ید درمانی چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟

استفاده از ید رادیواکتیو روشی دائمی جهت درمان سرطان تیروئید می باشد

همه چیز درباره ید درمانی 

ید درمانی روشی برای درمان پرکاری تیروئید یا سرطان تیروئید می باشد که در آن این غده به تدریج تخریب شده و از بین می رود. روش ید درمانی پر استفاده ترین روش در آمریکاست و مزایای بسیاری نسبت به سایر روش ها دارد. در ادامه جهت آشنایی کامل با این روش، مزایا و معایب به همراه مراقبت ها همراه ما باشید.

ید درمانی چیست؟

استفاده از ید رادیواکتیو روشی دائمی و مطمئن جهت درمان سرطان تیروئید می باشد که با استفاده از آن می توان غده تیروئید را به طور کامل یا نصفه نابود کند. البته در اغلب بیماران نیاز است که این غده به طور کامل از تخریب شود.

طبق تحقیق انجام شده روی نود بیمار از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۵ در مرکز پزشکی هسته ای بیمارستان شریعتی که از ید درمانی استفاده کردند بیشترین تاثیر مثبت در بیمارانی بود که جنسیت مذکر داشتند و سن انها نیز سی الی پنجاه سال بود. همچنین در این افراد کارسینوما یا رشد بدخیم سلول ها مختلط بوده و هیچگونه متاستازی یا دگرنشینی نداشتند.

آزمایش و تعیین دوز ید مورد نیاز

تعیین دوز پیش از ید درمانی ضروری است

برای از بین بردن بخشی از غده تیروئید یا نابودی کامل ان نیاز است که پزشک معالج در ابتدا مقدار دوز لازم ید را تعیین کند؛ همچنین علت پرکاری تیروئید و اطلاعات مربوط به بافت آن در کنار انجام یک اسکن ید رادیواکتیو نیاز است.

برای تعیین دوز مورد نیاز مقدار بسیار ناچیزی از ید مصرف می شود و پزشک با زیر نظر گرفتن عملکرد غده تیروئید با اسکن که بافت های سالم و بیمار را نشان می دهد، دوز مورد نیاز بیمار را مشخص می کند. دو عامل اصلی در این مرحله اندازه غده تیروئید و نتایج آزمایش جذب می باشند و با افزایش حجم غده یا کاهش جذب میزان ید مورد نیاز نیز افزایش می یابد.

عملکرد روش ید درمانی چگونه است؟

ید درمانی روشی با تهاجم کم و مزایای بسیار است

در این روش بیماران از ید رادیواکتیو به شکل قرص خوراکی استفاده می کنند؛ بدین ترتیب نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیز و پس از مصرف پزشک به بررسی وضعیت بیمار می پردازد.

در رابطه با تاثیر ید رادیواکتیو بر سایر سلول های بدن، این ماده بیشترین جذب را در غده تیروئید دارد و دیگر سلول ها به مراتب در معرض خطر و تخریب کمتری هستند. اما پزشکان توصیه می کنند تا مصرف مایعات را افزایش دهید تا ید رادیواکتیو سریع تر همراه ادرار از بدن خارج شود.

ممکن است نیاز به تنها یک دوز داشته باشید اما در هر صورت حدود شش ماه طول می کشد تا ید درمانی به طور کامل اثر کند و بخشی از غده یا کل ان از بین برود. البته خوشبختانه اکثر بیماران یک ماه پس از آغاز درمان کاهش علائم بیماری را تجربه می کنند. اگر این علائم پس از شش ماه نیز از بین نرفتند حتما با پزشک خود مشورت کنید!

عوارض روش ید درمانی

با وجود ایمن بودن این روش نیز ممکن است همراه با عوارضی باشد که از رایج ترین آنها می توان به کم کاری تیروئید اشاره کرد. ید درمانی به طور کلی مقدار زیادی از سلول غده تیروئید را از بین می برد و باعث می شود این غده دیگر هورمون های کافی تولید نکند؛ بدین ترتیب ممکن است بیمار با مشکلی مخالف زمان قبل از درمان مواجه شود!

ید درمانی روشی ایمن است اما ممکن است معایبی نیز داشته باشد

شاید در نگاه اول این کار عاقلانه به نظر نرسد اما محققان به این نتیجه رسیده اند که درمان کم کاری تیروئید در دراز مدت بسیار ساده تر و کم هزینه تر است. با ابتلا به کم کاری تیروئید بیمار باید برای مدتی طولانی از روش جایگزین هورمون های مورد نیاز را تامین کند اما این کار بی خطر، قابل اعتماد و مقرون به صرفه است. برخی عوارض نیز مانند موارد زیر ممکن است در بیماران پدید آید:

- طعم فلز در دهان که ممکن است یک الی چند هفته طول بکشد.

- حالت تهوع که معمولا یک تا دو روز پس از درمان رفع می شود.

- تورم غده های بزاقی که ممکن است تا چند هفته ادامه دار باشد.

برای جلوگیری از تورم این غدد می توانید یک روز پس از ید درمانی جریان بزاق را تحریک کنید؛ برای مثال می توانید مقدار کمی ابلیمو بنوشید. جویدن ادامس یا مکیدن شکلات های سفت نیز توسط برخی از متخصصین توصیه شده است.

مراقبت های بعد از ید درمانی

پزشک معالج در رابطه با مراقبت های پس از مصرف دارو حتما با بیمار صحبت می کند

پزشک معالج در رابطه با مراقبت های پس از شروع درمان به صورت تخصصی با بیمار صحبت می کند، ما نیز در این بخش برخی از مراقبت های کلی مورد نیاز را ذکر کرده ایم اما روش های کاملا مناسب با توجه به شرایط و نظر پزشک انتخاب می شوند.

• با توجه به میزان دوز دریافتی بیمار باید چند شب را تنها بخوابد.

• بیمارانی که از ید درمانی استفاده می کنند باید سه تا هفت روز پس از شروع درمان از تماس نزدیک با کودکان مانند بغل کردن و بوسیدن آنها اجتناب کنند.

• در سه روز اول ید درمانی از حضور در محیط های اجتماعی و استفاده از وسایل نقلیه عمومی و... خود داری کنید.

• در سه روز اول وسایل مورد استفاده خود مانند حوله و وسایل شخصی،  ظروف و... را از سایر افراد جدا نگه دارید و بشویید. هرگونه ترشحات از بدن شما مانند بزاق دهان یا تعرق شامل رادیو اکتیو است و باید حواستان باشد خانه را آلوده نکنید!

• همچنین در روزهای اول اب زیادی بنوشید و روزانه دوش بگیرید.

• انجام آزمایش خون چهار الی شش هفته پس از شروع درمان و یک تا سه ماه به صورت ماهانه تا زمان پایداری علائم و ثبات و در آخر سالی یک بار جهت بررسی سطح هورمون تیروئید ضروری است.

• روش ید درمانی در رابطه با تیروئید چشم ممکن است خطرناک باشید به همین دلیل در صورت داشتن مشکل چشم باید پزشک خود را در جریان بگذارید.

• استفاده از ید درمانی می تواند باعث خشکی چشم شود؛ اگر از لنز استفاده می کنید با پزشک خود جهت تعیین مدت زمان استفاده نکردن از انها مشورت کنید.

• در آخر نیز اگر در رابطه با ید درمانی ترس، سوال یا ابهامی دارید با پزشک خود مشورت کنید و اجازه ندهید استرس و اضطراب در تصمیم گیری شما اختلالی ایجاد کند.

تمامی نگرانی های خود را با پزشک در میان گذاشته و برطرف کنید

تاثیرات ید درمانی در بارداری و نوزادان

افراد بسیاری نگران هستند که این روش در باروری آنها اختلال ایجاد کند اما ید درمانی مشکلی در این رابطه ایجاد نمی کند. البته این روش ممکن است باعث ایجاد دوره های نامنظم در خانم ها یا کاهش اسپرم در آقایان شود و روی جنین و نوزادان نیز تاثیراتی دارد. پس از ید درمانی باید به این نکات توجه کنید:

خانم های باردار یا افرادی که قصد دارند در شش ماه آینده باردار شوند نباید از این روش استفاده کنند؛ چرا که این روش غده تیروئید جنین را از بین برده و مشکلاتی برای آن ایجاد می کند.

استفاده از روش ید درمانی در دوران شیردهی توصیه نمی شود.

پس از ید درمانی همواره از نوزادان و کودکان فاصله بگیرید و فاصله خود با زنان باردار را تا دو الی سه هفته حفظ کنید.

بررسی غدد در ید درمانی

جمع بندی

ید درمانی روشی مناسب، کم خطر و ایمن برای درمان پرکاری تیروئید است که در کشور آمریکا بیشترین تجویز برای درمان این مشکل به شمار می رود. استفاده از ید درمانی به دلیل مزایای بسیار از جمله دائمی بودن درمان و امنیت بالا در ایران نیز مورد توجه افراد بسیاری قرار گرفته است اما برای حاصل شدن بهترین نتیجه و کم ترین عوارض باید به تمامی نکات توجه کنید.

مراقبت های پس از ید درمانی بیشتر در رابطه با حفظ فاصله و کاهش ارتباط با دیگران جهت جلوگیری از صدمه دیدن آنهاست و در رابطه با برخورد با خانم های باردار و کودکان زیر پنج سال باید حساسیت بیشتری به خرج دهید.

گردآوری:بخش سلامت