نظریه رشد روانی اجتماعی چیست؟

نظریه رشد روانی اجتماعی گسترش پنج مرحله اولیه رشد زیگموند فروید است. اریکسون، روانشناس و روانکاو قرن بیستم، نظریه چرخه زندگی هشت مرحله ای را در سال 1959 با این فرض که محیط نقش مهمی در خودآگاهی، سازگاری، رشد انسان و هویت دارد، فرموله کرد.

برای مشاوره با روانکاو خوب در تهران اینجا کلیک کنید

اریکسون در تئوری روانی-اجتماعی خود ادعا می کند که هویت خود با رویارویی با اهداف و چالش ها در طول هشت مرحله رشد در کل چرخه زندگی به دست می آید. هر یک از مراحل روانی-اجتماعی با دو نیروی عاطفی متضاد متمایز می شود، که به عنوان تمایلات مخالف شناخته می شوند، که منجر به بحرانی می شود که باید حل شود. هر بحرانی باید با سرعت هر چه بیشتر تسلط یابد، در غیر این صورت، روانشناسی فرد در خطر است. با این حال، حل موفق تعارض منجر به شخصیت سالم و دستیابی به یک فضیلت اساسی می شود. ایگو از این نقاط قوت شخصیت برای حل بحران های بعدی استفاده می کند.

مرحله اول رشد روانی-اجتماعی اریکسون از بدو تولد شروع می شود و تقریباً تا 18 ماهگی ادامه می یابد. وظیفه اصلی اعتماد در مقابل بی اعتمادی است. نوزادان تنها به مراقبان خود متکی هستند. بنابراین، اگر مراقبین نسبت به نیازهای نوزاد خود پاسخگو و حساس باشند، به نوزاد کمک می کند تا حس اعتماد را ایجاد کند. مراقبان بی تفاوتی که نیازهای کودک خود را برآورده نمی کنند، ممکن است باعث شوند کودک احساس اضطراب، ترس و بی اعتمادی داشته باشد و دنیا را غیرقابل پیش بینی ببیند. فضیلت اساسی توسعه یافته: امید.

مرحله دوم بین 1 و نیم تا 3 سالگی رخ می دهد. اگر به کودک اجازه داده شود در این مرحله با سرعت خودش رشد کند، می تواند اتکا به خود و اعتماد به نفس پیدا کند. با این حال، اگر والدین ناسازگار، انتقاد بیش از حد، یا بیش از حد محافظ باشند، کودک ممکن است در توانایی آنها برای کنترل خود و دنیای خود شک کند. فضیلت اساسی توسعه یافته: اراده.

سومین مرحله از هشت مرحله رشد روانی اجتماعی اریکسون در مرحله پیش دبستانی یعنی 3-5 سالگی به وجود می آید. کودک می تواند از طریق تعاملات اجتماعی و با برنامه ریزی و شروع در بازی و سایر فعالیت ها ابتکار عمل را توسعه دهد. اگر تلاش های کودک با شکست مواجه شود یا مورد انتقاد قرار گیرد، ممکن است احساس بدبینی و گناه به وجود بیاید. فضیلت اساسی توسعه یافته: هدف.

مرحله چهارم از 5 تا 12 سالگی رخ می دهد. در این دوره، کودک شروع به مقایسه خود با همسالان خود می کند. کودک یاد می گیرد که سازنده باشد و ارزیابی تلاش های خود را بپذیرد و به نوبه خود می تواند در کار تحصیلی، ورزش، فعالیت های اجتماعی و زندگی خانگی خود احساس موفقیت و غرور ایجاد کند. اگر کودکی احساس کند که اندازه‌گیری نمی‌کند، ممکن است احساس حقارت یا بی‌کفایتی ایجاد شود. فضیلت اساسی توسعه یافته: شایستگی.

مرحله پنجم رشد روانی اجتماعی با بحران هویت نوجوان مشخص می شود. بین سنین 12 تا 18 سالگی، فرد با آزمایش انواع نقش های اجتماعی، احساس خود را در خود ایجاد می کند. نوجوانی که در شکل‌گیری یک هویت منسجم و مثبت موفق است، احساس هویت قوی خواهد داشت، در حالی که نوجوانانی که به دنبال هویت نیستند یا تحت فشار قرار می‌گیرند ممکن است دچار سردرگمی نقش شوند و احساس ضعیفی از خود ایجاد کنند. فضیلت اساسی توسعه یافته: وفاداری.

مرحله ششم از اواخر نوجوانی تا اوایل میانسالی، 18 تا 40 سال را شامل می شود. برای ایجاد روابط صمیمانه با دیگران در این مرحله، باید در نوجوانی احساس قوی از خود ایجاد کرد. بزرگسالانی که فاقد خودپنداره مثبت هستند ممکن است انزوای عاطفی یا تنهایی را تجربه کنند.

برای اجتناب از احساس انزوا یا تنهایی، افراد باید بیاموزند که هنگام مشارکت یا مراقبت از دیگران، خود را گم نکنند. به دست آوردن یک هویت قوی به فرد امکان می دهد به صمیمیت واقعی دست یابد، در حالی که انتشار هویت می تواند یک چالش باشد. فضیلت اساسی توسعه یافته: عشق.

مرحله هفتم در نظریه رشد روانی اجتماعی اریکسون که مولد در مقابل خود جذبی نیز نامیده می شود، در سنین 40-65 سالگی رخ می دهد. در دوران میانسالی، افراد هدف مثبتی از مولد بودن دارند. در بیشتر موارد، این امر منجر به تولید مثل، همراه با ایفای مسئولیت‌های والدینی و اجتماعی می‌شود. این در تضاد شدید با علاقه به خود یا خود جذبی است. فضیلت اساسی توسعه یافته: مراقبت.

مرحله نهایی نظریه رشد روانی اجتماعی در دوران سالمندی (65+) دوره ای است که فرد به زندگی خود فکر می کند. فرد می تواند احساس رضایت از زندگی خود را در خود ایجاد کند و با آرامش به مرگ نزدیک شود و یا حس ناامیدی از فرصت های از دست رفته و اتلاف وقت را در خود ایجاد کند و فرد را وادار کند که با ترس به مرگ نزدیک شود. فضیلت اساسی توسعه یافته: خرد.

اگرچه اریکسون نظریه رشد روانی-اجتماعی خود را بر اساس سال ها تحقیق و مطالعه میدانی بنا کرد، این نظریه پایه و اساس چند فرضیه را حفظ می کند.