شاسی خودرو چیست؟ بررسی انواع شاسی خودرو و محل قرارگیری آنها

تشخیص آسیب دیدگی شاسی به ویژه در خودروهای دست دوم بسیار مهم است.

شاسی خودرو (Chassis)، که به آن فریم یا اسکلت هم می‌گویند، چارچوب اصلی و ستون فقرات خودرو محسوب می‌شود. این بخش که معمولاً از فولاد سخت و محکم ساخته می‌شود، وظیفه نگهداری تمام اجزای مهم خودرو ازجمله موتور، سیستم تعلیق، ترمز و بدنه را برعهده دارد. یک شاسی خوب باید در عین سبک و کم‌حجم بودن، مقاومت بسیار بالایی در برابر وزن و فشار داشته باشد و در هنگام تصادف، ضربه را جذب کرده و از آسیب جدی به سرنشینان جلوگیری کند. در این مطلب از دیجیاتو به شما خواهیم گفت شاسی ماشین چیست، کجاست و سپس اجزای وظایف شاسی خودرو را برای شما شرح می‌دهیم.

شاسی خودرو چیست؟

چارچوب اصلی و اسکلت‌بندی هر خودرو، شاسی آن است. تمامی اجزای خودرو ازجمله موتور، گیربکس، سیستم تعلیق و فرمان روی شاسی نصب می‌شوند. شاسی هر خودرو، در واقع ستون فقرات آن اتومبیل است. وظیفه اصلی این قطعه، نگهداری اجزای داخلی خودرو، حفظ وزن کل خودرو و سرنشینان آن است. شاسی‌ در خودروها انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

انواع شاسی ماشین

انواع شاسی براساس ساختار و کاربرد به چند دسته تقسیم می‌شوند:

شاسی مستقل (Body-on-frame)

در این نوع، بدنه و شاسی دو بخش جداگانه هستند که روی هم قرار می‌گیرند. این شاسی از دو تیر فولادی بلند تشکیل شده و معمولاً در خودروهای سنگین مانند کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و خودروهای آفرود استفاده می‌شود.

• مزایا: تعمیر و نگهداری آسان‌تر، هزینه کمتر برای تعمیرات.
• معایب: وزن و حجم زیاد، ایمنی کمتر در تصادفات، سروصدای بیشتر و شتاب‌گیری ضعیف.

شاسی نردبانی (Ladder)

این نوع زیرمجموعه شاسی مستقل است و در گذشته استفاده از آن در خودروهای سواری رایج بود، اما به‌دلیل مقاومت پیچشی بسیار پایین، امروزه بیشتر در کامیون‌ها و اتوبوس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع شاسی وزن زیاد، حجم بالا و توانایی کمی در جذب ضربه و لرزش دارد.

• مزایا: قابلیت حمل وزن بالا، سادگی تعمیرات، تنوع در طراحی بدنه.
• معایب: وزن زیاد،‌ هندلینگ ضعیف، ایمنی کمتر در تصادفات.

شاسی ماشین از نوع صفحه‌ای (Platform Chassis)

این نوع هم زیرمجموعه شاسی مستقل محسوب می‌شود، اما حجم کمتر و توانایی بیشتری در جذب ضربات دارد. البته مقاومت پیچشی پایین و هزینه تعمیر و بازسازی زیاد آن‌ها باعث شده است که کاربرد کمتری نسبت به سایر شاسی‌ها داشته باشند.

• مزایا: وزن کمتر‌، لرزش کمتر، ایمنی بالاتر.
• معایب: دشواری تعمیر، ظرفیت حمل بار کمتر.

شاسی لوله‌ای (Tubular)

این نوع که با نام شاسی سه‌بعدی یا فضایی هم شناخته می‌شود، به‌صورت طولی و عرضی ساخته می‌شود و تمام قسمت‌های اتاقک را دربر می‌گیرد. به‌دلیل مقاومت پیچشی بالا، شاسی خودروهای اسپرت از این نوع ساخته می‌شود. از مزایای آن می‌توان به حفاظت خوب از سرنشینان اشاره کرد. معایب آن شامل حجم اشغالی زیاد و قیمت بسیار بالا هستند.

• مزایا: استحکام فوق‌العاده بالا، انعطاف در طراحی،‌ ایمنی بالا.
• معایب: پیچیدگی ساخت، دشواری نصب قطعات بدنه روی شاسی.

شاسی مونوکوک (Monocoque)

در این نوع که در اکثر خودروهای سواری مدرن به‌کار می‌رود، بدنه و شاسی به‌صورت یکپارچه ساخته می‌شوند.

• مزایا: وزن بسیار کم، استحکام بالا، مقاومت عالی در برابر لرزش و ایمنی بیشتر.
• معایب: مقاومت کم در برابر ضربات، تعمیر بسیار دشوار و پرهزینه پس از تصادفات شدید.

شماره شاسی خودرو (VIN) چیست و کجا نوشته می‌شود؟

شماره شاسی اختصاصی خودرو از قرار گرفتن ۴ بخش اصلی در کنار هم ایجاد می‌شود:

• سریال جهانی تولیدکننده
• کد توصیف‌کننده
• کد امنیتی خودرو
• کد شناسایی

برای پیدا کردن کد شاسی خودرو در خودروهای قدیمی روی گلگیر سمت راننده را چک کنید. شماره شاسی همچنین در پشت موتور و روی دیواره حرارت‌گیر آن حک شده است. سومین ناحیه برای پیدا کردن شماره شاسی خودرو در ستون A پایین شیشه جلوی راننده است.

کاربرد شماره شاسی در استعلام خودرو چیست؟

شماره شاسی خودرو یکی از نشانه‌های هویت هر خودرو به حساب می‌آید. با استفاده از این کد می‌توانید استعلام‌های زیر را برای یک خودرو انجام دهید:

استعلام اصالت خودرو هنگام خرید و فروش

با چک کردن شماره شاسی خودرو، اطلاعات کاملی از قبیل سال ساخت، کارخانه سازنده، مدل و نوع موتور آن را به‌دست می‌آورید.

جلوگیری از کلاهبرداری

با مقایسه شماره VIN خودرو که روی بدنه حک شده است و شماره شاسی که در سند یا کارت خودرو وجود دارد، می‌توان مطمئن شد که خودرو دستکاری نشده است.

بررسی سوابق خودرو

در برخی کشورها با استفاده از شماره شاسی می‌توان به سوابق مالکیت و همچنین تصادفات و تعمیرات خودرو دسترسی داشت.

استعلام خلافی خودرو

یکی از راه‌های رایج استعلام خلافی خودرو، استفاده از شماره VIN خودرو و ارسال آن به سرشماره‌های پیامک پلیس راهور یا ابزارهای واسطه است.

شاسی ضربه خورده خودرو

همان‌گونه که در بخش‌های قبل اشاره کردیم، شاسی خودرو در واقع اسکلت بدنه خودرو است. ضربه خوردن این اسکلت باعث می‌شود تا وظایف حیاتی آن مختل شود و سلامت کلی خودرو نیز به خطر بیافتد.

نشانه‌های شاسی ضربه خورده

تشخیص آسیب دیدگی شاسی به ویژه در خودروهای دست دوم بسیار مهم است. برخی از علائم رایج خرابی شاسی به شرح زیر هستند:

• انحراف فرمان: اگر فرمان خودرو بدون دلیل به یک سمت کشیده می‌شود، ممکن است شاسی آسیب دیده باشد.

• شنیدن صداهای غیرعادی: صداهای جیرجیر یا ساییدگی از زیر خودرو می‌تواند نشانه‌ای از شل شدن اتصالات یا خرابی شاسی باشد.

• پوسیدگی شاسی: اگر شاسی به مدت طولانی در معرض رطوبت قرار بگیرد، مقاومت خود را از دست می‌دهد. این پوسیدگی با احساس لرزش در کابین خودرو قابل تشخیص است.

• ساییدگی نامتعارف لاستیک‌ها: اگر لاستیک‌های خودرو به‌طور غیرعادی و سریع فرسوده می‌شوند، احتمالاً شاسی خودرو از تراز خارج شده است.

• عدم تعادل خودرو: در سرعت‌های بالا، انحراف خودرو به یک سمت می‌تواند نشانه‌ای از آسیب جدی به شاسی باشد.

شاسی جوش خورده یعنی چی؟

هنگامی که بخش آسیب‌دیده شاسی به‌جای تعویض یا ترمیم اساسی با استفاده از دستگاه‌های جوشکاری غیراستاندارد و به‌صورت دستی بازیابی شود، به آن شاسی جوش خورده می‌گویند.

در این روش استحکام شاسی بسیار پایین است و همچنین امکان بروز خطر بیشتر در تصادفات بعدی نیز وجود دارد. همچنین جوشکاری سنتی باعث می‌شود تا اتاق خودرو دچار لرزش‌های نامطلوبی شود که پیش از این وجود نداشتند.

شاسی ماشین بشکند چه می‌شود؟

درصورت شکستن شاسی خودرو، پیامدهای بسیار جدی منتظر شما خواهند بود. برخی از این پیامدها به شرح زیر هستند:

• عدم فرمان‌پذیری هنگام رانندگی: یک شاسی شکسته، تعادل و هندلینگ خودرو را به‌طور کامل از بین می‌برد. در واقع پس از شکسته شدن شاسی، هیچ‌گونه فرمان‌پذیری در سرعت‌های بالا نخواهید داشت.
• ایمنی صفر: درصورت شکستن شاسی، اسکلت خودرو دیگر همانند یک قفس محافظ عمل نمی‌کند و درصورت برخورد مجدد، فرو می‌ریزد.

در این‌گونه موارد توصیه می‌شود که شاسی خودرو را به‌صورت کامل تعویض کنید. این کار هزینه زیادی به همراه دارد و همچنین نیازمند ثبت مجدد اسناد خودرو به دلیل تغییر شماره VIN است.

آیا خرید ماشین شاسی ضربه خورده منطقی است؟

شاسی سالم نقش حیاتی در حفظ جان سرنشینان در تصادفات دارد. یک شاسی خوب با جذب ضربه، از انتقال نیروی تصادف به اتاق خودرو جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، هرگونه آسیب یا تعمیر شاسی، باعث افت شدید قیمت خودرو می‌شود. حتی اگر شاسی با عملیات شاسی‌کشی تعمیر شود، هرگز به استحکام اولیه خود دست نخواهد یافت.

شاسی‌کشی عملیات صافکاری تخصصی است که برای بازگرداندن فرم شاسی آسیب‌دیده به حالت اولیه انجام می‌شود. این فرآیند باید توسط متخصص و با دستگاه‌های حرفه‌ای انجام گیرد تا جلوبندی و تعادل خودرو به درستی تنظیم شود.

هنگام خرید خودروی دست دوم، حتماً از یک کارشناس خبره بخواهید تا سلامت شاسی را به دقت بررسی کند، چون تشخیص مشکلات شاسی برای افراد عادی دشوار است.

تعمیر و معاینه شاسی

درصورتی‌که شاسی خودرو بر اثر تصادف آسیب دیده باشد اما آسیب دیدگی جزئی باشد، می‌توانید با تعمیر آن را به حالت اول بازگردانید. فرآیند تعمیر شاسی در اصطلاح عامه «شاسی کشی» نام دارد. این فرآیند باید توسط تعمیرکاران متخصص انجام شود.

شاسی‌کشی چیست و چه مراحلی دارد؟

شاسی‌کشی یک فرآیند تخصصی است که هدف آن بازگرداندن شاسی آسیب دیده به وضعیت اولیه خودش است. در این فرآیند اعوجاج‌های ایجاد شده بر اثر ضربه از بین می‌روند تا استحکام ساختاری شاسی بازیابی شود.

مراحل شاسی‌کشی به شرح زیر هستند:

• تشخیص میزان ضربه و اندازه‌گیری دقیق اعوجاج
• اتصال خودرو به دستگاه شاسی‌کشی و مهار کردن آن
• اعمال نیرو برای کشیدن شاسی
• بررسی نهایی و میزان نمودن زاویه چرخ‌ها

هزینه تعمیر شاسی ماشین

هزینه تعمیر شاسی ماشین یک رقم ثابت نیست و به عواملی همچون شدت آسیب و همچنین ساختار خودرو بستگی دارد. همچنین درصورت استفاده از دستگاه‌های شاسی‌کشی لیزری یا تعمیرکاران بسیار ماهر، نیازمند پرداخت هزینه بیشتری خواهید بود. در سال ۱۴۰۴، هزینه شاسی‌کشی خودروهای داخلی رقمی بین ۵ الی ۱۵ میلیون تومان اعلام شده است. این رقم برای خودروهای خارجی یا خودروهای شاسی مستقل، تا ۳۵ میلیون تومان نیز افزایش می‌یابد.

معاینه سلامت شاسی خودرو

برای معاینه شاسی خودرو پس از بازسازی، راه‌های مختلفی وجود دارد. بااین‌حال معاینه شاسی باید توسط یک کارشناس باتجربه انجام شود. برخی از راه‌های معاینه سلامت شاسی خودرو به شرح زیر هستند:

• بازرسی چشمی: بررسی شاسی برای یافتن جوشکاری نامنظم، بتونه‌کاری، چین و چروک یا زنگ‌زدگی.
• بررسی سرشاسی‌ها: بررسی دقیق سینی پشت چراغ‌ها، جلو رادیاتور (سینی فن) و محل اتصال کمک‌فنرها به شاسی برای یافتن نقاط ضربه خورده‌ای که صافکاری یا تعمیر شده‌اند.
• اندازه‌گیری ابعاد:‌ استفاده از مترهای تخصصی یا دستگاه‌های لیزری برای اندازه‌گیری فاصله بین نقاط کلیدی خودرو و مقایسه آن با ارقام اعلام شده در کاتالوگ. درصورتی‌که تضادی بین اعداد واقعی و اعداد رسمی وجود داشته باشد، شاسی خودرو احتمالاً ضربه شدیدی خورده است.
• بررسی نقاط مختلف بدنه خودرو:‌ بررسی یکنواختی فاصله‌های بین درب‌ها، کاپوت و گلگیرها. درصورتی‌که فاصله بین درب‌ها، گلگیرها و ستون خودرو نامتوازن باشد، شاسی خودرو دچار مشکل شده است.
• تست رانندگی: بررسی رانندگی خودرو در یک مسیر جهت پی بردن به ایرادات آن. درصورتی‌که شاسی خودرو دچار مشکل شده باشد، خودرو هنگام پیچیدن و راندن در سرعت بالا مشکل دارد.

تفاوت شاسی و پلتفرم خودرو

اصطلاحات شاسی و پلتفرم (Platform) در صنعت خودروسازی معمولاً به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند، بااین‌حال شاسی و پلتفرم دو مفهوم متمایز هستند. شاسی خودرو یک بخش فیزیکی و قابل لمس است، درحالی‌که پلتفرم یک مفهوم جامع‌تر است. پلتفرم خودرو معماری و طراحی، ابعاد و شیوه مهندسی خودرو را شامل می‌شود. همچنین تمامی بخش‌های پلتفرم قابل لمس نیستند.

  نقش پلتفرم در طراحی خودرو

پلتفرم مجموعه‌ای از قطعات، اجزای مهندسی شده، طرح‌های مشترک و فناوری‌های بنیادین است که توسط خودروسازان مورد استفاده قرار می‌گیرد. خودروسازان از یک پلتفرم برای توسعه مدل‌های متنوعی استفاده می‌کنند. ظاهر این مدل‌ها ممکن است با یکدیگر متفاوت باشد اما در واقع تمامی آن‌ها زیربنای مشابهی دارند.

پلتفرم خودرو موارد زیر را مشخص می‌کند:

• نحوه نصب موتور (عرضی یا طولی).
• سیستم تعلیق جلو و عقب خودرو چه باشند.
• سرشاسی‌های اصلی در کدام نقاط قرار داشته باشند.
• فاصله محوری خودرو چقدر باشد.

  تفاوت‌های کلیدی با شاسی

برای درک بهتر تفاوت شاسی و پلتفرم، بهتر است تا از دو مضمون جداگانه برای آن‌ها استفاده کنیم. پلتفرم نقشه مهندسی و معماری خودرو است، درحالی‌که شاسی اسکلت آن خانه محسوب می‌شود. در جدول زیر، این دو مفهوم کلیدی را با یکدیگر مقایسه کرده‌ایم:

ویژگی	شاسی	پلتفرم
ماهیت	فیزیکی و ساختاری (قطعات فلزی، ستون‌ها)	مفهومی و معماری (نقشه مهندسی و زیرساخت)
وظیفه اصلی	تحمل بار، حفظ تعادل، محافظت در تصادف	کاهش هزینه تولید، استانداردسازی قطعات، تعیین ابعاد پایه
محل استقرار	زیر بدنه و اتاق خودرو، قابل لمس و مشاهده	مجموعه نقشه‌ها و قطعات مشترک زیر پوسته خودرو
قابلیت اشتراک	در خودروهای قدیمی (شاسی نردبانی) قابل جدا شدن بود. در خودروهای مدرن، بخشی از ساختار بدنه است.	می‌تواند توسط چندین مدل و حتی برندهای مختلف (تحت یک گروه خودروسازی) به اشتراک گذاشته شود.
تغییرپذیری	در حین تولید مدل خودرو، شاسی ثابت و غیرقابل تغییر است.	معمولاً با حفظ اصول اصلی، قابلیت انعطاف برای تغییر ابعاد (طول، عرض و فاصله بین دو محور) را دارد.

جمع‌بندی

شاسی‌ خودرو به‌عنوان ستون فقرات و چارچوب اصلی هر اتومبیل شناخته می‌شود. این قطعه نقش اساسی در ایمنی، عملکرد و پایداری خودرو ایفا می‌کند. شاسی خودرو به‌طور معمول از قطعات فلزی تشکیل می‌شود که به یکدیگر پرچ شده‌اند یا جوش خورده‌اند. تمامی اجزای خودرو از قبیل موتور، گیربکس و سیستم تعلیق روی این قطعه سوار می‌شوند.

شاسی خودرو مهم‌ترین عاملی است که ایمنی یک خودرو را تعیین می‌کند. در تست‌های تصادف معتبر، خودروهای مجهز به شاسی‌های جدید قابلیت بیشتری در حفظ ضربات و صدمات وارده به خودرو دارند. همچنین اگر شاسی خودرو بر اثر یک تصادف شدید آسیب ببیند، آن خودرو دیگر امنیت سابق را نخواهد داشت. بنابراین لازم است تا هنگام خرید خودرو، همواره به شاسی آن و میزان سلامت این قطعه توجه داشته باشید.

سوالات متداول