چرا ماهی های اعماق اقیانوس شبیه موجودات فضایی هستند؟

ماهی‌های اعماق اقیانوس ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی را برای رشد در زیستگاه عجیب خود به‌دست آورده‌اند.

بسیاری از ماهی‌هایی که در اعماق اقیانوس زندگی می‌کنند، با دندان‌های غول‌پیکر، بدن‌هایی که در تاریکی می‌درخشند و چشم‌های برآمده، شبیه به بیگانگان در فیلم‌های ترسناک هستند. اما چرا این ماهی‌ها چنین ویژگی‌های ماورایی دارند؟

ظاهر عجیب‌وغریب ماهی‌های اعماق اقیانوس تا حد زیادی بازتابی از محیطی است که در آن زندگی می‌کنند. آنچه به آن اعماق اقیانوس گفته می‌شود، از ۲۰۰ متر زیر سطح آب شروع شده و شرایطی با نور کم، فشار بالا و غذای کم را شامل می‌شود. این محدوده معمولاً بسیار سردتر از نقاط دیگر اقیانوس و چیزی حدود ۴ درجه سانتیگراد است.

«مری مک‌کارتی»، زیست‌شناس متخصص ماهی‌ در آکواریوم خلیج مونتری در کالیفرنیا، در گفت‌وگو با لایوساینس بیان کرد که عمق دریا واقعاً مکانی سخت برای بقا و پیداکردن غذاست؛ بنابراین بسیاری از موجودات برای زنده‌ماندن در آن محیط،‌ مجبور شده‌اند خود را با شرایط سخت تطبیق دهند.

مجهزشدن به آرواره‌های ترسناک و سخت یکی از ویژگی‌های آن‌ها در سازگاری با محیط است. به‌ عنوان مثال، افعی ماهی اسلونی (Chauliodus sloani) دندان‌های نیش بسیار بلندی دارد. این دندان‌های تیغ‌دار شفاف هستند و او می‌تواند آن‌ها را تا لحظه شکار از طعمه خود پنهان کند. مارماهی پلیکان (Eurypharynx pelecanoides) نیز با دهان عجیب و ترسناک خود می‌تواند ماهی‌های بزرگ را در اعماق اقیانوس شکار کرده و ببلعد.

بیولومینسانس، پدیده‌ای برای بقا

برخی از شکارچیان اقیانوس سلاحی مخفی دارند که آن‌ها را به یک آهنربای طعمه تبدیل می‌کند. آن‌ها می‌توانند با استفاده از نوری در انتهای یک میله که به سرشان متصل است،‌ طعمه را فریب دهند و آن را جذب کنند. طعمه تا لحظه شکارشدن تصور می‌کند که در شرف بلعیدن یک موجود کوچک درخشان است. به این پدیده که در ۷۵ درصد ماهی‌های عمق اقیانوس به‌چشم می‌خورد، «بیولومینسانس» می‌گویند.

طبق گفته «ادیت ویدر»، زیست‌شناس دریایی و بنیان‌گذار تحقیقات اقیانوسی، برخی از ماهی‌ها مانند هچتفی غول‌پیکر (Argyropelecus gigas) با کم‌کردن نور خود یا روشن‌کردن آن برای مطابقت با نور اطراف، می‌توانند مکانیسمی برای پنهان‌شدن از دشمنان، پیداکردن غذا، جذب جفت، دفاع در برابر شکارچیان و… استفاده کنند. ویدر که در صدها شناور زیردریایی و پروژه‌های غواصی تحقیقاتی حضور داشته است، عقیده دارد که اعماق آب‌ها به‌دلیل وجود پدیده بیولومینسانس چیزی شبیه به نقاشی «شب پرستاره» ونگوگ در حالت سه‌بعدی است.

«زشت‌ترین حیوان جهان» لقب نوعی ماهی‌ حبابی (Psychrolutes marcidus) است که در آب‌های استرالیا و تاسمانی در عمق بین ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ متر زندگی می‌کند. فشار در این عمق چیزی حدود ۱۰۰ برابر بیشتر از سطح است. بدن این ماهی برای زنده‌ماندن در چنین فشار خردکننده‌ای، مجهز به یک ساختار نرم شده است. زمانی که ماهی حبابی به سطح آب می‌آید، بدن خود را باد می‌کند و به موجودی ژلاتینی با چهره‌ای اخمو تبدیل می‌شود.

چرا ظاهر ساکنان اعماق اقیانوس‌ها برایمان عجیب است؟

اقیانوس‌ها بیش از ۷۰ درصد سیاره ما را پوشانده‌اند و در اعماق خود یکی از بزرگ‌ترین زیستگاه‌های جانوری را ساخته‌اند. به‌‌نظر می‌رسد که موجودات ساکن این زیستگاه عجیب و ترسناک هستند،‌ اما چه کسی می‌داند؟ شاید ما انسان‌ها نیز عجیب هستیم و تنها به ظاهر خود عادت کرده‌ایم. مک‌کارتی عقیده دارد ساکنان این بزرگ‌ترین زیستگاه جانوری چهره‌هایی عادی دارند و از آنجا که ما عادت به دیدن آن‌ها نداریم، برایمان عجیب هستند.