بررسی یک نظریه عجیب: آیا قاره آفریقا نصف می شود؟

صفحات زمین‌ساختی آفریقا به‌آرامی درحال فاصله‌گرفتن از یکدیگرند و شکافی میان آن‌ها ایجاد شده است که می‌تواند این قاره را دوپاره کند.

دهه‌هاست که حدس‌وگمان‌هایی در مورد دونیم‌شدن قاره آفریقا وجود داشته. در مارس 2018 (اسفندماه 1396) یک شکاف عظیم در جنوب غربی کنیا در محلی به نام دره ریفت باز شد. این شکاف که تا بیش از 3500 کیلومتر ادامه دارد، حتی بخشی از بزرگراه نایروبی-ناروک را نیز در خود بلعیده است. اکنون یک نظریه جدید به این شکاف و احتمال دونیم‌شدن قاره آفریقا پرداخته است.

براساس گزارش Science Focus، عمر این شکاف به حدود 25 میلیون سال پیش برمی‌گردد و با بیش از 3500 کیلومتر طول، از دریای سرخ در شمال تا موزامبیک در جنوب شرقی قاره آفریقا ادامه دارد. زلزله و فعالیت آتشفشانی در تمام طول آن رخ می‌دهد و باعث ایجاد کوه‌هایی ازجمله کلیمانجارو و کنیا شده است. دره ریفت، محلی که این شکاف در آن قرار دارد، بخشی از منطقه‌ای به نام شکاف آفریقای شرقی محسوب می‌شود که یکی از فعال‌ترین مناطق زمین‌ساختی در جهان است.

زمین‌شناسان و ژئوفیزیکدانان هنوز مطمئن نیستند که چه چیزی ممکن است باعث این شکاف شده باشد. نظریه اصلی کنونی می‌گوید که توده‌های گرما در گوشته زمین باعث شده است که لیتوسفر (خارجی‌ترین لایه زمین) در زیر کنیا و اتیوپی متورم و کشیده شود که این خود ممکن است به دونیم‌شدن این قاره منجر گردد.

شکاف دره ریفت در کنیا و نظریه دوپاره‌شدن قاره آفریقا

در گذشته، دانشمندان تصور می‌کردند که آفریقا روی یک صفحه تکتونیکی قرار دارد. اما از دهه 1970، شواهدی به‌دست آمد که ثابت می‌کرد صفحه آفریقا درحال شکستن به دو صفحه جدید، به نام صفحات نوبی و سومالی، در امتداد شکاف آفریقای شرقی است.

براساس یک نظریه جدید، نازک‌شدن لیتوسفر باعث فوران‌های آتشفشانی عظیمی به نام «سیل بازالت‌ها» شده. جریان این گدازه‌ها و پوسته شکننده قاره‌ای به ایجاد مجموعه‌ای از گسل‌ها منتهی شده است. این گسل‌ها باهم دره ریفت را تشکیل می‌دهند.

اندازه‌گیری‌های GPS نشان می‌دهد که در سراسر شکاف آفریقای شرقی، صفحات نوبی و سومالی با نرخ متوسط 7 میلی‌متر یا 0.2 اینچ در سال از هم فاصله می‌گیرند و به‌آرامی این قاره را از هم جدا می‌کنند. امروزه این شکاف بالاتر از سطح دریا قرار دارد، اما با گسترش آن، ممکن است آب دریا به آن نفوذ کند.

درنهایت آب‌های اقیانوسی ممکن است به داخل این دره سرازیر شوند و کل شاخ آفریقا را از سرزمین اصلی جدا کنند. هنوز دانشمندان نمی‌دانند این اتفاق چه زمانی رخ خواهد داد، اما احتمالاً ده‌ها میلیون سال با آن فاصله داریم.