دیاستاز رکتوس یا جداشدگی عضلات شکمی

دیاستاز رکتوس شکمی (Diastasis recti) یه مشکل عضلانیه که توی اون عضلات راست شکم از هم جدا می‌شن. این عضلات که معمولاً از بالا تا پایین شکم کشیده شدن، وظیفه‌ی پشتیبانی از تنه، شکم و حتی تنفس رو دارن. وقتی فشار زیادی به شکم بیاد، اون نوار وسط عضلات که بهش لینه‌آ آلبا (linea alba) می‌گن، بیش از حد کش میاد و عضله‌ها از هم فاصله می‌گیرن. به این وضعیت می‌گن دیاستاز شکمی.

بیشتر خانم‌ها بعد از بارداری با این موضوع روبه‌رو می‌شن، ولی بعضی از مردان، ورزشکاران یا افرادی که چاقی شکمی دارن هم ممکنه بهش دچار بشن.

علت ابتلا به دیاستاز رکتوس شکمی

مهم‌ترین دلیلی که باعث می‌شه فرد دچار دیاستاز یا جداشدگی عضلات شکمی بشه، بارداری هست. مخصوصاً تو سه‌ماهه‌ی سوم که شکم خیلی بزرگ می‌شه و به عضلات فشار زیادی وارد می‌شه. ولی خب این تنها علتش نیست. عوامل دیگه‌ای هم هستن که خطر رو بیشتر می‌کنن:

• بارداری چندقلو
   
• فواصل کم بین بارداری
   
• جنین درشت
   
• زایمان سخت یا طولانی
   
• چاقی شکمی
   
• ورزش‌های نامناسب شکم
   
• بلند کردن مکرر اجسام سنگین
   
• سرفه‌های شدید یا یبوست مزمن
   

یه نکته‌ی جالب اینه که بعضی از افراد به‌صورت ژنتیکی بافت‌های همبند ضعیف‌تری دارن و زودتر به این مشکل مبتلا می‌شن.

علائم دیاستاز رکتوس شکمی

علائم دیاستاز شکمی ممکنه خیلی واضح نباشن، اما یه سری نشونه هست که اگه بهشون دقت کنی، می‌تونه کمک کنه زودتر متوجه مشکل بشی:

• برآمدگی یا برجستگی وسط شکم که مخصوصاً موقع بلند شدن از حالت درازکشیده دیده می‌شه.
   
• حس ضعف یا شل شدن عضلات شکم
   
• درد در ناحیه‌ی کمر یا لگن
   
• حس سنگینی در شکم یا فشار پایین‌تنه
   
• نفخ زیاد یا یبوست
   
• تغییر فرم ظاهری شکم (شکم شبیه به مخروطی یا بارداری باقی می‌مونه)

اگه بعد از زایمان دیدی شکمت مثل قبل جمع نشده یا وسطش یه برآمدگی حس می‌کنی، بهتره از نظر وضعیت عضلات شکم معاینه بشی.

تشخیص دیاستاز رکتوس شکمی

پزشک یا فیزیوتراپیست می‌تونه با یه معاینه ساده، وجود دیاستاز شکمی رو تشخیص بده. به پشت دراز می‌کشی، زانو‌هات رو خم می‌کنی و سرتو کمی بالا میاری. اگه بین عضلات یه شکاف حس بشه، یعنی عضله‌ها از هم فاصله گرفتن. در بعضی از موارد خاص، ممکنه از سونوگرافی یا MRI استفاده بشه تا دقیق‌تر بررسی کنن.

درمان دیاستاز رکتوس شکمی

خوشبختانه، بیشتر موارد دیاستاز رکتوس شکمی با درمان غیرجراحی برطرف می‌شن. البته بستگی داره که شکاف چقدر بزرگ باشه و چه مدت از شروع مشکل گذشته باشه.

۱. درمان غیرجراحی:

• ورزش درمانی: تمرین‌هایی که عضلات عمقی شکم رو تقویت می‌کنن، مثل تمرین ‌ های ک ِ گ ِ ل ، تنفس شکمی، تیلت لگن و حرکات اصلاحی تحت نظر فیزیوتراپیست.
   
• اجتناب از حرکات آسیب‌زا: مثل دراز و نشست، پلانک یا هر حرکتی که فشار به شکم وارد کنه.
   
• شکم‌بندهای طبی: گاهی استفاده از این شکم‌بندها کمک می‌کنه عضلات زودتر کنار هم قرار بگیرن.
   
• اصلاح سبک زندگی: مثل کنترل وزن، جلوگیری از یبوست، بلند نکردن بار سنگین و داشتن تغذیه سالم.

۲. درمان جراحی:

در موارد شدید که شکاف عضلات خیلی زیاد باشه یا درمان‌های دیگه جواب نداده باشن، ممکنه نیاز به جراحی ترمیمی شکم باشه. تو این روش، عضلات دوباره با بخیه به هم وصل می‌شن. البته این روش معمولاً آخرین انتخابه.

پیشگیری از دیاستاز رکتوس شکمی

اگه بارداری در پیش داری یا تازه زایمان کردی، خوبه چند نکته‌ی پیشگیرانه رو رعایت کنی:

• ورزش‌های مناسب بارداری رو انجام بده (ترجیحاً با مشورت متخصص).
   
• از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کن.
   
• حرکات اصلاحی برای تقویت عضلات شکم رو توی برنامه روتین خودت قرار بده.
   
• بعد از زایمان عجله نکن برای ورزش‌های سنگین یا جمع شدن سریع شکم.
   
• زمان عطسه یا سرفه کردن، از عضلات شکم پشتیبانی کن (مثلاً دستت رو بذار روی شکمت).

حرف آخر

دیاستاز رکتوس شکمی یه مشکل عضلانیه که عضلات شکم از هم فاصله می‌گیرن و می‌تونه ظاهر شکم رو تغییر بده یا باعث مشکلاتی مثل کمردرد، ضعف عضلات شکم و حتی ناراحتی گوارشی بشه. خوشبختانه با تشخیص به‌موقع و تمرین‌های درست، بیشتر افراد می‌تونن بدون نیاز به جراحی درمان بشن. پس اگه علائمی شبیه به اینا حس کردی، بهتره یه معاینه تشخیصی انجام بدی تا بتونی زودتر درمان رو شروع کنی.