وب اپلیکیشن‌ها (Web Applications) و اپلیکیشن‌های سنتی موبایل یا دسکتاپ تفاوت‌های اساسی در نوع طراحی، توسعه و اجرا دارند. هرچند که این دو نوع اپلیکیشن به منظور ارائه‌ی خدمات و دسترسی به منابع یکسانی طراحی می‌شوند، ولی نحوه اجرا، قابلیت‌ها، و نحوه تعامل کاربر با آنها تفاوت‌های بسیاری دارد. بسیاری از افراد که سایتی را طراحی کرده اند فرقی ندارد طراحی سایت شخصی یا شرکتی باشد یا فروشگاهی و ... با توجه به نیازشان اپلیکیشن نیز طراحی میکنند مانند دیجی کالا و اسنپ و ... .اما موضوعی که در این مقاله به بررسی دقیق آن می پردازیم بحث وب اپلیکیشن‌ها، نحوه عملکرد آنها، و تفاوت‌های کلیدی آنها با اپلیکیشن‌های سنتی است.

وب اپلیکیشن چیست؟

وب اپلیکیشن، نرم‌افزاری است که از طریق مرورگرهای وب اجرا می‌شود و کاربران برای استفاده از آن نیازی به نصب نرم‌افزار خاصی بر روی دستگاه خود ندارند. وب اپلیکیشن‌ها معمولاً به صورت آنلاین و از طریق یک سرور مرکزی عمل می‌کنند که این سرور از طریق اینترنت به کاربران خدمت‌رسانی می‌کند. یکی از ویژگی‌های کلیدی وب اپلیکیشن‌ها این است که آنها وابسته به یک مرورگر هستند و کاربران با وارد کردن URL (نشانی اینترنتی) مربوط به آن در مرورگر می‌توانند از اپلیکیشن استفاده کنند.

نمونه‌های بارز وب اپلیکیشن‌ها شامل سرویس‌های ایمیل تحت وب (مانند Gmail)، پلتفرم‌های مدیریت محتوا (مانند WordPress)، و ابزارهای همکاری آنلاین (مانند Google Docs) هستند.

معماری وب اپلیکیشن

معماری وب اپلیکیشن‌ها به دو بخش کلیدی تقسیم می‌شود:

Front-End (سمت کاربر): این بخش از وب اپلیکیشن همان چیزی است که کاربران می‌بینند و با آن تعامل می‌کنند. معمولاً از تکنولوژی‌هایی مانند HTML، CSS، و JavaScript برای طراحی و پیاده‌سازی رابط کاربری استفاده می‌شود. تجربه کاربری (UX) و رابط کاربری (UI) در این بخش بسیار اهمیت دارد.

Back-End (سمت سرور): این بخش شامل سرورها و دیتابیس‌هایی است که داده‌ها را پردازش و مدیریت می‌کنند. این قسمت معمولاً با زبان‌های برنامه‌نویسی سمت سرور مانند PHP، Python، Ruby یا Node.js توسعه داده می‌شود. اطلاعات کاربران و داده‌های مورد نیاز اپلیکیشن در این بخش مدیریت می‌شود.

وب اپلیکیشن‌ها معمولاً از پروتکل HTTP یا HTTPS برای ارتباط با سرور استفاده می‌کنند. در اینجا تفاوت کلیدی بین وب اپلیکیشن و سایت‌های استاتیک نیز مشخص می‌شود؛ وب اپلیکیشن‌ها قابلیت تعامل داینامیک با کاربر دارند و داده‌ها به صورت پیوسته تغییر می‌کنند، در حالی که سایت‌های استاتیک عمدتاً محتواهای ثابت ارائه می‌دهند.

تفاوت وب اپلیکیشن با اپلیکیشن‌های سنتی

تفاوت اصلی بین وب اپلیکیشن‌ها و اپلیکیشن‌های سنتی (موبایل یا دسکتاپ) در نحوه توسعه و اجرا است. در زیر به بررسی تفاوت‌های کلیدی این دو می‌پردازیم:

1-نحوه نصب و دسترسی

وب اپلیکیشن‌ها: برای استفاده از وب اپلیکیشن‌ها نیاز به نصب نرم‌افزار خاصی نیست. کاربران فقط باید از طریق یک مرورگر وب به اپلیکیشن دسترسی داشته باشند. این امر باعث می‌شود که وب اپلیکیشن‌ها بر روی هر دستگاهی که به اینترنت متصل است، بدون نیاز به نصب یا دانلود خاصی قابل استفاده باشند.

اپلیکیشن‌های سنتی: اپلیکیشن‌های موبایل یا دسکتاپ باید بر روی دستگاه کاربر نصب شوند. این اپلیکیشن‌ها معمولاً از فروشگاه‌های نرم‌افزاری (مانند App Store یا Google Play) دانلود می‌شوند و برای اجرا به منابع دستگاه نیاز دارند.

2-بستر اجرا

وب اپلیکیشن‌ها: این اپلیکیشن‌ها در مرورگرها اجرا می‌شوند و پلتفرم خاصی مانند iOS، Android یا Windows نیاز ندارند. همین امر باعث می‌شود که توسعه‌دهندگان بتوانند یک بار اپلیکیشن خود را توسعه دهند و آن را برای کاربران در تمامی سیستم‌ها و دستگاه‌ها قابل دسترس کنند.

اپلیکیشن‌های سنتی: این اپلیکیشن‌ها برای هر پلتفرم خاص باید به صورت جداگانه توسعه داده شوند. برای مثال، یک اپلیکیشن اندروید نمی‌تواند به صورت مستقیم بر روی iOS اجرا شود و باید نسخه خاص خود را برای هر پلتفرم ساخت.

3-به‌روزرسانی‌ها

وب اپلیکیشن‌ها: به‌روزرسانی‌ها در سرور مرکزی اعمال می‌شوند و کاربر نیازی به دانلود نسخه جدیدی از نرم‌افزار ندارد. این مسئله به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد که به سرعت باگ‌ها را رفع کنند و ویژگی‌های جدید را به کاربران ارائه دهند.

اپلیکیشن‌های سنتی: برای هر به‌روزرسانی، کاربر باید نسخه جدیدی از اپلیکیشن را دانلود و نصب کند. این فرآیند ممکن است برای کاربران ناخوشایند باشد و به تأخیر بیافتد.

4-عملکرد و قابلیت‌های آفلاین

وب اپلیکیشن‌ها: به دلیل وابستگی به اینترنت، در حالت آفلاین کارایی بسیار محدودی دارند. با این حال، تکنولوژی‌هایی مانند Progressive Web Apps (PWA) امکان استفاده محدود از برخی قابلیت‌های وب اپلیکیشن‌ها در حالت آفلاین را فراهم کرده است.

اپلیکیشن‌های سنتی: این اپلیکیشن‌ها می‌توانند به صورت کاملاً آفلاین عمل کنند و به منابع محلی دستگاه دسترسی داشته باشند. به همین دلیل، در کاربردهایی که به اینترنت نیازی نیست یا اتصال به اینترنت محدود است، اپلیکیشن‌های سنتی کارایی بهتری دارند.

5-کارایی و سرعت

وب اپلیکیشن‌ها: وب اپلیکیشن‌ها معمولاً به سرورها وابسته‌اند و برای پردازش داده‌ها نیاز به اینترنت دارند. به همین دلیل ممکن است سرعت آنها بسته به کیفیت اتصال به اینترنت کاهش یابد. همچنین محدودیت‌های مرورگرها در مدیریت حافظه و منابع سیستم نیز ممکن است بر عملکرد آنها تأثیر بگذارد.

اپلیکیشن‌های سنتی: به دلیل اجرا شدن به صورت بومی (Native) بر روی دستگاه، معمولاً کارایی بالاتری دارند و به صورت بهینه از منابع سیستم مانند پردازنده و حافظه استفاده می‌کنند.

6-قابلیت تعامل با سخت‌افزار دستگاه

وب اپلیکیشن‌ها: دسترسی محدودی به سخت‌افزار دستگاه دارند. هرچند که با استفاده از APIهای جدید مرورگرها، برخی قابلیت‌ها مانند دوربین و GPS قابل استفاده است، ولی دسترسی به منابعی مانند بلوتوث یا سنسورهای خاص همچنان محدود است.

اپلیکیشن‌های سنتی: این اپلیکیشن‌ها می‌توانند به طور کامل به سخت‌افزار دستگاه دسترسی داشته باشند و از تمامی قابلیت‌های دستگاه استفاده کنند. برای مثال، اپلیکیشن‌های سنتی موبایل می‌توانند به راحتی از دوربین، سنسورها و حتی دستگاه‌های جانبی مانند هدست‌ها استفاده کنند.

مزایا و معایب وب اپلیکیشن‌ها

مزایا

دسترسی آسان: کاربران می‌توانند بدون نیاز به دانلود و نصب، به راحتی از طریق مرورگر به وب اپلیکیشن‌ها دسترسی پیدا کنند.

بستر چندپلتفرمی: وب اپلیکیشن‌ها بر روی تمامی دستگاه‌ها و سیستم‌عامل‌هایی که مرورگر وب دارند، قابل اجرا هستند.

به‌روزرسانی ساده: تمامی کاربران به‌روزرسانی‌های جدید را به صورت آنی دریافت می‌کنند، بدون نیاز به دانلود مجدد اپلیکیشن.

هزینه کمتر در توسعه: به دلیل نیاز نداشتن به توسعه برای چندین پلتفرم، هزینه توسعه وب اپلیکیشن‌ها به مراتب کمتر است.

معایب

نیاز به اینترنت: بیشتر وب اپلیکیشن‌ها برای عملکرد به اتصال اینترنت نیاز دارند و در حالت آفلاین کارایی بسیار محدودی دارند.

محدودیت در دسترسی به منابع دستگاه: وب اپلیکیشن‌ها دسترسی محدودی به منابع دستگاه مانند حافظه، پردازنده، یا سخت‌افزارهای خاص دارند.

کارایی کمتر نسبت به اپلیکیشن‌های بومی: وب اپلیکیشن‌ها به دلیل اجرا شدن در مرورگر و محدودیت‌های آن، معمولاً کارایی کمتری نسبت به اپلیکیشن‌های بومی دارند.

آینده وب اپلیکیشن‌ها

تکنولوژی وب به سرعت در حال پیشرفت است و با ظهور تکنولوژی‌هایی مانند Progressive Web Apps (PWA)، قابلیت‌های وب اپلیکیشن‌ها در حال بهبود است. PWAها می‌توانند به صورت آفلاین کار کنند، اعلان‌های پوششی ارسال کنند و به مرورگرها قابلیت‌هایی اضافه کنند که قبلاً فقط در اپلیکیشن‌های بومی وجود داشت.

همچنین با پیشرفت WebAssembly و APIهای مدرن مرورگرها، ممکن است در آینده نزدیک محدودیت‌های کارایی و دسترسی به منابع دستگاه که در حال حاضر وجود دارد، کاهش یابد.

نتیجه‌گیری

وب اپلیکیشن‌ها و اپلیکیشن‌های سنتی هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. وب اپلیکیشن‌ها با قابلیت دسترسی آسان و هزینه کمتر برای توسعه، گزینه مناسبی برای بسیاری از کسب‌وکارها و کاربران هستند. در مقابل، اپلیکیشن‌های سنتی با کارایی بیشتر و قابلیت‌های کامل‌تر در دسترسی به منابع دستگاه، همچنان در بسیاری از موارد برتری دارند.

انتخاب بین این دو نوع اپلیکیشن به نیازهای خاص کسب‌وکار یا کاربر و همچنین محدودیت‌های فنی و بودجه بستگی دارد. در نهایت، آینده به سمت ترکیب این دو نوع اپلیکیشن و استفاده از بهترین ویژگی‌های هر دو نوع در حال حرکت است.