا مجبوریم از قواعد و قوانین دیگری پیروی کنیم.

اگر کمی دقت کنید ممکن است بسیاری از ما در تلاش برای کنترل بیرونی باشیم یا در معرض آن قرار بگیریم اما در این تئوری باید به اصول زیر پایبند باشید:

۱. تنها کسی که می توانیم کنترل کنیم یا تغییر دهیم خودمان هستیم

۲. تنها تاثیری که می توانیم روی دیگران بگذاریم مطلع کردن آنهاست

۳. همه اختلال های ریشه دار و پایدار روان شناختی به مشکلات ارتباطی وابسته هستند.

۴. همواره بخشی از زندگی مارا روابط تشکیل می دهد و وجود یک رابطه مشکل دار تاثیرات زیادی دارد.

۵. اگرچه گذشته تاثیر زیادی بر روی وضعیت حال دارد اما تعیین کننده احساسات زمان حال نبوده و ما می توانیم همیشه نیازهای بنیادین خود را به طور مناسبی بدست آورده و برای ارضای آنها در آینده برنامه ریزی کنیم.

۶. هر انسانی تصوری از یک جهان کیفی خاص دارد که با درک آن از محیط و انتظاراتش شکل گرفته و به عنوان جهان مطلوب شناخته می شود

۷. تمام آنچه که ما انجام می دهیم یک رفتار یا واکنش است

۸. همه رفتارهای ما از چهار بخش مختلف یعنی فکر، احساس، فیزیولوژی (کارکرد بدن یا احساسات جسمی) و عمل تشکیل شده اند

۹. از آنجایی ما بر روی دو مولفه فکر و عمل به صورت مستقیم و دیگر مولفه ها به طور غیر مستقیم کنترل داریم پس می توانیم رفتار خود را کنترل کنیم

۱۰. همه رفتارهای انسانی به وسیله فعل و اسم های خاصی نام گذاری شده اند و قابل شناسایی هستند. برای مثال افسردگی اسم و افسردگی گرفتن فعل یا ترس اسم و ترسیدن فعل می باشد.

نیازهای اصلی در واقعیت درمانی

نیاز به عشق و تعلق خاطر مهم ترین بخش در واقعیت درمانی است

در این تئوری مشکلات روانی به دلیل عدم ارضای نیازها به وجود می آیند؛ گلاسر معتقد بود اگر رفتارهای ما به جای کنترل توسط نیازهای درونی با عوامل محیطی یا بیرونی هدایت شود باعث تجربه مشکلات و نارضایتی های روانی بسیاری می شویم اما در صورت تامین تمامی این نیازها زندگی می تواند لذت بخش تر باشد:

۱. نیاز به عشق و تعلق خاطر

۲. نیاز به بقا یا نیازهای اولیه مانند خوراک و سرپناه

۳. نیاز به استقلال و آزادی

۴. نیاز به قدرت و میل به پیشرفت

۵. نیاز به تفریح و یادگیری

این نیازها اهمیت یا ترتیب خاصی نسبت به یکدیگر ندارند اما «عشق و تعلق خاطر» به عنوان هسته مرکزی همه نیازها شناخته می شود به همین ترتیب روابط ناسالم باعث پریشانی های ذهنی و مشکلات روانی می شود.

بررسی تاثیر روش واقعیت درمانی

گلاسر بیان می کند اصل در واقعیت درمانی ایجاد پیوند، رد کردن مسئولیت گریزی ها و بازآموزی است بدین ترتیب نمی توان از یک فرمول خاص برای تمامی بیماران استفاده کرد و چگونگی انجام واقعیت درمانی بستگی به میزان فرار از مسئولیت و شخصیت فرد دارد. 

یکی از اولین تجربه های گلاسر  در زمانی بود که برای درمان پسری یازده ساله به نام آرن از روش های سنتی نا امید شده بود و به دنبال روشی تازه بود. این کودک باهوش از مادری بی عاطفه که طلاق گرفته بود و در بخش آزمایشگاه موشکی مشغول به کار بود و به تازگی نامزد کرده بود رنج می برد. درمانگران از روشی استفاده می کردند که در آن پس کتک زدن عروسک و تخلیه عصانیت از آرن می پرسیدند دوست دارد مادرش را کتک بزند و در کمال تعجب با جواب مثبت روبرو می شدند.

اتفاقات این چنینی (خشونت زیاد و عدم تاثیر روش های سنتی) بود که باعث شد گلاسر به فکر آموزش روشی درست باشد. آرن  استفاده زیادی از خشونت می کرد و در تلاش بود دیگران را کنترل کند  اما یک درگیری کوچک میان گلاسر و آرن باعث شده بود آرن بفهمد اگر قصد دارد درمان شود باید خودش هم تغییر را قبول کند. پس از چندماه آرن که توسط گلاسر تحت مراقبت بود نمرات عالی در مدرسه کسب می کرد، برخورد مناسبی با دیگران داشت و از زندگی اش راضی تر می شد.

انسان ها موجوداتی اجتماعی و نیازمند روابط سالم هستند

اصطلاحات مورد استفاده در واقعیت درمانی

در زیر اصطلاح ها و عبارت های مورد استفاده در واقعیت درمانی را معرفی میکنیم که بسیاری از آنها نیازی به توضیح اضافه ندارند.

• درگیری

به نظر گلاسر، درگیری همان همدلی است با این تفاوت که شامل ارتباط توام با همدلی است نه تنها حضور در کنار مراجع

• هویت

شخصیت یا هویت در این روش به دوسته هویت موفق (افراد با اعتماد به نفس که نیازهای خود را تامین کرده اند) و هویت بازنده (افرادی که روابطی نا سالم و رفتاری بی مسئولانه دارند) تقسیم می شود و افراد جذب اشخاص مشابه خود شده و هویت یکدیگر را تقویت می کنند

• حضور در لحظه

یکی از مهم ترین مفهوم هایی که در واقعیت درمانی مورد توجه قرار می گیرد توجه به لحظه حال می باشد چرا که رفتارها ما توسط رویدادهای گذشته کنترل نمی شوند بلکه وضعیت فعلی است که دیدگاه ما را مشخص می کند. به همین دلیل افراد باید مسئولیت بیشتری را قبول کنند و آینده ای روشن تر بسازند.

• سایر عبارت ها

خود ارزشمندی، تعهد، درست و نادرست، دوست داشتن یا احساس عشق، قضاوت ارزشی و واقعیت دیگر عبارت هایی هستند که در این روش مورد استفاده قرار می گیرند.

گردآوری:بخش روانشناسی