برای کودکان کشورهای ثروتمندتر، ۸۰ سالگی مانند ۶۰ سالگی امروز خواهد بود. این یعنی یک زندگی مملو از پیشرفتهای روزانهٔ تکنولوژی.
«پگی هاوکینز» (Peggy Hawkins) پنجساله میخواهد وقتی بزرگ شد یک پنگوئن باشد. حتی در این سن و سال نیز او میداند چنین چیزی ممکن نیست، اما بهعنوان یک کودک عملگرا، گزینههای دیگری نیز دارد. رویاهای بازیگوشانه او اشتیاق و تخیلات بیحد و مرز این کودک بریتانیایی را منعکس میکنند و با این که او پنگوئن نخواهد شد، چیزی تقریباً به همان اندازه شگفتانگیز تقریباً قطعی است: پگی هاوکینز تا صد سالگی زنده خواهد بود.
طبق نظر جمعیتشناسان، پنجسالههای امروز احتمال بیشتری دارند که یک قرن به زندگی خود ادامه دهند و تا سال ۲۰۵۰، این احتمالاً تبدیل به یک امر عادی در کشورهای ثروتمندتر میشود؛ مانند ایالات متحده، اروپا و بخشهایی از آسیا. این طول عمر یعنی زندگی پگی و دیگر همنسلانش نه تنها طولانیتر، بلکه اساساً متفاوت با والدینشان خواهد بود.
«اندرو اسکات» (Andrew Scott)، استاد اقتصاد مدرسه کسبوکار لندن و یکی از نویسندگان کتاب زندگی ۱۰۰ ساله (The 100-Year Life)، میگوید: «چیزی که ما را درباره زندگی طولانی نگران میکند، پیرشدن است.» اما اسکات فکر میکند ترس از یک «تسونامی نقرهای» با مسئولیت بیش از حد روی نیروی کار جوان برای تأمین حقوق بازنشستگی والدین و پوشکهای بزرگسالان از اساس نادرست است. «مردم طولانیتر زندگی میکنند، بهطور میانگین آنها برای مدت طولانیتری سلامت هستند. شگفتانگیز است که چطور این را به خبری بد تبدیل میکنیم.»
یک قرن پیشرفت پزشکی همین حالا نیز امید به زندگی را افزایش داده، همزمان بهبود آموزش، افزایش رفاه و آزادی انتخاب بیشتر زنان نرخ باروری را کاهش دادهاند. جمعیت دنیا در پاییز به هشت میلیارد رسید، اما نرخ رشد کاهش مییابد و انتظار میرود این نرخ در میانههای قرن به اوج خود برسد و سپس کم شود. در عین حال، نسبت افراد بالای ۶۵ سال الان یک در ۱۰ است و قرار است در ایالات متحده تا ۲۰۵۰ به یک در چهار برسد. دنیایی کمجمعیتتر با جمعیتی پیرتر در افق دیده میشود.
در ایالت متحده، امید به زندگی در طول یک قرن گذشته ۳۰ سال افزایش یافته است، اما در اکثر موارد، این سالهای اضافی تنها در پایان عمر انباشته شده و به دوران بازنشستگی، ضعف و بیماری افزودهاند.
«لارا کارستنسن» (Laura Carstensen)، استاد روانشناسی و بنیانگذار مرکز طول عمر استنفورد، میگوید: «ما فقط پیری را طولانیتر میکنیم. ما فرصتی عالی برای بازطراحی زندگیهای خود داریم» — با پخش کردن این سالهای اضافه در تمام طول زندگی. بیشتر به میانسالی زولانی فکر کنید، نه پیری.
زندگی ۱۰۰ ساله پگی در نگاه اول چندان جالب بهنظر نمیرسد. خانواده هاوکینز — پگی، مادرش هتی، یک معلم ابتدایی، پدرش پیت، یک هنرمند، و خواهر هفتسالهاش مالی — در یک کلبه در روستای مارلزفورد در سافولک زندگی میکنند. پگی در یکی از پیشرفتهترین اقتصادهای جهان بزرگ میشود، با آموزش و درمانرایگان. او والدینی مسئولیتپذیر دارد که برای او و خواهرش وقت میگذارند و آنها را به بازی بیرون از خانه، کاوش و سرگرمی ترغیب میکنند.
با بزرگتر شدن پگی، زندگیاش با پیشرفت هر روز تکنولوژی همراه خواهد شد — مانند برسیسهای پرینتشده سهبعدی برای مرتب کردن دندانهایش، ابزارها و بیوسنسورهای پوشیدنی برای ردگیری سلامت او و پیشگیری از بیماری یا یک اسکلت خارجی بیونیک برای راحتی عضلاتش هنگام بزرگسالی. با این حال برای این که پگی و نسل او فرصتهایی را که طول عمر زیاد فراهم میکند دریابند و از تلههای ناسلامتی و تمام شدن پول فرار کنند، جامعه باید چگونگی زیستن تقریباً تمام مراحل زندگی را تغییر دهد. اما ما حتی به پرداختن به این موضوع نیز نزدیک نیستیم.
امروز زندگی عموماً بهعنوان فرایندی خطی و سهمرحلهای درنظر گرفته میشود: ۲۰ سال تحصیل، ۴۵ سال کار و سپس بازنشستگی. این مدلی است که دانشآموزان را براساس پتانسیلشان برای تبدیل شدن به نیروی کار ارزیابی میکند، نیروی کار را برای کار کردن، و بازنشستگان ارزشی ندارند. اما وقتی میتوان بهطرزی منطقی انتظار دههها عمر بیشتر داشت، بازنشستگی در ۶۵ سالگی دیگر با عقل جور در نمیآید — نه از نظر اقتصادی، بلکه فردی. بهعلاوه، این حتی برای مشتاقترین بازیکنان گلف نیز خستهکننده است.
کارستنسن میگوید: «شما بازنشسته میشوید و نقشتان محو شدن است. خب این برای ۴۰ سال ممکن نیست.»
اسکات میگوید زندگی سهمرحلهای برای دنیایی ساخته شده بود که دیگر وجود ندارد و با «یک زندگی چندمرحلهای که بسیار منعطفتر است» جایگزین خواهد شد. سیالیتی که خصیصهٔ زندگی پگی خواهد بود همین الان نیز رخ میدهد. نوجوپانی یک اختراع متعلق به اواسط قرن بیستم بود — پیش از آن شما یک کودک بودید و بلافاصله به یک کارگر تبدیل میشدید. امروز، جوانان بیشتری خارج شدن از خانه، بچهدار شدن و بسیاری از جنبههای زندگی بزرگسالی را به تأخیر میاندازند.
زندگی مخصوص طول عمر زیاد با تحصیلات بسطیافته همراه است — با آغاز دیرتر و زمان طولانیتر — که در آن سالهای بیشتری به بازی اختصاص مییابد و دانشآموزان دبیرستان سالهای بدون مدرسه برای کار یا فعالیتهای داوطلبانه دارند. کارستنسن میگوید: «بیایید به بچهها استراحت بدهیم. این سالهای اضافی به این معنی است که سرعت زندگی درواقع میتواند کاهش یابد.» تحصیلات در سراسر زندگی ادامه خواهد یافت. برخی از دانشگاهها همین حالا نیز «برنامهٔ درسی ۶۰ ساله» ارائه میدهند که هدف آن بروز نگه داشتن نیروی کار در محیط بسیار متغیر بازار است.
مفهوم کار نیز دوباره طراحی میشود. اسکات میگوید: «سایه بزرگی که بر زندگی طولانیتر افتاده این است که نمیتوانید از کارکردن طولانیتر اجتناب کنید.» برای پرداخت هزینههای زندگی طولانیتر، کار نیز باید طولانیتر باشد، اما کار منعطفتر خواهد شد. کار عمری میتواند به همان تعداد ساعت باشد، اما بهجای ۳۰ یا ۴۰ سال، در ۵۰ سا ۶۰ سال پخش شود؛ با استراحتهای دوران حرفهای، کار پارهوقت و تغییر شغل در مراحل متفاوت زندگی.
«سارا هارپر» (Sarah Harper)، استاد پیریشناسی دانشگاه آکسفورد، میگوید: «این یعنی سه روز کاری در هفته، تعطیلات یکساله، مرخصی برای تربیت فرزندان و بازگشت به کار.» پندمیک کووید-۱۹ نوعی انعطافپذیری را بهرخ کشید که پیشتر غیرممکن بود و طبق یک پژوهش جدید در بریتانیا، مشخص شد چهار روز کاری در هفته در میان کارکنان و کمپانیها بسیار محبوب است؛ همزمان رشد اقتصاد فریلنسری جایگزینی را برای مفهوم خارج از مد «کار برای زندگی» ارائه میکند.
خود بازنشستگی نیز تکامل مییابد. صدراعضم قرن نوزده آلمان، اتو فون بیسمارک، اولین کسی بود که وثتی امید به زندگی در اروپا تنها ۴۰ بود حقوق بازنشستگی را معرفی کرد. هارپر میگوید: «معادل آن سن برای حقوق بازنشستگی حالا ۱۰۳ خواهد بود.» در طی چیزی که «دههٔ کاهش» نام دارد، دهه ۷۰ زندگی جایگزین دههٔ ۶۰ شده است و با افزایش عمر، این کاهش بیشتر نیز خواهد شد. «برای اکثریت پنجسالههای امروز، ۸۲ سالگی مانند ۶۰ سالگی الان خواهد بود.»
آخرین مراحل زندگی کاری پگی شاید شامل کار پارهوقت، آموزش یا کار داوطلبانه باشد — هر فرصتی برای مولدبودن و گذراندن زمان با افراد نسلهای مختلف به برداشته شدن مرزهای اجتماعی و نگرشهای سنگرایانه کمک میکند. بخ گفته اسکات، زندگیهای کاری منعطف به این معنی است که «مسئولیتهای زیادی بر دوش افراد است. پنجسالههای امروز باید بسیار بیشتر از نسلهای گذشته دوران حرفهای خود را مدیریت کنند.»
آنها باید سلامت خود را نیز مدیریت کنند تا اثر بیماریهای غیرواگیر، که سن برای آنها یک تشدیدکننده تهدید است، کاهش یابد؛ بیماریهایی نظیر آلزایمر، سرطان، بیماریهای قلبیعروقی، التهاب مفاصل و دیابت. درمانهای جدید برای بیماریهای پیری بهوجود میآیند، اما تصمیمات سبک زندگی ساده بهترین دفاع برای تضمین هماهنگی بیشتر طول عمر و طول سالم است: خوب خوردن، ورزش منظم، سیگار نکشیدن، مصرف کم نوشیدنیهای الکلی.
با سلامتی، فرصتها میآیند. فیلسوف فرانسوی، سیمون دوبوار، در کتاب ۱۹۷۰ کهنسال شدن (The Coming of Age)، مینویسد بسیاری از افراد «با اندوه و شورش» به کهنسال نزدیک میشوند، آن را از مرگ بدتر میبینند، اما دوبوار پاسخ را در هدف مییابد. او مینویسد «تنها یک راهحل وجود دارد که کهنسالی مضحکهای از زندگی پیشین ما نباشد، و آن این است که به دنبال اهدافی باشیم که به وجودمان معنا میدهند.»
زندگی ۱۰۰ ساله بهمعنی تلاش برای بیشتر جوان ماندن نیست، دربارهٔ سلامت کافی و ارتباط کافی برای داشتن هدف است؛ چه آن هدف در محل کار پیدا شود، چه در خانواده، چه در اجتماع.
«جان رو» (John Rowe) ۸۰ ساله باخنده میگوید: «بهترین راه برای پیر بودن موفقیتآمیز این است که با موفقیت یک میانسال باشید.» رو استاد سیاستهای سلامت در دانشگاه کلمبیا است که پیشتر یک پژوهشگر بیوپزشکی، استاد هاروارد، مدیر آکادمیک و مدیر اجرایی بیمه سلامت بود. او میگوید: «من تماموقت کار میکند؛ از نظر درحال مشارکت هستم؛ قطعاً از خودم لذت میبرم.»
اولین پنج سال زندگی — تمام زمانی که پگی تا الان وجود داشته است — بنیادی است برای سلامت و رفاه آینده. پیام طول عمر زیاد آرام بودن، سالم ماندن و گذراندن وقت با افراد مهم است. هتی، مادر پگی، میگوید: «بهترین زمانهای ما با یکدیگر و از وقتی که دخترها بهدنیا آ«دهاند، وقتهای پیادهروی است. اینجاست که تمام گفتگوهای خوب شکل میگیرد، وقتی که زمان و فضای کافی به آنها داده میشود و ناگهان شروع میکنند همه چیز را، تمام چیزهایی که برایشان جالب است، به ما میگویند.»
پاسخ ها