تمکین و عدم تمکین به چه معناست؟

 تمکین یعنی اختیار دادن به دیگری 

تمکین چیست + انواع تمکین 

اصطلاحات زیادی در زندگی زناشویی رواج دارد. چند اصطلاح تمکین، عدم تمکین، الزام به تمکین، نشوز و ناشزه امروزه زیاد شنیده می شوند در ادامه هر یک از آن ها را توضیح می دهیم و شروط هر کدام را بازگو می کنیم.

وقتی که نکاح به صورت شرعی و قانونی انجام شد، زوج نسبت به یکدیگر متعهد می شوند و هر کدام پایبند وظایف جدید و مشخصی می شوند. هر کدام از آن ها باید برای داشتن یک زندگی سالم و با دوام، به وظایف خود عمل کنند. اگر هر یک از زوجین وظایف خود را به درستی انجام دهند، شاهد یک زندگی دلچسب و زیبا خواهند بود.

اسلام و قانون نیز برای این که زوجین یک زندگی سالم تر و بهتر داشته باشد، قوانین و مسئولیت هایی برای هر یک از زوجین تعریف کرده است. کاملا بدیهی است که وضع این قوانین بر پایه حمایت از خانواده بوده و قصد آزار هیچ کدام از طرفین را ندارد.

تمکین چیست؟

معنای لغوی تمکین، اختیار دادن به دیگری است. در واقع اکثر افراد امروزه تمکین را انجام وظایف زناشویی توسط زن می دانند.

تمکین باید دو طرفه باشد 

به شکل ساده تر می توان گفت، تمکین یعنی اطاعت از وظایف زناشویی توسط زن.

اما تمکین باید دو طرفه باشد، یعنی مرد نیز وظایف خود را در زندگی زناشویی خود انجام بدهد.

انواع تمکین

تمکین دارای دو معناست: تمکین عام و تمکین خاص

تمکین خاص

اکثرا منظور از تمکین در فقه این نوع تمکین است. تمکین خاص، رابطه خاص زوجین و روابط زناشویی است.

یعنی زن باید در صورت نیاز مرد، خود را جهت استمتاع(در واژه به معنای لذت جنسی) در اختیار شوهر قراردهد.

تمکین عام

منظور از تمکین عام، اطاعت از انجام وظایف مشروع نسبت به همسر است. مثلا خانوم باید همیشه آرایش و بهداشت خود را رعایت کند و با همسر خود خوش رفتاری انجام دهد، البته تا جایی که مقتضای زمان و مکان و شان خانوادگی آنان است.

البته تمکین دو طرفه است و مرد نیز نسبت به همسر خود، وظایفی دارد و باید به آن وظایف عمل کند. البته همانطور که گفتیم این خواسته ها باید مشروع باشد.

منظور از خواسته غیر مشروع چیست؟

منظور از تمکین عام، اطاعت از انجام وظایف مشروع نسبت به همسر است 

اگر هر یک از زوجین درخواستی غیر منطقی و خارج از قانون و عرف داشته باشد، آن درخواست غیر مشروع تلقی می شود.

مثلا اگر آقا از خانم درخواست کند که لباسی خارج از عرف را در خارج منزل بپوشد و یا خانوم از آقا درخواست کند که رفت و آمد خانوادگی نداشته باشد.

نشوز یا عدم تمکین

نشوز یک اصطلاح فقهی است  و به معنای عدم تمکین توسط هر یک از زوجین است. به هر یک از زوجه که نشوز انجام دهند، ناشز می گویند.

نشوز زن 

اگر مردی تمامی وظایف خود را برای همسر خود انجام دهد اما خانم وظایف زناشویی اش را انجام ندهد، مرد می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده از همسر خود شکایت کند و او را ملزم به انجام وظایفش کند.

اگر عدم انجام وظایف زناشویی توسط زن، بدون دلیل منطقی باشد، حق نفقه از او سلب می شود و نمی تواند نفقه اش را درخواست کند.

زن تا زمانی که ناشزه باشد، نمی تواند طلب نفقه کند.

نشوز یک اصطلاح فقهی است و به معنای عدم تمکین 

نشوز مرد

چنان چه زنی تمامی وظایف خود را نسبت به همسرش انجام دهد اما مرد وظایف زناشویی خود را انجام ندهد، خانم می تواند با مراجعه به دادگاه از مرد شکایت کند و او را ملزم به انجام وظایفش کند.

مثلا از جمله وظایف یک آقا پرداخت نفقه است. نفقه زن عبارت است از، مسکن، لباس، غذا، اثاث، هزینه درمان و ... . اگر مرد از پرداخت و تامین نفقه، البته در صورتی که توان مالی پرداخت را داشته باشد، سرپیچی کند، زن می تواند از مرد شکایت کند و درخواست نفقه کند.

الزام به تمکین چگونه است؟

هر یک از زوجین، ابتدا بایستی دادخواست الزام به تمکین را از طریق دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی در دادگاه خانواده ثبت کنند.

بهتر است قبل از ثبت دادخواست، مرد از زوجه خود درخواست تمکین و برگشت به خانه را انجام دهد و در صورت عدم تمکین زوجه دادخواست خود را ثبت کند.

 آن ها باید در دادگاه عدم تمکین همسر خود را ثابت کنند. مثلا مرد باید ثابت کند که تمامی وظایفش را نسبت به زن انجام داده و تمامی وسایل مورد نیاز زندگی را برای او تامین کرده است. سپس یک کارشناس رسمی توسط دادگاه برای سرکشی به خانه مرد می رود و در صورت تائید، حکم بر الزام زن به تمکین صادر می شود.

نکته قابل توجه این است که دادگاه حتی با حکم الزام به تمکین نیز زوجه را با زور مجبور به تمکین و بازگشت به خانه نمی کند بلکه اگر زوجه تمکین نکند، ناشزه است و نمی تواند طلب نفقه کند.

عواقب عدم تمکین زن

پرداخت نفقه بر عهده شوهر است 

• به زن ناشزه (زنی که بدون دلایل منطقی و قانون تمکین نمی کند) نفقه تعلق نمی گیرد.

• مرد می تواند دادخواست ازدواج مجدد بدهد

• شرط تصنیف دارایی از بین می رود

در چه مواردی زن می تواند تمکین نکند؟

• عدم تهیه خانه مناسب شان زوجه

• زمانی که مرد آلوده بیماری های جنسی و مقاربتی شده باشد.

• زمانی که زن در دوره عادت ماهانه باشد، می تواند از رابطه زناشویی خودداری نماید.

• اگر امنیت زن در منزل تامین نشود. یعنی بودن زن در خانه، موجب شود ضرر بدنی و یا مالی به زن وارد شود.

• زن باکره می تواند از حق حبس مهریه خود به شرطی که تمکین عام نکرده باشد، استفاده کند.

حقوق و وظایف زن و شوهر نسبت به یکدیگر

1. زن حق دارد تا زمانی که مهریه او پرداخت نشده، از انجام وظایف خود در مقابل شوهر خودداری کند.

اگر مرد پرداخت مهریه خود را قسط بندی کند، در این جا دو نظر وجود دارد، اول آن که می گویند تا زمانی که پرداخت کامل مهریه انجام نشده، زن می تواند باز هم از ادای وظایف امتناع کند و برخی بر خلاف این نظر را دارند.

یعنی به محض این که پرداخت مهریه شروع شد، زن باید وظایفش را ادا کند.

2. در عقد دائم، نفقه زن عبارت است از مسکن، لباس، غذا ، اثاث، هزینه درمان و...

پرداخت نفقه بر عهده شوهر است حتی اگر زن از نظر مالی غنی باشد و نیازی به نفقه نداشته باشد.

3. زوجین می توانند در هنگام عقد، هرگونه شرط معقول و مشروعی را به عقد اضافه کنند.

4. زن باید در منزلی که توسط شوهر تعیین شده اقامت داشته باشد. مگر این که بودن در آن خانه برای زن خطر جانی داشته باشد و یا این که حق اختیار منزل در عقد نامه به زن داده شده باشد.

در این صورت زن می تواند برای خود منزلی جداگانه تهیه و در آن اقامت داشته باشد.

5. زن حق دارد به صورت مستقل در دارایی خود هرگونه تصرفی انجام دهد. مثلا زن میتواند مال خود بفروشد و یا این که ببخشد.

6. اگر شوهر از پرداخت نفقه همسرش ناتوان باشد و یا این که توانایی اش را داشته باشد ولی پرداخت نکند، زن می تواند به دادگاه مراجعه کند و نفقه را طلب کند و یا این که از شوهر طلاق بگیرد.

7. نفقه زنی که با طلاق رجعی مطلقه شده است ،در زمان عده به عهده شوهر است.

البته اگر زن در زمان طلاق ناشزه باشد، حق طلب نفقه ندارد.

نحوه پرداخت نفقه

بر اساس قانون مدنی، نفقه عبارت است از همه نیاز های متعارف زن مانند، لباس، اثاث و لوازم منزل، هزینه درمانی، خورد و خوراک، مسکن و... که زن به دلیل احتیاج به آن ها نیاز دارد و یا به واسطه مریضی یا کمبود در زندگی به آن ها احتیاج پیدا خواهد کرد.

برای محاسبه نفقه زن، باید به وضع مالی شهروندان استناد کرد و در غیر این صورت می توان از نظر یک کارشناس استفاده کرد.

اگر شوهر نتواند نفقه را پرداخت کند و یا این که نخواهد نفقه را پرداخت کند، زن می تواند با مراجعه به دادگاه از مرد طلب نفقه یا طلاق کند.

زن تا زمانی که به خانه همسر نرفته باشد نمی تواند نفقه ای را طلب کند. اما در صورتی که زن آمادگی خود را برای شروع زندگی اعلام کند اما شوهر از شروع زندگی اجتناب کند، باید نفقه زوجه را پرداخت کند.

عدم رعایت تمکین برابر است با عدم تعلق نفقه

در پایان

در این مقاله به توضیح اصطلاحات تمکین، عدم تمکین، نشوز و ناشز را توضیح دادیم و نحوه الزام بر تمکین نیز قرار دادیم.

همانطور که گفتیم، قوانین وضع شده در اسلام و قانون مدنی کشور، فقط و فقط به منظور حفظ حرمت و شان خانواده و همچنین داشتن یک زندگی مناسب و لذت بخش برای زوجین است.

تمکین نیز بر خلاف باور عموم یک عمل دوطرفه است و فقط به عهده زن نیست، بلکه مرد نیز باید به وظایف خود نسبت به خانواده عمل کند.

به شکل منطقی نیز اگر در قوانین تفکر صورت بگیرد، می توان فهمید که تمامی آن ها کاملا درست هستند و اگر هر زوج به قوانین احترام بگذارند و به آن ها عمل کنند، مطمئنا زندگی شیرینی خواهند داشت و هر دو از زنگی خود راضی خواهند بود.

به امید روزی که زندگی هیچ یک از زوج ها به مرحله نارضایتی و طلاق نرسد و همواره شاد و پیروز باشند.

اگر در مورد این قوانین نظر خاصی دارید می توانید در زیر همین پست آن را با ما به اشتراک بگذارید.

گردآوری:بخش زناشویی