آشنایی با تولی و تبری در فقه شیعه
در این مقاله از ، به تجافی در نماز (نیم خیز نشستن) پرداخته می شود. تجافی در نماز (نیم خیز نشستن) تولی و تبری، دو اصل اساسی در فقه شیعه، به ترتیب به معنای محبت و تبعیت از اهل بیت (ع) و بیزاری از دشمنان آن هاست. این دو مفهوم، هویت اعتقادی و عملی شیعیان را شکل داده و در زندگی فردی و اجتماعی آن ها نقش کلیدی دارند.
تولی و تبری دو مفهوم بنیادین در فقه و کلام شیعه هستند که نقش مهمی در تبیین هویت اعتقادی و عملی شیعیان ایفا می کنند. این دو اصل، به عنوان بخشی از فروع دین در مذهب شیعه، نه تنها به مسائل اعتقادی، بلکه به رفتار اجتماعی و سیاسی شیعیان نیز جهت می دهند. در این مقاله، به بررسی مفهوم، مبانی، احکام، و جایگاه تولی و تبری در فقه شیعه می پردازیم و ابعاد مختلف آن ها را تشریح می کنیم.
تولی: تولی در لغت به معنای دوستی، محبت، و پذیرش ولایت است. در اصطلاح فقه شیعه، تولی به معنای محبت، دوستی، و تبعیت قلبی و عملی از اهل بیت (ع)، پیامبر اکرم (ص)، و اولیای الهی است. این اصل شامل پذیرش ولایت امامان معصوم (ع) و پیروی از تعالیم آن ها در همه ابعاد زندگی می شود.
تبری: تبری در لغت به معنای بیزاری و دوری گزیدن است. در فقه شیعه، تبری به معنای اعلام بیزاری و دوری از دشمنان اهل بیت (ع)، کسانی که به آن ها ظلم کرده اند یا از مسیر حق منحرف شده اند، اطلاق می شود. این اصل، شیعیان را به جدایی از دشمنان دین و مخالفان ولایت تشویق می کند.
این دو اصل به صورت مکمل یکدیگر عمل می کنند؛ تولی بدون تبری و تبری بدون تولی ناقص است، زیرا محبت به اهل بیت (ع) مستلزم دوری از دشمنان آن هاست و بیزاری از دشمنان نیز در راستای حفظ و تقویت ولایت الهی معنا می یابد.
تولی و تبری ریشه های عمیقی در قرآن کریم و احادیث اهل بیت (ع) دارند. در ادامه، به برخی از مهم ترین مستندات این دو اصل اشاره می کنیم:
«إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ»
این آیه به ولایت خداوند، پیامبر (ص)، و امام علی (ع) اشاره دارد و تولی را به عنوان پذیرش این ولایت الهی معرفی می کند.
«قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى»
این آیه بر لزوم محبت به خاندان پیامبر (ص) تأکید دارد که یکی از ارکان تولی است.
«بَرَاءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ»
این آیه بر بیزاری از مشرکان و دشمنان دین تأکید می کند.
«قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ»
این آیه نمونه ای از تبری حضرت ابراهیم (ع) از دشمنان خدا را نشان می دهد.
حدیث ثقلین: پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
«إنّي تاركٌ فيكم الثقلين: كتاب الله وعترتي، أهل بيتي، ما إن تمسكتم بهما لن تضلوا بعدي أبداً»
این حدیث بر لزوم تمسک به قرآن و اهل بیت (ع) تأکید دارد که اساس تولی است.
روایات درباره تبری: امام صادق (ع) فرمودند:
«مَنْ لَمْ يَتَبَرَّأْ مِنْ أَعْدَاءِ اللَّهِ وَ أَعْدَاءِ رَسُولِهِ وَ أَعْدَاءِ أَهْلِ بَيْتِهِ فَلَيْسَ مِنَّا»
این روایت نشان دهنده اهمیت تبری از دشمنان اهل بیت (ع) است.
تبری چیست
در فقه شیعه، تولی و تبری به عنوان دو شاخه از فروع دین شناخته می شوند. برخی از علما، مانند شیخ مفید و علامه حلی، این دو اصل را در کنار اصول دین و سایر فروع دین (مانند نماز، روزه، و جهاد) قرار داده اند. اهمیت این دو اصل به قدری است که در برخی منابع، عدم رعایت آن ها می تواند به تضعیف ایمان منجر شود.
ابعاد اعتقادی: تولی به معنای پذیرش ولایت الهی و ایمان به امامت اهل بیت (ع) است. این اصل، شیعیان را به محبت و اطاعت از امامان معصوم (ع) ملزم می کند.
ابعاد عملی: تولی در رفتارهای روزمره، مانند زیارت اهل بیت (ع)، شرکت در مراسم عزای حسینی، و دفاع از حریم ولایت، نمود پیدا می کند.
نمونه های فقهی: احکام مربوط به زیارت قبور ائمه (ع)، بزرگداشت مناسبت های مرتبط با اهل بیت (ع)، و اطاعت از احکام شرعی که از طریق اهل بیت (ع) به ما رسیده اند، از مصادیق تولی هستند.
ابعاد اعتقادی: تبری به معنای بیزاری قلبی از دشمنان خدا، پیامبر (ص)، و اهل بیت (ع) است. این بیزاری باید در قلب مؤمن ریشه داشته باشد.
ابعاد عملی: تبری می تواند شامل دوری از همکاری با ظالمان، عدم مشارکت در مراسم یا اعتقادات مخالف با شیعه، و حتی در برخی موارد، لعن بر دشمنان اهل بیت (ع) باشد.
نمونه های فقهی: احکام مربوط به لعن بر ظالمان (مانند قاتلان امام حسین (ع))، دوری از معاشرت با دشمنان اهل بیت (ع)، و اجتناب از ترویج افکار مخالف با شیعه، از مصادیق تبری هستند.
محبت به اهل بیت (ع): محبت به اهل بیت (ع) واجب است و در روایات به عنوان نشانه ایمان کامل معرفی شده است.
زیارت ائمه (ع): زیارت قبور ائمه (ع)، به ویژه زیارت عاشورا و زیارت جامعه کبیره، از مصادیق بارز تولی است.
اطاعت از احکام الهی: تبعیت از احکامی که از طریق اهل بیت (ع) به ما رسیده اند، بخشی از تولی است.
لعن بر دشمنان: در فقه شیعه، لعن بر دشمنان اهل بیت (ع)، مانند قاتلان امام حسین (ع)، مستحب است، اما باید با رعایت شرایط شرعی (مانند عدم ایجاد فتنه) انجام شود.
دوری از ظالمان: همکاری با ظالمان و دشمنان اهل بیت (ع) در صورتی که به تقویت جبهه باطل منجر شود، حرام است.
اجتناب از تقیه در شرایط خاص: در مواردی که تقیه لازم نیست، شیعه موظف است تبری خود را به صورت آشکار نشان دهد، مانند اعلام بیزاری از ظلم در مجامع عمومی.
تولی و تبری در قرآن و روایات
اهل بیت (ع) خود الگوهای عملی تولی و تبری بوده اند:
امام علی (ع): پذیرش ولایت الهی و دفاع از حریم نبوت، نمونه ای از تولی ایشان بود. همچنین، بیزاری از دشمنان دین در جنگ های ایشان (مانند جنگ صفین) نمود تبری است.
امام حسین (ع): قیام عاشورا بزرگ ترین نمونه تولی (دفاع از دین خدا و ولایت) و تبری (مبارزه با یزید و یزیدیان) است.
امام صادق (ع): ایشان با تربیت شاگردان و تبیین معارف شیعه، تولی را تقویت کردند و با هشدار درباره دشمنان دین، تبری را آموزش دادند.
افراط و تفریط در تبری: برخی ممکن است تبری را به معنای دشمنی با همه غیرشیعیان یا ایجاد تفرقه در جامعه اسلامی تفسیر کنند. درحالی که تبری در فقه شیعه، به معنای بیزاری از ظلم و دشمنی با دشمنان واقعی اهل بیت (ع) است و نباید به تفرقه یا خشونت غیرشرعی منجر شود.
تولی به مثابه تعصب کور: تولی نباید به معنای تعصب بی منطق باشد، بلکه باید همراه با معرفت و شناخت عمیق از سیره اهل بیت (ع) باشد.
تقیه و تبری: در شرایط تقیه، ابراز تبری ممکن است محدود شود، اما این به معنای کنار گذاشتن آن نیست، بلکه تبری در قلب حفظ می شود.
در دنیای امروز، تولی و تبری همچنان نقش مهمی در زندگی شیعیان دارند:
تولی: تقویت فرهنگ عاشورایی، شرکت در مراسم مذهبی، و ترویج معارف اهل بیت (ع) از طریق رسانه ها و فضای مجازی، از مصادیق تولی در عصر حاضر است.
تبری: مبارزه با جریان های تکفیری، دفاع از مظلومان (مانند مردم فلسطین)، و بیزاری از ظالمان و مستکبران جهانی، از مصادیق تبری در دنیای معاصر است.
چالش های مدرن: در جهانی که تبلیغات ضدشیعی و تحریفات تاریخی افزایش یافته، شیعیان باید با آگاهی و حکمت، تولی و تبری را به گونه ای پیاده کنند که وحدت اسلامی حفظ شود.
تولی و تبری دو اصل بنیادین در فقه شیعه هستند که هویت اعتقادی و عملی شیعیان را شکل می دهند. تولی با تأکید بر محبت و تبعیت از اهل بیت (ع)، شیعیان را به سوی سعادت و کمال هدایت می کند، درحالی که تبری با بیزاری از دشمنان دین، مرزهای حق و باطل را مشخص می سازد. این دو اصل، نه تنها در بعد فردی، بلکه در بعد اجتماعی و سیاسی نیز نقش مهمی دارند و شیعیان را به دفاع از عدالت و مبارزه با ظلم ترغیب می کنند.
برای پیاده سازی صحیح تولی و تبری، شیعیان باید با مطالعه دقیق منابع دینی، شناخت سیره اهل بیت (ع)، و رعایت حکمت و شرایط زمانه، این اصول را در زندگی خود جاری سازند. در نهایت، تولی و تبری نه تنها نشانه ایمان کامل، بلکه راهی برای حفظ وحدت اسلامی و ترویج فرهنگ علوی در جهان امروز است.
گردآوری: بخش مذهبی
از همین نویسنده
۲۵ روز پیش
بیتوته😎😍
۴ سال پیش
شیما شادکام
یک ماه پیش
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها